Της Ελένης Βακεθιανάκη
Αύξηση κατά 1000% εμφανίζει στη χώρα μας η χρήση φυτοφαρμάκων τα τελευταία 60 χρόνια, ενώ ο πληθυσμός έχει μόλις διπλασιαστεί και ο αγροτικός πληθυσμός έχει υποτετραπλασιαστεί (4,5 εκατ. αγρότες το 1950, περίπου 1 εκατ. σήμερα)!
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Εθνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας για το 2008, το κόστος των φυτοφαρμάκων έφτασε στη χώρα μας στα 180 εκατ. ευρώ, που σημαίνει ότι κάθε Έλληνας κατανάλωσε περίπου τρία κιλά φυτοφάρμακα. Τα ίδια στοιχεία δείχνουν επίσης ότι ο μέσος Έλληνας αγρότης αγόρασε 25 κιλά φυτοφάρμακα ενώ ο κάθε Κρητικός παραγωγός θερμοκηπίων, για μια μέση καλλιεργητική έκταση 3,5 στρεμμάτων, κατανάλωσε 302 κιλά.
Τα νούμερα είναι ιδιαίτερα υψηλά και αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της καλλιεργητικής νοοτροπίας που υιοθετήθηκε και στη χώρα μας μετά το 1950 οπότε και εμφανίστηκαν τα φυτοφάρμακα στην αγορά, ενώ, όπως αναφέρει ο κ. Δημήτρης Πετράκης, παιδοχειρουργός και επίτιμο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας, η παγκόσμια κατανάλωση φυτοφαρμάκων είναι 6 εκατ. τόνοι ετησίως, δηλαδή αντιστοιχούν 2 γρ. φυτοφαρμάκου ανά κάτοικο ημερησίως. Η Ελλάδα καταναλώνει 30.000 τόνους κάθε χρόνο, δηλαδή αντιστοιχούν 8,2 γρ. ημερησίως για κάθε πολίτη. Η Κρήτη των 600.000 κατοίκων έχει 266 σημεία πώλησης φυτοφαρμάκων από τα οποία τα 140 βρίσκονται στον ν. Ηρακλείου ενώ το κόστος των φυτοφαρμάκων στο νησί ανέρχεται στο 15% μίας δανειοδοτημένης θερμοκηπιακής καλλιέργειας και στο 25% με μη δανεισμό.
Απόδοση και επιπτώσεις
«Ναι μεν τα φυτοφάρμακα έχουν συμβάλει στην αύξηση της απόδοσης και της ποιότητας των προϊόντων, έχουν ωστόσο δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα στον άνθρωπο και το περιβάλλον με την ευρύτερη έννοια. Το 80% της παγκόσμιας παραγωγής φαρμάκων χρησιμοποιείται στις ψεκασμένες ζωοτροφές ,για την εκτροφή ζώων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται πολύ μεγάλος κίνδυνος και για τη διατροφή των ανθρώπων. Περίπου 1,5 εκατ. αρδευόμενα εκτάρια χάνονται καθώς επηρεάζεται η ποιότητα του αρδευόμενου νερού» επισήμανε ο κ. Πετράκης μιλώντας στον Σκάι Κρήτης, ο οποίος θα παρουσιάσει τα παραπάνω στοιχεία στο πλαίσιο του διεπιστημονικού συμποσίου για τις διατροφικές συνήθειες και πρακτικές στην Κρήτη διαχρονικά, το διήμερο 9-10 Σεπτεμβρίου στο Κέντρο Ερευνών του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας, στου Βώρους.
Επιπτώσεις στην υγεία των Κρητικών
Τα φυτοφάρμακα μάς πειράζουν, τονίζει ο κ. Πετράκης, καθώς είναι ορμονικοί διαταράκτες, προκαλώντας οξειδωτικό στρες, διαμορφώνουν άλλα γονίδια και πρωτεΐνες στον οργανισμό μας, συμβάλουν πολύ στην υπογονιμότητα έχοντας οιστρογονική δράση, αντι-ανδρογονική, αναστέλλουν την τεστοστερόνη ενώ ενεργοποιούν υποδοχείς οιστρογόνων σε όργανα που έχουν επιθηλιακά κύτταρα αναπρογραμματίζοντας τη λειτουργία τους ώστε ο μαστός, ο προστάτης, το πάγκρεας να έχουν αυξημένες καρκινικές επιπτώσεις. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας «χρεώνει» στα φυτοφάρμακα τον θάνατο 20.000 ανθρώπων κάθε χρόνο ενώ 3 εκατ. δηλητηριάζονται. «Στον στρατηγικό σχεδιασμό της, εξάλλου, η Περιφέρεια Κρήτης έχει χαρακτηρίσει ως περιοχές με αυξημένα προβλήματα τη Μεσσαρά, την Ιεράπετρα, την Κουντούρα και το Καστέλι στα Χανιά αλλά και περιοχές κοντά στο Ρέθυμνο. Αποτελέσματα έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης, σε συνεργασία με το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου δείχνουν αύξηση των κρουσμάτων καρκίνων στη Κρήτη ενώ φυτοφάρμακα ανιχνεύονται πλέον σε όλα τα είδη της τροφικής αλυσίδας», προσθέτει ο κ. Πετράκης.
Αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να προβληματίσουν σοβαρά ώστε να ληφθούν άμεσα αλλά και μακροπρόθεσμα μέτρα που έχει ανάγκη η Κρήτη. «Θα πρέπει π.χ. να αποφασίσουμε ποιο θα είναι το ελάχιστο όριο στο οποίο θα πρέπει να μειωθεί η αγροτική παραγωγή, τα περισσότερα βιολογικά προϊόντα και τα υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντα πηγαίνουν στο εξωτερικό ενώ οι πολίτες εξαιτίας των δύσκολων οικονομικών συγκυριών υποχρεώνονται να τρέφονται με κακής ποιότητας τρόφιμα, υπάρχουν προϊόντα με εθνική σημασία όπως το λάδι, τα φρούτα, το κρασί, η σταφίδα, τα αλιεύματα που δεν έχουν χαρακτηριστεί ως προϊόντα ονομασίας προέλευσης με ευθύνη του κράτους, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Πετράκης τονίζοντας την ανάγκη περιορισμού της χρήσης φυτοφαρμάκων, τον προσανατολισμό στις βιολογικές καλλιέργειες, τη βελτίωση του μολυσμένου εδάφους, την αντιμετώπιση της ακαταλληλότητας του νερού που έχει εντοπιστεί σε αρκετές περιοχές της Κρήτης, τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την εκπαίδευση των αγροτών, αλλά και την εκπόνηση καλλιεργητικών πλάνων για το νησί ώστε ο κόσμος να ξεφύγει από τις κλειστές εντατικές καλλιέργειες.
«Ως πολίτης και γιατρός ανησυχώ πολύ για το πώς θα προχωρήσει η Ελλάδα μέσα από μια τέτοια διατροφική κακοποίηση, με την κρητική διατροφή, έτσι όπως την ξέραμε, να μην υπάρχει πλέον» καταλήγει ο κ. Πετράκης.
