Γράφει η Θεοδώρα Κουτεντάκη*
Μέσα στη ραστώνη του καλοκαιριού, μια είδηση μας γέμισε περηφάνια και ελπίδα για τη νέα γενιά που επιχειρεί. Μια ελληνική startup, η Code BGP, που ξεκίνησε από το δικό μας Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), εξαγοράστηκε από τη Cisco, διεθνή κολοσσό στις τεχνολογίες δικτύων και εισηγμένη στο αμερικανικό χρηματιστήριο τεχνολογίας.
Ας το πάρουμε από την αρχή. Τι είναι start-up ή -στην όμορφη ελληνική μας γλώσσα- «νεοφυής επιχείρηση»? Νεοφυής είναι μία επιχείρηση στα πρώτα στάδια ανάπτυξής της που έχει καινοτόμο χαρακτήρα προωθώντας ένα νέο προϊόν ή υπηρεσία ή διαδικασία και έχει τη δυνατότητα και τον στόχο να κλιμακωθεί.
Τα χαρακτηριστικά των νεοφυών επιχειρήσεων
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από μεγάλη αβεβαιότητα που στα χρηματοοικονομικά μεταφράζεται ως ρίσκο και άρα υψηλά κόστη δανεισμού. Αυτό από την πλευρά του επενδυτή. Από την πλευρά του νέου επιχειρηματία, η αβεβαιότητα συνεπάγεται ακριβή χρηματοδότηση, δυσκολία ανεύρεσης προσωπικού και εξωτερικών συνεργατών, και εμπόδια διάχυσης των προϊόντων ή υπηρεσιών τους στην αγορά. Παρά τις προκλήσεις αυτές, οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν μεγάλη δυναμική (potential) και προοπτικές όχι μόνο να πετύχουν αλλά και να συμβάλλουν στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων μέσω των καινοτόμων προσεγγίσεών τους.
Για τους λόγους αυτούς, και ιδίως για την προοπτική σημαντικής συνεισφοράς στην οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία του συνόλου, οι νεοφυείς επιχειρήσεις χρειάζονται ενίσχυση και στήριξη. Αν θέλετε και επιστημονικά επιχειρήματα, οι οικονομολόγοι θα καταλάβουν αν πω ότι οι start-ups αποτελούν positive externality που δικαιολογεί την κρατική επέμβαση. (Οι μη οικονομολόγοι παρακαλώ συγχωρέσετε με, σταματάω τις geeky αναφορές εδώ).
Νεοφυής επιχειρηματικότητα στην Κρήτη
H Ελλάδα ταξινομείται ως χώρα μεσαίου επιπέδου καινοτομίας στο διεθνές οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων, με την Αττική και την Κρήτη να είναι οι πιο καινοτόμες ελληνικές περιφέρειες. Ανάμεσα σε 1.000 πόλεις (startup ecosystems) παγκοσμίως, η Αθήνα καταλαμβάνει την 132η θέση. Το Ηράκλειο δυστυχώς είναι εκτός της λίστας. Αν όμως η Κρήτη είναι μαζί με την Αττική οι πιο καινοτόμες ελληνικές περιφέρειες, γιατί μόνο 6% των νεοφυών επιχειρήσεων στην Ελλάδα έχει την έδρα του στην Κρήτη και το Ηράκλειο λείπει από τις πόλεις-οικοσυστήματα νεοφυούς επιχειρηματικότητας?
Υπάρχουν σημαντικές υποδομές τις οποίες μπορούμε σαν πόλη και σαν περιφέρεια να αξιοποιήσουμε για να αναδείξουμε τις δυνατότητές μας ως οικοσύστημα καινοτομίας. Πρώτον, τα σπουδαία ερευνητικά ιδρύματα, όπως το Ι.Τ.Ε., το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ., όπου μέσα από τη διασύνδεση έρευνας και επιχειρηματικότητας μπορούν να προκύψουν εταιρίες τεχνοβλαστοί, με ευρέα οφέλη για τα ιδρύματα, την κοινωνία και την οικονομία. Εδώ πολύ σημαντικό ρόλο μπορεί να επιτελέσει το Παρατηρητήριο Καινοτόμου Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κρήτης, με σκοπό τη διασύνδεση των επιχειρήσεων με τα ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, καθώς και την αποτύπωση του οικοσυστήματος καινοτομίας της Περιφέρειας Κρήτης. Δεύτερον, η αναθεωρημένη στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Κρήτης (RIS3 2021-2027) δίνει έμφαση στην ανάπτυξη και αξιοποίηση καινοτομιών, ιδίως στους τομείς Τουρισμού και Αγροδιατροφής, Γνώσης στην Υγεία, εισάγοντας επιπλέον δύο τομείς εξειδίκευσης, τις ψηφιακές τεχνολογίες και τη βιώσιμη χρήσης των πόρων.
Παράλληλα με τις δημόσιες υποδομές και δράσεις, καταλυτική είναι η συμβολή ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Σημαντικός είναι ο ρόλος θερμοκοιτίδων (incubators), που, όπως οι θερμοκοιτίδες για τα μωρά, προετοιμάζουν την επώαση της νεοφυούς επιχείρησης, προσφέροντας δυνατότητες πρόσβασης σε χρηματοδότηση, εκπαίδευσης από επιχειρηματικούς μέντορες, καθώς και παροχής εγκαταστάσεων. Το 2022 υπογράφηκε Μνημόνιο Συνεργασίας, για τη δημιουργία θερμοκοιτίδας νεοφυών επιχειρήσεων στα Χανιά από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), το Πολυτεχνείο Κρήτης, το ΕΤΕΠ Κρήτης και το Τεχνολογικό Πάρκο του Πολυτεχνείου Κρήτης (ΕΑΔΙΠ). Ωστόσο, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ενεργή θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων στην Κρήτη, αν και ετοιμάζεται ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα με την υποστήριξη διεθνούς τεχνολογικού κολοσσού, το οποίο θα ανακοινωθεί εντός του φθινοπώρου.
Ακόμη, οι επιταχυντές (accelerators) προσφέρουν δικτύωση, τεχνογνωσία και πρόσβαση σε ένα ευρύ δίκτυο μεντόρων. Στην Κρήτη σημαντική δράση επιταχυντή αναπτύσσει το Bizrupt, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα την Κρήτη και όραμα τη δημιουργία ενός ισχυρού οικοσυστήματος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στην ελληνική περιφέρεια. Στο κομμάτι των επιταχυντών, έχω να μοιραστώ τη δική μου προσωπική εμπειρία, όταν ως φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είχαμε ξεκινήσει με τον αδερφό μου τη Fundedu, μία πλατφόρμα που στόχο είχε να βοηθήσει φοιτητές να χρηματοδοτήσουν τις σπουδές τους. Η επιχειρηματική μας ιδέα είχε υποβληθεί στον επιταχυντή της Reload Greece στο Λονδίνο και είχαμε αποσπάσει το βραβείο κοινωνικής επιχειρηματικότητας με χρηματικό έπαθλο από την ΤΙΤΑΝ Α.Ε., σημαντική βοήθεια στο εγχείρημά μας.
Τέτοιες πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα πρέπει να ενισχύονται ώστε να δρουν μαζί με τις δημόσιες δράσεις δρέποντας πολλαπλασιαστικά οφέλη για τις νεοφυείς επιχειρήσεις.
Όλοι μαζί, δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, υπό τη σκέπη και το συντονισμό της Περιφέρειας Κρήτης, μπορούμε δρώντας συνεργατικά, να βοηθήσουμε στην οικοδόμηση ενός ισχυρού οικοσυστήματος καινοτομίας στην Κρήτη. Ας χτίσουμε όλοι μαζί τη Silicon Valley της Ελλάδας με έδρα την Κρήτη.
* Η Θεοδώρα Κουτεντάκη είναι δικηγόρος, νομική σύμβουλος του Metaxa Hospitality Group και ιδρύτρια του δικηγορικού γραφείου Investlaw, Υποψήφια Περιφερειακή Σύμβουλος Π.Ε. Ηρακλείου.
