* Του Γ. Γιγουρτσή
Η Χανούκα είναι μια εβραίκή γιορτή που, όπως όλες οι θρησκευτικές γιορτές των Εβραίων είναι κινητή.
Γιορτάζεται για οκτώ νύχτες και μέρες, αρχής γενομένης από την 25η ημέρα του μήνα Kislev, σύμφωνα με το εβραϊκό ημερολόγιο, η οποία μπορεί να αντιστοιχεί σε οποιαδήποτε στιγμή από τα τέλη Νοεμβρίου έως τα τέλη Δεκεμβρίου στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Είναι επίσης γνωστή ως η Γιορτή των Φώτων και η Εορτή της Αφοσίωσης..
Φέτος η Χανουκα ξεκίνησε το βράδυ της 2ας Δεκεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 9 Δεκεμβρίου.
Όλες οι εβραϊκές γιορτές αρχίζουν με την δύση του ηλίου, συνήθεια που πέρασε και στον χριστιανισμό με αποτέλεσμα και εκεί οι γιορτές να ξεκινάνε με τον εσπερινό, από την προηγούμενη δηλαδή ημέρα
Η γιορτή τιμά την αναστύλωση του Ναού (του Δεύτερου Ναού) στην Ιερουσαλήμ την εποχή της εξέγερσης των Μακκαβαίων κατά των Σελευκιδών, το 162 π.Χ.
Σύμφωνα με την παράδοση, όταν οι Εβραίοι επέστρεψαν στο Ναό βρήκαν μόνο ένα μπουκαλάκι με ελαιόλαδο που δεν είχε σπάσει για να ανάψουν το λυχνάρι του ναού.
Το λάδι έφτανε για μία ημέρα μόνο κι όμως διάρκεσε οχτώ ημέρες, όσο χρειάστηκε για να φτιάξουν καινούριο λάδι και να το φέρουν από την Ιερουσαλήμ. Από τότε δημιουργήθηκε η μενόρα, η πασίγνωστη επτάφωτη λυχνία, σύμβολο του Ιουδαϊσμού.
Οι έξι πλάγιοι λύχνοι είναι ανυψωμένοι και στρέφονται προς τον κεντρικό έβδομο, που συμβολίζει το φως του Θεού. Δηλαδή, έξι μέρες η δημιουργία του κόσμου και η έβδομη είναι η ημέρα της ανάπαυσης του Θεού.
Παράλληλα, αυτό το συμβάν αποτέλεσε την αφορμή για την παράδοση να ανάβονται κεριά στη γιορτή της Χανούκα. Επειδή όμως το Ταλμούδ, η εβραϊκή Πεντάτευχος, αναφέρει ότι απαγορεύεται η χρήση επτάφωτης λυχνίας έξω από τον Ναό, γι’ αυτό η μενόρα που έχουν οι πιστοί έχει 9 λύχνους ή κεριά (8 κλάδοι συν ο κεντρικός) και ονομάζεται και χανουκίγια.
Το πρώτο βράδυ της Χανούκα ανάβεται ένα κερί και κάθε ημέρα προστίθεται από ένα μέχρι που το όγδοο βράδυ είναι αναμμένα και τα οχτώ κεριά της μενόρα. Τα κεριά πρέπει να ανάβονται αμέσως μόλις σκοτεινιάσει, μετά την εσπερινή προσευχή. Η τυπική μενόρα αποτελείται από οκτώ κλάδους με ένα επιπλέον οπτικά διακριτό κλάδο.
Το επιπλέον φως, με το οποίο ανάβουν όλα τα άλλα, ονομάζεται σαμάς ( στα εβραϊκά θα πει «συνοδός») και του δίνεται μια ξεχωριστή θέση, συνήθως πάνω ή κάτω από τα υπόλοιπα.
Η Χανούκα συνδέθηκε στην κεντρική Ευρώπη, και μάλιστα στην Γερμανία,με τα Χριστούγεννα. Παρόμοια γλυκά, ευχές, συνήθειες. Η ημέρα του Αγιου Νικολάου άλλωστε (6 Δεκεμβρίου), η μέρα που παραδοσιακά ανταλλάσσονται δώρα στην Γερμανία, αφού τότε έρχεται ο Santa Klaus συμπίπτει σχεδόν πάντα με τον εορτασμό της Χανούκα..
Η γιορτή ατόνησε κατά την ναζιστική περίοδο. Αναβίωσε και άρχισε να διαδίδεται μεταξύ των Εβραίων παγκόσμια από τη δεκαετία του '70, μέσω των Αμερικανοεβραίων, οι οποίοι θέλοντας να προσαρμοστούν στον αμερικάνικο τρόπο ζωής, επέλεξαν να αναδείξουν τη γιορτή αυτή που βρίσκεται κοντά στα Χριστούγεννα. και θυμήθηκαν την παλιά Γερμανοεβραίκή παράδοση της γιορτής. (Οι φωτογραφίες από κάρτες με κοινές ευχές είναι ενδεικτικές)
Τα φαγητά των ημερών είναι βασισμένα στο λάδι και ξεχωρίζουν οι λουκουμάδες (sufganiyah) και οι πατατοκροκέτες (latkes).
Τα παιδιά διασκεδάζουν με μία σβούρα που λέγεται ντρέντλ (dreidel) ή σεβιβόν (sevivon) και δέχονται σοκολατένια νομίσματα (hanukkah gelt) από τους μεγαλύτερους.
Ειδικά για το παιχνίδι των παιδιών με την σβούρα των (δες σχετική φωτογραφία) υπάρχει παράδοση πως ανάγεται και αυτή στην εποχή των Σελευκιδών.
Τότε ο Αντίοχος Δ' ο Επιφανής (175-163 π.Χ.), ο επικεφαλής των Σελευκιδών της Συρίας, φανατικός λάτρης του ελληνικού πολιτισμού, κατέλαβε την Ιερουσαλήμ και θέλησε να επιβάλει με τη βία τον ελληνιστικό τρόπο ζωής και την εθνική θρησκεία στους Ιουδαίους.
Βεβήλωσε το Ναό με την τοποθέτηση βωμού του Ολυμπίου Διός και την τέλεση θυσίας από τον ίδιο το 168 π.Χ. Λέγεται ΄λοιπόν ότι όσο κατά την περίοδο εκείνη όσο οι Σελευκίδες προσπάθησαν να επιβάλουν την εθνική θρησκεία, απειλούσαν να φυλακίσουν ή να θανατώσουν όποιον Εβραίο μελετούσε την Τορά
Τα παιδιά μαζεύονταν να μελετήσουν τις ιερές γραφές κρυφά και έξω από το σπίτι κάποιο παιδί φύλαγε τσίλιες.
Μόλις έβλεπε να πλησιάζουν περίπολοι, ειδοποιούσε αυτούς που ήταν μέσα, αυτοί καταχώνιαζαν τα βιβλία και έβγαζαν τη σβούρα με την οποία καμώνονταν ότι έπαιζαν.
Από τη δεκαετία του 1970 επίσης ξεκίνησαν και το δημόσια ανάματα μενόρα σε ανοικτούς δημόσιους χώρους σε πολλές χώρες.
Το εχω δεί να γίνεται επανειλημμένως στην Τουρκία , αλλά όχι βεβαίως στην Ελλάδα.
Σκέφτομαι πως φεύγει και ο Μπουτάρης που θα μπορούσε πράγματι να το οργανώσει κάποια στιγμή στην Θεσσαλονίκη ...
Πηγές: https://www.sansimera.gr/artic...
http://www.efsyn.gr/arthro/hri...
