Την ένταξη των προσφύγων στα πανεπιστήμια για να παρακολουθούν «τυπικά προγράμματα άλλα και άτυπα ή ακόμα και εξ αποστάσεως μαθήματα» αποφάσισε η έκτακτη σύνοδος των Πρυτάνεων που πραγματοποιήθηκε στη Μυτιλήνη με τη συμμετοχή της αναπληρώτριας υπουργού Παιδείας Σίας Αναγνωστοπούλου. Η κυρία Αναγνωστοπούλου παροτρύνει με επιστολή που έστειλε προς όλους τους υπουργούς Παιδείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να «υποδεχτούν κι αυτοί τους πρόσφυγες». «Η Ευρώπη οφείλει να αγκαλιάσει το μέλλον της. Οι Υπουργοί Παιδείας της Ευρώπης έχουμε ευθύνη και πρέπει άμεσα και επειγόντως να απαντήσουμε στο ερώτημα: Σε τι παιδιά θα αφήσουμε την Ευρώπη, σε ποιους πολίτες θα αφήσουμε το μέλλον της»
Όπως αναφέρεται στο ανακοινωθέν των πρυτάνεων, η σύνοδος «εστίασε στις δυνατότητες περαιτέρω δραστηριοποίησης των Πανεπιστημίων για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και την ενίσχυση των προσφύγων».
Η ανακοίνωση είναι ενδεικτική των προθέσεων της κυβέρνησης:
«Καταγράφηκε η επί πολλούς μήνες και σε εξέλιξη ευρισκόμενη παρέμβαση όλων των Πανεπιστημίων της χώρας για συμμετοχή και προσφορά με εθελοντικές δράσεις εκπαιδευτικού, ερευνητικού και ανθρωπιστικού χαρακτήρα, ενεργοποιώντας το σύνολο του προσωπικού και τους φοιτητές των Ιδρυμάτων. Κοινή προσέγγιση αποτελεί το γεγονός ότι, πέρα από την ανάγκη κάλυψης πρωταρχικών αναγκών ασφαλούς διαμονής και διαβίωσης των προσφύγων, κεντρική είναι η ανάγκη για εκπαίδευση, κατάρτιση και εν γένει υποστήριξη, με σεβασμό και αποδοχή της πολιτισμικής ετερότητας. Αποφασίστηκε η συστηματική ενεργοποίηση, από κοινού, των Ελληνικών Πανεπιστημίων σε συνεργασία και με την υποστήριξη του υπουργείου Παιδείας, προκειμένου να γίνει δυνατή η δημιουργία προγραμμάτων τυπικής, άτυπης και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για διάφορες κατηγορίες προσφυγικού πληθυσμού, η παροχή προγραμμάτων γλωσσικής προετοιμασίας και δράσεις ανάλογου χαρακτήρα. Πώς τα κεκτημένα ευρωπαϊκών αιώνων διαχέονται μέσα από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια στους κατοίκους της ηπείρου μας. Καλούμαστε να θυμηθούμε και πάλι τις παραμελημένες ανθρωπιστικές σπουδές και τον ρόλο τους στη διαμόρφωση των κοινωνιών και των πολιτών μας, καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε από την αρχή την σημασία της παιδείας στις κοινωνίας μας».
Το πλήρες κείμενο της επιστολής προς τους Ευρωπαίους υπουργούς Παιδείας έχει ως εξής:
Η Ευρώπη επιλέγει
Αξιότιμοι/ες κ. κ. Υπουργοί, -Νέοι και Νέες της Ευρώπης
Τα μεγάλα γεγονότα του 20ού αιώνα, οι δύο μεγάλοι πόλεμοι, οι εμφύλιοι και εθνοτικοί πόλεμοι, η οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’30, η πτώση του τείχους του Βερολίνου και του ανατολικού μπλοκ βεβαιώνουν ένα πράγμα: Η ευρωπαϊκή ιστορία του 20ού αιώνα είναι ιστορία και ιστορίες προσφύγων και μετατοπισμένων, μια ατέλειωτη ιστορία μετακινούμενων πληθυσμών.
Οι προσφυγικές ροές από χώρα σε χώρα απετέλεσαν έναν από τους ισχυρούς κρίκους της μνήμης της Ευρώπης, έναν από τους ισχυρούς κρίκους γύρω από τους οποίους δέθηκαν με πολύ κόπο και αίμα οι δημοκρατικές αξίες, η αλληλεγγύη, η ανοχή στη διαφορετικότητα. Οι άνθρωποι αυτοί δοκιμάζουν τις αντοχές και το βάθος της δημοκρατίας στην Ευρώπη, δοκιμάζουν την αντίστασή μας στην ξενοφοβία, το ρατσισμό και τον φασισμό.
Οι πρόσφυγες σήμερα ενεργοποιούν την ιστορική μνήμη των λαών της Ευρώπης, και μάλιστα στην πιο επικίνδυνη συγκυρία. Μας βοηθούν να θυμηθούμε ότι η πιο βαθειά πληγή στο σώμα της Ευρώπης γεννήθηκε από μια άλλη οικονομική κρίση και από μια άλλη άνοδο της ξενοφοβίας και του φασισμού. Σήμερα, κάποια ευρωπαϊκά εκλογικά αποτελέσματα μαρτυρούν την εγγύτητα του κινδύνου, την οικοδόμηση ενός νέου τείχους ξενοφοβίας, τον κίνδυνο της επιστροφής του φασιστικού σκοταδιού. Η δημοκρατία είναι μια διαρκής πράξη αντίστασης, μια διαρκής πράξη επιβεβαίωσης ότι τα δικαιώματα δεν αποτελούν προνόμια αλλά δίκαιο που εμπεδώθηκε μετά από πολύ πόνο.
Τα τραγικά γεγονότα του Παρισιού και τώρα των Βρυξελών μας καλούν σε επαγρύπνηση. Είναι φυσικό ο φόβος να αποτελεί την πρώτη αντίδραση. Ωστόσο δεν έχουμε την πολυτέλεια να απαντήσουμε στον φόβο με ακόμα περισσότερο φόβο. Η Ευρώπη οφείλει, στο όνομα του πολιτικού της πολιτισμού, να εξασφαλίσει την ελευθερία και την ασφάλεια, τα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στον τρόμο να λειτουργήσει ως επιχείρημα υπέρ του ρατσισμού και κατά των προσφύγων. Υπέρ του ρατσισμού και εναντίον κάθε έννοιας δικαίου.
Οι πρόσφυγες και τα δικαιώματά τους μας καλούν να αναλογιστούμε τη σημασία της παιδείας που προσφέρουμε. Αυτή τη φορά χωρίς να την μεταφράσουμε σε δείκτες τεχνογνωσίας, αποδοτικότητας ή κέρδους, αλλά προσπαθώντας να αντιληφθούμε τι πολίτες δημιουργούμε. Πώς τα κεκτημένα ευρωπαϊκών αιώνων διαχέονται μέσα από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια στους κατοίκους της ηπείρου μας. Καλούμαστε να θυμηθούμε και πάλι τις παραμελημένες ανθρωπιστικές σπουδές και τον ρόλο τους στη διαμόρφωση των κοινωνιών και των πολιτών μας, καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε από την αρχή την σημασία της παιδείας στις κοινωνίας μας.
Σήμερα η Ευρώπη επιλέγει.
Η Ευρώπη επιλέγει το παρόν της. Το αν θα υποδεχτεί τους πρόσφυγες ή αν θα επιτρέψει στην προκατάληψη, την ξενοφοβία και τον ρατσισμό να ορίσουν τις κινήσεις της. Η Ευρώπη όμως επιλέγει και το παρελθόν της. Αν θέλει το παρελθόν που την ορίζει να είναι ο διαφωτισμός, οι ιδέες της ελευθερίας και της ισότητας, οι πράξεις της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Ή αν θα επιλέξει να συστρατευθεί με ένα παρελθόν που γέννησε διαχωρισμό, οδύνη και τελικά πόλεμο μέσα και έξω από τα σύνορά της.
Η Ευρώπη επιλέγει το μέλλον της. Επιλέγει αν επιθυμεί η εποχή μας να μείνει στην ιστορία ως μια στιγμή που θα διδάσκει το μέλλον ή ως ένα ακόμα σημείο στην ιστορία, όπου η ολιγωρία κυριάρχησε, όπου μια ευκαιρία χάθηκε, όπου ξεκίνησε το σκοτεινό της αύριο.
Καλούμαστε να επιλέξουμε. Θα επιλέξουμε μαζί; Ως ένα όλο που μας δένει μια κοινή μοίρα; Ή θα επιλέξει ο καθένας ξεχωριστά, σε στρατόπεδα, χρησιμοποιώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση ως μια πρόφαση, ως ένα πεδίο πρόσκαιρων συμμαχιών για εφήμερο κέρδος; Θα επιλέξουμε οι νέοι και οι νέες της Ευρώπης να ξεχάσουν τι σημαίνει αλληλεγγύη που γεννάει παιδεία, αλληλεγγύη που ισχυροποιεί τη Δημοκρατία, αλληλεγγύη που σέβεται το δίκαιο;
Η Ευρώπη πρέπει να υποδεχτεί τους πρόσφυγες. Η Ευρώπη οφείλει να αγκαλιάσει το μέλλον της. Οι Υπουργοί Παιδείας της Ευρώπης έχουμε ευθύνη και πρέπει άμεσα και επειγόντως να απαντήσουμε στο ερώτημα: Σε τι παιδιά θα αφήσουμε την Ευρώπη, σε ποιους πολίτες θα αφήσουμε το μέλλον της».
Το «Πρώτο Θέμα» από τις αρχές Αυγούστου είχε αποκαλύψει σχέδιο που προέβλεπε την κατ’ εξαίρεση εγγραφή προσφύγων-φοιτητών από τη Συρία, εκτός φυσικά Πανελλαδικών Εξετάσεων, στις σχολές των ΑΕΙ με έδρα Μυτιλήνη, Σάμο, Χίο, Ρόδο, Σύρο και Λήμνο.
Το σχέδιο περιελάμβανε την κατ’ εξαίρεση εγγραφή φοιτητών προσφύγων από τη Συρία ή αλλού εκτός Πανελλαδικών Εξετάσεων και πέραν του ποσοστού που προβλέπεται στη νομοθεσία για την εισαγωγή των αλλοδαπών-αλλογενών φοιτητών και φοιτητριών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση της χώρας, με απλούστευση των σχετικών διοικητικών διαδικασιών.
Οπως είχε πει τότε στο «ΘΕΜΑ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου Στέφανος Γκρίτζαλης, στόχος του κάθε πανεπιστημίου είναι η διεθνοποίηση. Με αφορμή τους πρόσφυγες από τη Συρία που υπάρχουν στη Μυτιλήνη, έδρα του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο πρύτανης μελετούσε το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν φοιτητές και στα έξι νησιά, όπου υπάρχουν πανεπιστημιακά τμήματα, δηλαδή σε Λέσβο, Σάμο, Χίο, Ρόδο, Σύρο και Λήμνο, χωρίς ακόμα να έχει οριστικοποιηθεί το μοντέλο. «Κάποιοι έχουν χαρτιά μαζί τους και πιστοποιητικά σπουδών, κάποιοι άλλοι όχι», επισημαίνει ο κ. Γκρίτζαλης, «οπότε πρέπει να έρθουμε σε επαφές με τις πρεσβείες».
Ο πρύτανης υπογράμμιζε ότι σε κάθε περίπτωση αναφερόταν στην ερχόμενη ακαδημαϊκή χρονιά, καθώς μελετάται αρχικά η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας αλλά και η δημιουργία κάποιας κοινωνικής υπηρεσίας που να κατευθύνει τους πρόσφυγες στις σωστές γι’ αυτούς σπουδές, καθώς, όπως επισήμανε ο πρύτανης, «υπάρχουν 17 τμήματα και χρειάζεται προεργασία στην επιλογή σπουδών». Ο κ. Γκρίτζαλης είχε κάνει μια πρώτη επαφή με τα υπουργεία Παιδείας και Μεταναστευτικής Πολιτικής, τα οποία «αιφνιδιάστηκαν επί το θετικόν», όπως είχε πει χαρακτηριστικά.
