Της Ελένης Βακεθιανάκη
«Όταν ανοίγαμε τον Τάφο του Χριστού, με το National Geographic να μεταφέρει την εικόνα σε πραγματικό χρόνο σε όλο τον κόσμο, αισθανόμασταν ότι μαζί μας ήταν όλη η ανθρωπότητα. Με αυτό το συναίσθημα βρεθήκαμε εκεί, με αυτό δουλέψαμε και με αυτό αντιμετωπίζουμε το Ιερό Κουβούκλιο, που ετοιμάζεται για την τελετή Αφής του Αγίου Φωτός σήμερα Μ. Σάββατο».
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στην καθηγήτρια της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αντωνία Μοροπούλου, επικεφαλής της πολυπληθούς διεπιστημονικής ομάδας από πέντε σχολές και επτά εργαστήρια του Πολυτεχνείου, που συντήρησε και αποκατέστησε το Ιερό Κουβούκλιο του Πανάγιου Τάφου στον Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα, το εμβληματικότερο μνημείο του Χριστιανισμού αλλά και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Πέρυσι τον Οκτώβριο ανοίξαμε τον Πανάγιο Τάφο, πρώτη φορά μετά από 7 αιώνες και διαπιστώσαμε ότι είναι ο αυθεντικός τάφος που ανακάλυψε ο Μ. Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη κάτω από τον Ναό του Ανδριανού» αναφέρει μιλώντας στο Cretalive η κ. Μοροπούλου που έχει επίσης ασχοληθεί με την αντισεισμική προστασία της Αγιάς Σοφιάς.
Το Ιερό Κουβούκλιο που περιβάλλει τον τάφο του Ιησού βρίσκεται στο κέντρο του Ναού της Αναστάσεως (Ροτόντα) ο οποίος θεμελιώθηκε το 336 μ.Χ. από την Αγία Ελένη στον χώρο όπου μαρτύρησε ο Ιησούς. Ο τάφος του Ιησού αρχικά είχε τη μορφή των ιουδαϊκών μνημείων που ήταν λαξευμένα σε βράχο. Ο βράχος αυτός ισοπεδώθηκε και το οικοδόμημα που τον περιέκλειε κατέρρευσε όταν έγινε η μεγάλη καταστροφή του Ναού της Αναστάσεως το 1009-1012 μ.Χ. Με την αποκατάσταση του Ναού επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου (1042-1048), ένα νέο οικοδόμημα κτίστηκε γύρω από τον Πανάγιο Τάφο.
Δεν ερμηνεύονται όλα
Στην ερώτηση, αν πράγματι υπήρξαν παρεμβολές ή μπλόκαρε ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός των επιστημόνων στον χώρο του τάφου, η κ. Μοροπούλου είναι κατηγορηματική. «Καταγράψαμε ένα γεγονός και το δηλώσαμε. Ήταν πράγματι ένα γεγονός, δεν μπορεί κανείς να το αποκρύψει. Όμως, δεν ερμηνεύονται όλα τα πράγματα. Η ενέργεια την οποία αισθανόμασταν ήταν έντονη και λόγω του ίδιου του μνημείου αλλά και λόγω των εκατομμυρίων ανθρώπων που προσεύχονται σε αυτό, ανά τους αιώνες. Είναι το σημαντικότερο μνημείο του Χριστιανισμού το οποίο είχαμε την τιμή και το δέος να αγγίξουμε, να αποκαταστήσουμε και να προστατεύσουμε. Είναι αντικείμενο λατρείας, όχι μόνο από τις τρεις χριστιανικές κοινότητες, που με την ιστορική απόφασή τους μας έδωσαν αυτήν τη δυνατότητα, το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο που είχε την πρωτοβουλία και ευθύνη του έργου, το Τάγμα των Φραγκισκανών και το Πατριαρχείο των Αρμενίων, αλλά πέραν αυτών και Ιουδαίων, Μουσουλμάνων και απίστων, που προσέρχονται στον Τάφο του Χριστού και προσκυνούν κατά εκατομμύρια» προσθέτει.
Πορεία ανά τους αιώνες
Οι εργασίες της διεπιστημονικής ομάδας με επικεφαλής τους, Μανόλη Κορρέ (υπεύθυνο αποκατάστασης του Παρθενώνα), Ανδρέα Γεωργόπουλο, Κώστα Σπυράκο και Χάρη Μουζάκη από τις Σχολές, Αρχιτεκτόνων, Τοπογράφων, Πολιτικών Μηχανικών, Χημικών Μηχανικών, άρχισαν τον Ιούνιο του 2016, ύστερα από πρόταση του Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεοφίλου και αφού εξασφαλίστηκε η συμφωνία και των άλλων δύο θρησκευτικών κοινοτήτων.
Η ομάδα είχε να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο πρόβλημα, την παραμόρφωση του Ιερού Κουβουκλίου η οποία άρχισε λίγες δεκαετίες αφότου ολοκληρώθηκε η αναστύλωσή του από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Κάλφα Κομνηνό, το 1810, καθώς τότε, ο τρούλος της ροτόντας του Ναού ήταν ανοιχτός και περνούσαν μέσα τα νερά της βροχής. Κάτω από τη μαρμάρινη πλάκα του Κομνηνού βρέθηκε μια πλάκα μάλλον σταυροφοριακή, από τον χαρακτηριστικό σταυρό των Σταυροφοριών που φέρει επάνω της. Και από κάτω εντοπίστηκε η κοίτη του βράχου όπου θεωρείται ότι τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού. Εβδομήντα χρόνια πέρασαν από την πιο πρόσφατη επέμβαση από Βρετανούς επιστήμονες οι οποίοι τοποθέτησαν σιδερένιο κλωβό γύρω από τις ορθομαρμαρώσεις του Ιερού Κουβουκλίου γα να συγκρατήσουν τις παραμορφώσεις. Όπως τονίζει η κ. Μοροπούλου «επιστρατεύσαμε, μεταξύ άλλων, υψηλή μετρητική τεχνολογία, μη καταστροφικές μεθόδους, γεωραντάρ, οπτικές ίνες, ακουστική τομογραφία, υπερηχοσκόπηση. Όταν ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση, ο σιδερένιος κλωβός αφαιρέθηκε και σήμερα το Ιερό Κουβούκλιο είναι προστατευμένο, αποκατεστημένο στην κατακόρυφο, με δομική ακεραιότητα για να συνεχίσει την πορεία του ανά τους αιώνες».
Επίτευγμα των Ελλήνων
Το έργο στοίχισε περίπου 3.500.000 ευρώ. «Η οικονομία και διαφάνεια, θεωρήθηκε ως επίτευγμα των Ελλήνων και είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτό» αναφέρει η κ. Μοροπούλου επισημαίνοντας παράλληλα ότι «πριν παραδώσουμε το Ιερό Κουβούκλιο, μας κάλεσαν στις Βρυξέλλες να παρουσιάσουμε την πρότυπη και διεπιστημονική μεθοδολογία που εφαρμόσαμε. Ακούσαμε αυτούς τους ανθρώπους, που εν πολλοίς δεν λογαριάζουν τους Έλληνες, να λένε ότι η καινοτομία μας, χαράζει νέους δρόμους για την έρευνα στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη. Μια Ευρώπη που όμως δεν υποστήριξε, δεν χρηματοδότησε αυτό το έργο όπως έκανε το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων και χορηγοί από την Αμερική, τη Ρωσία, την Ιορδανία, την Παλαιστίνη, την Ουγγαρία, την Κύπρο και την Ελλάδα».
Η επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας ελπίζει να υπάρξει συνέχεια στο έργο του Πανάγιου Τάφου καθώς στον υπόγειο χώρο της ροτόντας εντοπίστηκαν σοβαρά προβλήματα διάβρωσης των υποστυλώσεων της λόγω αποστράγγισης ομβρίων, διάθεσης λυμάτων, υπερανασκαφής του Ιερού Βράχου για αρχαιολογικούς λόγους. «Καταθέσαμε σχετική μελέτη και γι’ αυτό ώστε να διασφαλιστεί και η αειφορία όλης της παρέμβασης. Προς το παρόν,σήμερα Μ. Σάββατο θα ακούσουμε το «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός», που το ακούμε από παιδιά εμείς οι Έλληνες Ορθόδοξοι, αυτό το Φως που βγαίνει πλέον από το αποκατεστημένο Κουβούκλιο, το οποίο μεταφέρει το μεγάλο μήνυμα της Αναστάσεως, της συμφιλίωσης, της συνεννόησης και της ελπίδας των λαών, στην ανοικτή πόλη της Ιερουσαλήμ αλλά και σε όλον τον κόσμο, έναν κόσμο σε κρίση, που αγωνίζεται να μπορεί να ελπίζει» καταλήγει η κ. Μοροπούλου.
