«Τα πορτρέτα του Γκρέκο έχουν τόση ένταση που ανατριχιάζεις […] νιώθεις να σε κυριεύει μεταφυσικός τρόμος. Οι σκοτεινές έννοιες: αλχημιστής, μάγος, γόης, ξορκιστής, έρχουνται στον νου σου. Όλοι τούτοι οι ζωγραφισμένοι άνθρωποι διατηρούν το σώμα που είχαν όταν ζούσαν, τα ίδια σουσούμια, τα ίδια ρούχα, είναι οι ίδιοι που ξανάρχουνται, μέσα από μαγικό καθρέφτη, αναστημένοι από έναν παντοδύναμο ξορκιστή». Ν. Καζαντζάκης (Ταξιδεύοντας Ισπανία)
Της Ελένης Βακεθιανάκη
Ο Πικάσο αναφερόταν συχνά σε αυτόν ως «τον πατέρα του στη ζωγραφική» ενώ ο Σεργκέι Αϊζενστάιν τον χαρακτήρισε «προπάτορα του φιλμικού μοντάζ» και «μοναδικό Έλληνα». Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος επηρέασε με το έργο του πολλούς κατοπινούς μεγάλους ζωγράφους και κινήματα όπως ο εξπρεσιονισμός και εξακολουθεί να εκπλήσσει ερευνητές, μελετητές αλλά και το φιλότεχνο κοινό, αποτελώντας δικαιωματικά ένα από τα επίλεκτα μέλη στο πάνθεον των κορυφαίων δημιουργών όλων των εποχών.
Με δεδομένο ότι τέτοιες μορφές της Τέχνης είναι ανεξάντλητες και σε κάθε εποχή ανακαλύπτονται νέες προσεγγίσεις στο έργο τους, ο γνωστός σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρωνίτης δημιούργησε και θα παρουσιάσει στο κοινό του Ηρακλείου τη νέα του ταινία για τον Θεοτοκόπουλο, βασισμένη σε αυτές τις προσεγγίσεις, με τίτλο «Εl Greco-Προσωπογραφίες». Η ταινία περιλαμβάνει δύο άξονες, τη ζωή του Θεοτοκόπουλου από τη γέννηση ως τον θάνατό του και ταυτόχρονα την εξέλιξη της ζωής και της τέχνης του, μέσα από τα πορτραίτα που φιλοτέχνησε.
Η ταινία έχει διάρκεια 82 λεπτά και είναι η ένατη του σκηνοθέτη για τον ζωγράφο μέσα στα 30 και πλέον χρόνια που ασχολείται με την έρευνα και τη μελέτη της ζωής και του έργου του μεγάλου Κρητικού.
Η εμμονή του Λευτέρη Χαρωνίτη να επανέρχεται κατά καιρούς με ένα νέο κινηματογραφικό έργο για τον Θεοτοκόπουλο, φανερώνει την ανάγκη του να επικοινωνεί με ένα από τα πλέον ανήσυχα πνευματικά φαινόμενα όλων των εποχών για να καλύπτει προσωπικές, πνευματικές ανάγκες του.
Ένας ζωγράφος-φιλόσοφος
Μιλώντας στο Cretalive ο κ. Χαρωνίτης επισημαίνει ότι ο Θεοτοκόπουλος αποκαλύπτεται πλέον ως πρωτοπόρος στην εποχή του, που έδωσε στον χειρώνακτα τεχνίτη, την πραγματική κοινωνική του υπόσταση, αυτή του πνευματικά ελεύθερου, σκεπτόμενου καλλιτέχνη. Προσθέτει παράλληλα ότι καταγράφεται στη διεθνή κοινότητα της Ιστορίας της Τέχνης μία προσπάθεια επαναπροσδιορισμού και επαναπροσέγγισης του έργου του ζωγράφου, βασιζόμενη στις δικές του απόψεις και αντιλήψεις για την τέχνη και τον ρόλο του καλλιτέχνη στην εποχή του, όπως προέκυψαν από τη μελέτη των κειμένων-σχολίων του στα περιθώρια των βιβλίων της βιβλιοθήκης του, που μελέτησαν και παρουσίασαν τεκμηριωμένα οι Ισπανοί ερευνητές Φερνάντο Μαρίας και Αγκοστίν Μπουσταμάντε.
«Εγώ δεν παρακολουθώ ολόκληρο το έργο του Θεοτοκόπουλου. Με ενδιαφέρει να δω βάσει αυτής της καινούργιας προσέγγισης, την περιπετειώδη ζωή, την πνευματική συγκρότηση, τη δημιουργική εξέλιξη και την αισθητική μοναδικότητα του ζωγράφου, μέσα από την πινακοθήκη των δεκάδων προσωπογραφιών του» τονίζει χαρακτηριστικά.
Είχαν προηγηθεί τη δεκαετία του ’80 έξι ταινίες έρευνας, που ο Λευτέρης Χαρωνίτης δημιούργησε για τον Θεοτοκόπουλο, συναντώντας μάλιστα, μεταξύ άλλων και τους δύο Ισπανούς μελετητές, ταινίες που αποτέλεσαν τη μαγιά για την «επιστροφή» του κορυφαίου δημιουργού στην Ελλάδα: Το 1990 η σημαντική έκθεση που οργάνωσε ο Δήμος Ηρακλείου, οι μεγάλες εκθέσεις της Εθνικής Πινακοθήκης, εκδόσεις, μελέτες και ένας μεγάλος διάλογος που έχει φέρει τον ζωγράφο πιο κοντά στο κοινό.
Έλλειψη πολιτιστικών πολιτικών
Ο ίδιος ο σκηνοθέτης, ωστόσο, εκφράζει την πικρία του, που η Ελλάδα αδυνατεί να αξιοποιήσει και να προβάλει τις μεγάλες προσωπικότητες και τον πολιτιστικό της πλούτο συνολικότερα, προσθέτοντας ότι δυστυχώς, δεν υπάρχει σοβαρή πολιτιστική πολιτική. «Η σύγχρονη Ελλάδα, πέρα από τις άλλες τραγωδίες που ζει, ζει και μια τραγωδία ως προς την αδυναμία αξιοποίησης των πολιτιστικών αξιών και των πολιτισμικών μεγεθών που έχει. Μετά βίας το Ηράκλειο ή η Κρήτη έχουν προβληθεί ή προβάλλονται ως κοιτίδα του πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού, του μινωικού. Για τις επόμενες περιόδους της Κρήτης, για τις μεγάλες μορφές του πνεύματος, της τέχνης, δεν έχουμε κάνει ακόμα αυτό που θα έπρεπε, για να τους προβάλλουμε. Όχι πως το έχουν ανάγκη αυτοί, αλλά επειδή το έχουμε ανάγκη εμείς, οι Νεοέλληνες. Εγώ το έχω ανάγκη αυτό που κάνω εδώ και τριάντα χρόνια με τον Θεοτοκόπουλο. Ο πολιτισμός θα έπρεπε να’ ναι προτεραιότητα, κι όμως, έχει το χαμηλότερο ποσοστό στον εθνικό προϋπολογισμό. Οι νεοέλληνες πολιτικοί μιλάνε σε κάθε ευκαιρία για αυτόν, θέλουν να τον συνδέσουν με τον τουρισμό. Αυτά όμως είναι λόγια φτερωτά, που δεν έχουν κανένα αντίκρισμα στην πραγματικότητα».
Ο κ. Χαρωνίτης επισημαίνει παράλληλα ότι οι όποιες προσπάθειες γίνονται, είναι προσπάθειες κατά μόνας ή ιδρυμάτων και φορέων. «Προσπαθούν αυτές οι μοναχικές περιπτώσεις να βρουν στηρίγματα μέσα στην κοινωνία, που ευτυχώς ακόμα υπάρχουν. Εδώ που γεννήθηκε η μουσική δεν έχουμε μια Ακαδημία Μουσικής, Σχολή Δραματουργίας, Ανώτατη Σχολή Θεάτρου, Ανώτατη Σχολή Οπτικο-ακουστικών Μέσων. Δεν έχουμε παιδεία δηλαδή. Έχουμε έλλειψη υποδομών και πολιτιστικών πολιτικών από εξειδικευμένους ανθρώπους, που χωρίς αυτές, δεν μπορούμε να προσδοκάμε τίποτα σε βάθος αρκετών δεκαετιών».
Επίσημη πρεμιέρα
Η επίσημη πρεμιέρα της νέας ταινίας του Λευτέρη Χαρωνίτη «El Greco-Προσωπογραφίες» θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2016 στις 9 το βράδυ στον Θερινό Δημοτικό Κινηματογράφο Ηρακλείου «Βηθλεέμ» υπό την αιγίδα της Αντιπεριφέρειας Ηρακλείου και του Πολιτιστικού Συλλόγου Σεισάρχων.
Οι συντελεστές της ταινίας είναι: Έρευνα-κείμενα: Λευτέρης Χαρωνίτης, αφήγηση: Αχιλλέας Κυριακίδης και Άννα Χατζηχρήστου, καλλιτεχνική επιμέλεια-μοντάζ: Μιχάλης Γαλανάκης, μουσική: Ορλάντο Ντι Λάσσο, Ντιέγο Ορτίθ, Φραγκίσκος Λεονταρίτης, Παλεστρίνα, φωτογραφία: Κωστής Παπαναστασάτος, δ/νση παραγωγής: Κάτια Καππάτου. Συμμετοχή στην παραγωγή: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ΕΡΤ ΑΕ, ΟΤΕ, HISTORY CHANNEL. Παραγωγή-σενάριο-σκηνοθεσία: Λευτέρης Χαρωνίτης.
