του Δημήτρη Καρατζάνη
Πριν χρόνια ένας Αμερικανός συνάδελφος μου είχε πει για τους Προέδρους της χώρας του. Με τον Τρούμαν η Αμερική απέδειξε ότι πρόεδρος μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε.,Με τον Αιζενχάουερ ότι η χώρα λειτουργεί θαυμάσια και ...χωρίς Πρόεδρο και με τον Κένεντι πόσο δύσκολο είναι να είναι κανεις στη χώρα αυτή αληθινός Πρόεδρος ...
Δεν ξέρω τι θα λεγε ο εν λόγω φίλος για τη χθεσινή εκλογή . Υποθέτω όμως πως θα συμφωνούσε στο συμπέρασμα πως ο ''λαϊκισμός δεν έχει πια πατρίδα'' . Αρκεί να βρεθει ο αδίστακτος-και ταλαντούχος- πολιτικός ,που θα μετατρέψει σε ''ελπίδα'' το ''θυμό'',απ τον οποίο ξεχειλίζουν σήμερα όλες οι κοινωνιες.
Ο θεός λοιπόν να βάλει το χέρι του από δω και πέρα.,Κι αν όχι ο θεός,τουλάχιστον ο πολιούχος μας, ο Άγιος Μήνας, τη χάρη του οποίου γιορτάζουμε αύριο, σε μια στιγμή, που, όχι η χώρα , αλλά ο πλανήτης πια μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά.
Με τον Άγιο αυτό, πρέπει να πω, πως από παιδί είχα μια ξεχωριστή σχέση Tη ''γνωριμία 'του την είχα κάνει ,όπως τα πιο πολλά Ηρακλειωτόπουλα , απ τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού.
Εκεί, όλα τα παιδιά, μαθαίναμε απ τους δασκάλους,, πως δεν ήταν ένας συνηθισμένος άγιος ,αλλά ο άγιος -παληκάρι Ακοίμητος, προστάτης της πόλης του σε κάθε δύσκολη στιγμή . Μέναμε μάλιστα με το στόμα ανοιχτό ακούγοντας για τα θαύματά του και κυρίως εκείνο, στο ''μεγάλο αρπεντέ'',τότε που καβάλα στ άλογο , στάθηκε απέναντι στη Τουρκιά και την υποχρέωσε να κάνει πίσω, γλυτώνοντας τους Χριστιανούς της πόλης του απ το τούρκικο μαχαίρι
Αργότερα που τα παιδικά μάτια ''άνοιξαν'' πιο πολύ και το μυαλό αναζητούσε κι άλλη ''τροφή'', πέρα από κείνη του σχολείου ,η εικόνα του Άγιου- παληκάρι έδεσε ακόμα πιο πολύ μέσα μου ,από τις διηγήσεις και τις περιγραφές του λεβέντη Άγιου , από το ''σύντροφο'' των εφηβικών χρόνων ,το μεγάλο μας Νίκο Καζαντζάκη.
Πέρασαν χρόνια από τότε και οι επαγγελματικές μου επιλογές μ έφεραν μακριά από τον τόπο μου. Πάντοτε όμως ο Αγιος Μηνάς αποτελούσε ένα ισχυρό συνδετικό κρίκο με τη γενέθλια πόλη κι όπου κι αν βρισκόμουν τη μέρα της γιορτής του, άναβα ένα κεράκι στη χάρη του. Δε φανταζόμουν όμως ποτέ, πως θα είχα και ...συνάντηση μαζί του, στη κορφή ενός βουνού στη κεντρική Μακεδονία.
Ήταν, θυμάμαι μέσα της δεκαετίας του '60 και βρισκόμουν, ανθυπολοχαγός, Διοικητής λόχου,στο οχυρό Κέλκαγια (Σιδερόπετρα) της γνωστής από τη Γερμανική επίθεση Γραμμής Μεταξά, πάνω στο Μπέλες.
Ήταν λίγο μετά την κρίση της Κούβας και το φούντωμα του πολέμου στο Βιετνάμ. Εποχή που Ανατολή και Δύση βρίσκονταν -κυριολεκτικά- με το δάκτυλο στη σκανδάλη ,και είχαν αποδυθεί σε μια ξέφρενη, όσο και παράλογη κούρσα εξοπλισμών και αμυντικών προγραμμάτων . Στο πλαίσιο αυτό είχε ληφθεί από τη χώρα μας η απόφαση μερικής αποκατάστασης της γραμμής Μεταξά. με συμπληρωματικά πολυβολεία και άλλα έργα που ενίσχυαν την άμυνα της χώρας .
Στο Κελκαγιά λοιπόν με καμιά κατοσταριά στρατιώτες και 4-5 νεαρούς δόκιμους αξιωματικούς, βρισκόμουν το Καλοκαίρι του 66 φτιάχνοντας πολυβολεία και άλλα οχυρωματικά έργα . Ηταν μια δουλειά υπεύθυνη και ιδιαίτερα κουραστική ,καθώς,εκτός από την έλλειψη των μέσων, έλλειπε απ όλους και η σχετική πείρα .
Δουλεύαμε πάντως με ενθουσιασμό και με την πεποίθηση πως η δουλειά μας, είναι μια σημαντική συνεισφορά στην άμυνα της πατρίδας. Αλλωστε η ανανεωτική δυναμη των 20 τόσων χρόνων και ο καθαρός αέρας από τα αιωνόβια δέντρα ολόγυρα μας- οι κορφές τους στο φεγγαρόφωτο λες και αποτελούσαν ''ουρές'' των άστρων- έδιωχναν κάθε ... υποψία κούρασης και κρατούσαν την απόδοση μας σε ζηλευτά επίπεδα.
Ανάμεσα στους δοκίμους που είχα ,ήταν δυο νεαρά παιδιά που τα ξεχώρισα από την πρώτη στιγμή .Ο Νίκος και ο Ανδρέας. Ο πρώτος ήταν ένας Αιγυπτιώτης Ελληνας από την Αλεξάνδρεια. Πανέξυπνος, πολύγλωσσος ,πολυτεχνίτης και καταφερτζής. Ο δεύτερος , ήταν Κρητικός , Ηρακλειώτης. Παιδι μεταναστών της Γερμανίας, που είχε μεγαλώσει κοντά στους παππούδες του σε μια φτωχική γειτονιά του Ηρακλείου και ήταν δάσκαλος στο επάγγελμα. Ήταν ένας χαρακτήρας στέρεος ,ντόμπρος, ώριμος πολύ περισσότερο από τα 22 του χρόνια.
Παρότι τόσο διαφορετικοί χαρακτήρες ,τα χνώτα τους ταίριαξαν γρήγορα και με την καθημερινή επαφή, σε λίγο έγιναν αχώριστοι. Συχνά μάλιστα ,κάθονταν τα βράδια δίπλα δίπλα παίζοντας κιθάρα και τραγουδώντας παθιάρικους σκοπούς της Κρήτης ή χώρας του Νείλου.
Πέρναγαν έτσι οι μέρες με χαρακτηριστική γρηγοράδα, μέχρι που φτάξαμε στη μέρα του Αη-Γιαννιού, στα τέλη Αυγούστου. Ηταν μια μέρα που στο σπίτι των γονιών μου τιμούσαμε ιδιαίτερα .Μαλιστα η μάννα μου,όσο θυμούμαι, κράταγε τάμα βαρύ Δεν έβαζε στο στόμα της μήτε νερό, από το ξημέρωμα μέχρι να βγει στον ουρανό το πρώτο αστέρι.
Καθώς λοιπόν τη χρονιά εκείνη η μέρα αυτή έπεφτε Σάββατο, απόγευμα Παρασκευής, καβάλησα τ άλογο μου-τότε υπήρχαν ακόμα άλογα στις παραμεθώριες μονάδες- και πήγα ν ανάψω ένα κερί, σ ένα εκκλησάκι πούχα εντοπίσει χαμηλά ,στη Νοτική μπάντα του δασωμένου βουνού.
Ξεκίνησα σχετικά αργά και, μέχρι να πάω και να γυρίσω, είχε σχεδόν πέσει το σκοτάδι. Οι στρατιώτες είχαν ήδη τελειώσει το φαγητό τους και ξαπλωμένοι μπρος στις σκηνές, κάπνιζαν και συζητούσαν μεγαλόφωνα Οι αξιωματικοί περίμεναν τον ερχομό μου για να φάμε μαζί το ''τας κεμπάπ'' με κρέας κονσέρβας, ίσως και από την εποχή του ...40.
Μετά το φαί ,όπως συνήθως γινόταν, πιάσαμε τη συζήτηση ,και κάποια στιγμή η κουβέντα γύρισε και στους αγίους,.
Στον Αη- Γιαννη στην αρχή, που οι Μικρασιάτες πίστευαν πως ''όριζε'' τη ''θερμασά''(ελονοσία) και στον Αη Μήνα και τα θαύματα του μετά, που πολλές φορές έσωσαν τους Ηρακλειώτες απ το ''κακό''
Μα τι παραμύθια είναι αυτά που πιστεύετε ,μορφωμένοι άνθρωποι ,είπε κάποια στιγμή προκλητικά ο Νίκος. Ο Αντρέας πετάχτηκε όρθιος σα να τον τσίμπησε σκορπιός.
Είναι ντροπή να μιλάς έτσι για τον Αγιο Μηνά ,είπε οργισμένος....
Υπάρχουν στοιχεία γι αυτά που λέει ο Αντρέας ,μαρτυρίες σοβαρές, είπα περεμβαίνοντας .
Ο Νίκος γέλασε κοροϊδευτικά ,κάνοντας μια περιφρονητική γκριμάτσα, πράμα που έκανε τον Αντρέα ακόμα πιο έξαλλο..
Άκου δω ,Φραγκολεβαντίνε, είπε, ενώ τα σκούρα σαν ελιές μάτια του, έβγαζαν σπίθες. Για μένα μπορείς να λες ότι θές .Μη ξανατολμήσεις όμως , άλλη φορά, να πιάσεις στο στόμα σου τον Αγιο -Μηνά, με τετοιο τρόπο ....
Τέλος η συζήτηση, είπα ,συνειδητοποιώντας τη φορτισμένη ατμόσφαιρα. Πάμε για ύπνο, πρόσθεσα, ενώ σηκωνόμουν κι έπαιρνα το δρόμο για τη σκηνή, με τους άλλους να ακολουθούν σιωπηλοί.
Την άλλη μέρα κατά το μεσημεράκι ,ο Αντρέας εμφανίστηκε στην πόρτα της σκηνής μου. Θέλω το βράδυ να δώσω ένα μάθημα σ αυτόν τον ''άπιστο'', τον Φραγκολεβαντίνο, είπε, εξηγώντας μου με λίγα λόγια το σχέδιο του.
Κάνε ότι θες, απάντησα έχοντας εμπιστοσύνη στην κρίση του.
'Έφθασε λοιπόν το βράδυ της Κυριακής, που ήταν και ξεχωριστό, γιατί το ξημέρωμα είχαμε πιάσει ένα ψωμωμένο λαγό στα ''σύρματα'', που ο μάγειρας τον είχε κάνει στιφάδο και διαθέτοντας κι ένα εξαιρετικό κρασί από τον Τύρναβο -προσφορά άλλου δόκιμου- περάσαμε μια εξαιρετική βραδιά, που συνοδεύτηκε από κιθάρα και τραγούδι.
Θα ήταν περασμένα μεσάνυχτα όταν έδωσα το σύνθημα της ...αποχώρησης .Το φεγγάρι στο τελευταίο τέταρτο, ασθενικό σαν απολειφάδι, μόλις είχε εμφανιστεί πίσω απ το βουλγάρικο παρατηρητήριο γεμίζοντας το δασος σκιές.
Ωρα για ύπνο, είπα πνίγοντας ένα χασμουρητό ενώ έπαιρνα το δρόμο για τη σκηνή μου. Οί δυο δόκιμοι ακολούθησαν -οι άλλοι είχαν αποχωρίσει νωρίτερα-αδιαμαρτύρητα. Δυο μόλις βήματα πριν καληνυχτιστούμε και εντελώς ξαφνικά με άρπαξε ο Αντρεας από το μπράτσο,
Δες, δες εκεί λοχαγέ, είπε τρομοκρατημένος, δείχνοντας μου κάτι πίσω από τη πρώτη σειρά των δέντρων.
Γυρισα το κεφάλι. Παρά το λιγοστό φως του φεγγαριού ,διακρινόταν αχνά ένα άλογο ,να βαδίζει αργά - αργά, από Νότο προς Βορρά. Στη ράχη ,στητός σαν πέτρινος ,καθόταν ένας καβαλάρης με άσπρη μακριά μπέρτα, που ανέμιζε πίσω του στο βραδυνό αεράκι..
Αμάν, ο ...Αγιος Μηνάς, είπε ο Κρητικός δόκιμος κι έπεσε στα γόνατα κάνοντας νευρικά το σταυρό του Ακολούθησα αστραπιαία την κίνηση του , κατά πως είχαμε συνενοηθεί. Ο Νίκος, έμεινε για μερικές στιγμές ακίνητος παρακολουθώντας έκπληκτος τη σκηνή. Μόλις όμως συνειδητοποίησε τη δική μου ενέργεια , έπεσε κι εκείνος στα γόνατα κάνοντας συνέχεια το σταυρό του, ενώ ψιθύριζε πανικόβλητος:
Αγιε Μηνά συγχώρα με !
Είδαμε και πάθαμε να τον συνεφέρομε και να τον πάμε στη σκηνή του, όπου, από την επομένη, άναβε μόνιμα ένα καντήλι ,μπρος σε μια πρόχειρη εικόνα του Αγιου, πούχε ο ίδιος ζωγραφίσει.αυθημερόν
Είκοσι δυο χρόνια αργότερα υπηρετώντας στο ΝΑΤΟ, βρέθηκα κάποια στιγμή στο Ανατολικό αεροδρόμιο του Ελληνικού,σε μια πτήση για τις Βρυξέλλες. Ημουν καθισμένος στην αίθουσα αναμονης, όταν ξαφνικά ένας παχουλός μελαχροινός άνδρας, όρμηξε -στην κυριολεξία - πάνω μου κραυγάζοντας :
Λοχαγέ μου!
Ήταν ο παλιός μου δόκιμος, επιτυχημένος επιχειρηματίας πια ,που με γνώρισε, με την πρωτη ματιά, όπως είπε.
Πως πέρασαν τα χρόνια βρε Νίκο ,είπα,βλέποντας το αλλοιωμένο του σουλούπι.
Θυμασαι το Μπελες ,το Κέλκαγιά τον... άγιο Μηνά; ρώτησα
Αν τα θυμάμα, λέει....
Τράβηξε απ το λαιμό του μια χοντρή χρυσή αλυσσίδα και την έβαλε κάτω απ τα μάτια μου. Στην άκρη της, ήταν μια χρυσή μακρόστενη πλάκα με χαραγμένη πάνω της μια έφιππη μορφή: ΆΓΙΟς ΜΗΝΑΣ ,έγραφε από κάτω ,με φίνο βυζαντινό γράψιμο.
Είκοσι δυο χρόνια,είπε, δεν Τον έχω αποχωριστεί ούτε ώρα. Μεγάλη η χάρη Του!
