Οι τελευταίες ημέρες ενός ανώριμου βασιλιά

Κώστας Μπογδανίδης
Κώστας Μπογδανίδης

Ο ΑΠΡΙΛΗΣ ΤΟΥ 1967- Οι τελευταίες ημέρες της βασιλευόμενης Δημοκρατίας

του Κώστα Μπογδανίδη

Λίγες ημέρες πριν ξεσπάσει το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στην Ελλάδα το Παλάτι προσπαθούσε να βρει μια άκρη στηρίζοντας την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Εκείνες οι μέρες του 67 έμελλε να είναι οι τελευταίες της βασιλευόμενης δημοκρατίας. Δυστυχώς για εκείνον ο βασιλιάς Κωνσταντίνος συνέχισε να κάνει το ένα μετά το άλλο λάθος-αρχής γενομένης από το συνταγματικό πραξικόπημα του 65. Στα λάθη του Κωνσταντίνου προστέθηκε και σωρεία λαθών από όλα τα πολιτικά κόμματα, από τον Γεώργιο Παπανδρέου που έμεινε αδιάλλακτος μέχρι την Αριστερά και τους ακραιφνείς δεξιούς. Δεν έβλεπαν την ξενοκίνητη δικτατορία. Όλοι συνέβαλαν στο κλίμα που εκμεταλλεύτηκαν οι συνταγματάρχες για να βάλουν στη χώρα τον γύψο.

Τα προβλήματα στη χώρα ξεκίνησαν πολύ νωρίς. Το Μάιο του 1965 ο Πρωθυπουργός αποφάσισε την αποπομπή του Υπουργού Εθνικής Αμύνης, βασικού χρηματοδότη του αλλά και έντονα φιλομοναρχικού, Πέτρου Γαρουφαλλιά αναλαμβάνοντας ο ίδιος το Υπουργείο. 

Ο Βασιλιάς με πρόσχημα την εκδικαζόμενη τότε υπόθεση "ΑΣΠΙΔΑ", στην οποία φερόταν να εμπλέκεται ο γιος του Πρωθυπουργού, Ανδρέας Παπανδρέου, απέφευγε να δεχτεί σε ακρόαση τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης αρνούμενος, κατά παραβίαση του Συντάγματος, την απόφασή του για ανάληψη από τον ίδιο του Υ.Ε.Α! Η κρίση μεταξύ των δύο ανδρών συνοδευόμενη από ανταλλαγή οξέων επιστολών ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. 

Ο Γεώργιος Παπανδρέου ανέβηκε στα Ανάκτορα στις 15 Ιουλίου 1965 και κατόπιν έντονης λογομαχίας υπέβαλε προφορικά την παραίτησή του. Λίγο αργότερα ο Κωνσταντίνος όρκισε την πρώτη κυβέρνηση των λεγόμενων "Αποστατών", με πρόεδρο τον ακαδημαϊκό και μέχρι τότε Πρόεδρο της Βουλής Γεώργιο Αθανασιάδη – Νόβα, ανοίγοντας ένα μακρύ κύκλο πολιτικής κρίσης και αστάθειας.

Η καταψήφιση από τη Βουλή της κυβέρνησης Νόβα ανάγκασε στο σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον, παλιό Υπουργό της Κυβέρνησης του Βουνού, Ηλία Τσιριμώκο, η οποία επίσης καταψηφίστηκε. Τρίτη στη σειρά κυβέρνηση ήταν αυτή του Στέφανου Στεφανόπουλου, που κατάφερε να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης και παρέμεινε έως το Δεκέμβριο του 1966.

             Το μνημόνιο

Στις αρχές του 1967, η εφημερίδα του Κ. Κόκκα, φίλου του Μητσοτάκη, έφερε στη δημοσιότητα ένα "Μνημόνιο" του Κανελλόπουλου, όπου αναφέρονταν σχέδια για βασιλική δικτατορία. Ανάμεσα στους πρωτεργάτες της συνωμοσίας ήταν ο ίδιος ο Κανελλόπουλος, ο αρχηγός του Πολιτικού Γραφείου των ανακτόρων Μπίτσιος, ο Π. Πιπινέλης κα.

Όλοι φυσικά κατηγόρησαν τον Κόκκα για συκοφάντηση. Δεν υπάρχει ωστόσο αμφιβολία για την ύπαρξη της συνωμοσίας, ανάμεσα σε τόσες άλλες. Είναι γνωστό ότι λίγο προηγούμενα ο Λαμπράκης σχεδίαζε να αποσύρει την υποστήριξη των εφημερίδων του προς την Ε.Κ. για να υποστηρίξει μια πιο δεξιά λύση. Σταμάτησε μόνο επειδή τα σχέδιά του έγιναν αμέσως αντιληπτά και χιλιάδες λαού έξω από τα γραφεία του συγκροτήματός του, στη Χρήστου Λαδά, έκαψαν χιλιάδες φύλλα των "Νέων".

Ο Π. Κανελλόπουλος παραδέχτηκε ωστόσο την ύπαρξη ενός άλλου "μνημονίου", ανάμεσα σ΄ αυτόν, τον Γ. Παπανδρέου και τον βασιλιά, με τη συγκατάθεση του αμερικάνου πρεσβευτή, Τάλμποτ. Το περιεχόμενο ήταν μια συμφωνία συνεργασίας ανάμεσα στον Γ. Παπανδρέου και στον Κανελλόπουλο για σύμπραξη μετά τις εκλογές, όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα, για σχηματισμό κυβέρνησης κεντροδεξιάς. Η συμφωνία ήταν γνωστή στην ΚΥΠ του Παπαδόπουλου, στη ΣΙΑ και στον αμερικάνο υπουργό Εξωτερικών, Ντιν Ράσκ.

Στη βάση αυτής της συμφωνίας, η ΕΡΕ ανατρέπει την κυβέρνηση Στεφανόπουλου, που στηρίζονταν στις ψήφους της και διορίζεται υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Παρασκευόπουλο. Τότε ήταν που ξέσπασε η πολυδιαφημισμένη κρίση μέσα στην Ε.Κ., όπου τσακώθηκαν πατέρας και γιος. Ο Γ. Παπανδρέου, έχοντας κάνει τη μυστική συμφωνία, θα ψήφιζε την κυβέρνηση Παρασκευόπουλου. Ο Αντρέας, που προφανώς γνώριζε τη συμφωνία του πατέρα του, σήκωσε τη σημαία του "Ανένδοτου". Αλλά για λίγο.

Στις 8 του Γενάρη 1967 δήλωνε ότι θα πειθαρχούσε στην κομματική πλειοψηφία με τους 40 βουλευτές του και υπερψήφισε την κυβέρνηση της βασιλικής συνωμοσίας. Γιατί στην πραγματικότητα η φιλοβασιλική χούντα με αυτό τον τρόπο ήθελε να κερδίσει χρόνο.

Ο στρατηγός Θ. Τσακαλώτος αποκάλυπτε αργότερα, πώς από τον Σεπτέμβρη του 1966 γίνονταν μυστικές συσκέψεις, ανάμεσα σε στρατηγούς, όπου έπαιρναν μέρος και οι Κανελλόπουλος και Παπανδρέου και όπου συζητούνταν η κατάργηση της "δημοκρατίας". Σχεδίαζαν τον Τσακαλώτο σαν πρωθυπουργό της κυβέρνησης της χούντας των στρατηγών. Μετά την επιστροφή του βασιλιά από ένα ταξίδι στο Λονδίνο, αποφασίστηκε να διοριστεί η κυβέρνηση Παρασκευόπουλου, "που αποτελεί προσφορά 23 μηνών στον Παπανδρέου", δήλωναν τα ανοικτότατα. "Ύστερα θα ακολουθήσει ισχυρά στρατιωτική κυβέρνηση υπό τον στρατηγόν Τσακαλώτον, ο οποίος για αυτό το λόγο πρέπει να απομακρυνθεί από την Αθήνα". Το βασιλικό πραξικόπημα είχε συμφωνηθεί στη Βρετανία και ο Τσακαλώτος ήταν ο πιο κατάλληλος μια και ήταν "εκλεκτός" του Κανελλόπουλου και πολιτικά θα στηριζόταν στην ΕΡΕ και στην Ε.Κ.

Ήδη από τον Μάρτη του 1966, ο Σάββας Κωνσταντόπουλος έκανε διαλέξεις στο ΧΙΛΤΟΝ για την αναγκαιότητα κήρυξης δικτατορίας. Οι αξιωματικοί του ΑΣΠΙΔΑ καταδικάζονταν σε μεγάλες ποινές φυλάκισης, ενώ στη δίκη των δολοφόνων του Λαμπράκη, αθωώνονταν οι σαφώς οργανωτές της δολοφονίας, αξιωματικοί της χωροφυλακής και καταδικάζονταν μόνο οι φυσικοί αυτουργοί. Κάθε μέρα, όλοι μιλούσαν για τη χούντα που παραμονεύει και συνεχώς νέες ενδείξεις έβλεπαν το φως της δημοσιότητας.

                       Η αλλαγή

Οι φήμες για την επιβολή δικτατορίας αύξαναν και συζητούνταν ευρέως ακόμη και εντός του Κοινοβουλίου καθώς το αντιμοναρχικό ρεύμα μεγάλωνε καθοδηγούμενο από τον αρχηγό της Ενώσεως Κέντρου, το γιο του Ανδρέα και πολλά στελέχη του κεντρώου και αριστερού χώρου.. Υπήρχε η αίσθηση πως το πραξικόπημα θα υποκινούνταν από το Βασιλιά και θα περιελάμβανε ανώτατους αξιωματικούς πιστούς στο στέμμα. Αυτή η θεωρία υποστηρίζεται από αρκετούς σύγχρονους ερευνητές. Το Δεκέμβριο του 1966, κατόπιν συμφωνίας των δύο κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων, ανατέθηκε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο διοικητή της Εθνικής Τραπέζης Ιωάννη Παρασκευόπουλο με σκοπό τη διενέργεια εκλογών το Μάιο του 1967.

Τον Μάρτιο του 1967 στη βουλή έγινε πανδαιμόνιο όταν η ένωση Κέντρου κατέθεσε τροπολογία που αφορούσε τις διώξεις των πολιτικών προσώπων. Η ΕΡΕ του Κανελλόπουλου την αρνήθηκε. Ήταν φανερό ότι ήθελαν να εκδικηθούν τον Παπανδρέου. Έτσι, έπεσε και στο κενό τόσο το συμβούλιο των αρχηγών που ήθελε ο βασιλιάς όσο και η πρόταση για οικουμενική κυβέρνηση.

‘Οικουμενικές κυβερνήσεις γινονται μόνο σε περιόδους πολέμου’ απάντησε με πείσμα ο Παπανδρέου. Την ίδια περίοδο ο ανδρέας δεχόταν απανωτές επισκέψεις από ντόπιους και ξένους παράγοντες που πίεζαν για να γίνει δεκτή η οικουμενική κυβέρνηση.

 Κι όμως στις 4 Απριλίου, μετά την παραίτηση Παρασκευόπουλου, δόθηκε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Η ενέργεια αυτή του Βασιλιά χαρακτηρίστηκε πραξικοπηματική από τον Παπανδρέου και ο ίδιος ο μονάρχης "κομματάρχης της Ε.Ρ.Ε.".

Με δεδομένη την καταψήφιση της κυβέρνησης Κανελλόπουλου από τη Βουλή προκηρύχθηκαν εκλογές για τις 28 Μαΐου που όμως δεν έγιναν ποτέ.

                             Οι ευθύνες της Αριστεράς

Ακόμη και σήμερα λέμε για τον ξένο παράγοντα και το πώς επέβαλε τη χούντα. Αυτές οι ευθύνες είναι δεδομένες. Μεγάλες και πολλές ήταν και οι ευθύνες των κομμάτων. Ο Παπανδρέου προσπαθούσε αντιταχθεί την ΕΡΕ και το παλάτι, η ΕΔΑ προσπαθούσε να συμφιλιώσει τις…μάζες με τον Παπανδρέου. Στις αρχές του1966, η ΕΔΑ κάνει πρόταση προς όλα τα κόμματα (και προς τη δεξιά) για διέξοδο, από την κρίση, αποτελούμενη από τα γνωστά 5 σημεία: "Ο εθνικός διάλογος ανάμεσα στα κόμματα θα έπρεπε να βασίζεται 1) στον αποκλεισμό κάθε μορφής αντικοινοβουλευτικής δικτατορίας. 2) στη διενέργεια εκλογών μέσα σε τρεις μήνες (δηλ. τον Ιούνη του 1966). 3) Στην εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλα τα κόμματα. 4) στην κοινή διακήρυξη όλων των κομμάτων ότι δεν έμπαινε ζήτημα αλλαγής του πολιτεύματος. 5) Στη δημιουργία αφατρίαστου στρατού με την εξουδετέρωση της χούντας και στην αμνήστευση των υποθέσεων ΠΕΡΙΚΛΗΣ και ΑΣΠΙΔΑ (πού είχαν φυσικά σχέση με τη δραστηριότητα της ΚΥΠ του Παπαδόπουλου και της ΣΙΑ)". Με άλλα λόγια, η ΕΔΑ , επισήμως πια, δεν έβαζε θέμα διωξίματος της μοναρχίας.  

 Δυστυχώς μερικές φορές τα κόμματα μοιάζουν να είναι εκτός πραγματικότητας. Για παράδειγμα η "Αυγή" στις 21 του Απρίλη, εξηγούσε με κύριο άρθρο, γιατί δεν πρόκειται να γίνει δικτατορία στην Ελλάδα!

ΠΗΓΕΣ

-Σπ.Λιναρδάτου, από τον εμφύλιο στη χούντα

-"Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας", Αλέξης Παπαχελάς, Εκδόσεις Εστία, 1997

-Σειρά άρθρων της δημοσιογραφικής ομάδας Ιός της Ελευθεροτυπίας σχετικά με τον Κωνσταντίνο

-Άρθρο του αμερικανικού περιοδικού TIME για τον Κωνσταντίνο

-ΑΛ. ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ: Μιλάει ο Κωνσταντίνος: H Αποστασία και οι σχέσεις του με τον K. Καραμανλή, τον Γ. Παπανδρέου και τον K. Μητσοτάκη , Το ΒΗΜΑ, 29/01/2006  

"Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα 1960-1970", Γιάννης Κάτρης, Εκδόσεις Παπαζήση.

Γίνε ο ρεπόρτερ του CRETALIVE

ΣΤΕΙΛΕ ΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ