Όταν ο Πάγκαλος ήθελε να πάρει και την Πόλη!

Κώστας Μπογδανίδης
Κώστας Μπογδανίδης

Η απερισκεψία να...μπουκάρει στην Βουλγαρία και το ακριβό τίμημα


Του Κώστα Μπογδανίδη

Η εποχή του στρατηγού Παγκάλου είναι γνωστό ότι έμεινε στην ιστορία για το μήκος της γυναικείας φούστας  που έπρεπε σύμφωνα με το νόμο να καλύπτει τον αστράγαλο! Για τους ιστορικούς πάντως το πιο σημαντικό κατόρθωμα του Πάγκαλου ήταν…η   εισβολή στη Βουλγαρία  με αφορμή ένα ασήμαντο μεθοριακό επεισόδιο. Ενέργεια την οποία και πληρώσαμε πανάκριβα. Φυσικά οι ιστορικοί γνωρίζουν ακόμη την απόφαση του  στρατηγού να καταλάβει την Πόλη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή -ευτυχώς τον σταμάτησε ο Βενιζέλος με τηλεγράφημα από το Παρίσι.

Πάνε 90 και πλέον χρόνια από την εισβολή που διέταξε ο Πάγκαλος στη Βουλγαρία. Ο επηρμένος δικτάτορας δεν μπόρεσε να διαβλέψει τις συνέπειες αυτής της ενέργειας για την οποία ακόμη και σήμερα οι θιασώτες μιας τέτοιας πολιτικής λένε ότι είχε ευεργετήματα: πληρώσαμε δηλαδή 50.000 χρυσές λίρες σε αποζημιώσεις με βάση την καταδίκη μας από την Κοινωνία των Εθνών  και…ξεμπερδέψαμε λένε με τους Κομιτατζήδες στα σύνορά μας. Αντιθέτως, υποστηρίζουν, ότι στην περίπτωση της Κέρκυρας δύο χρόνια πριν και ενώ η Ιταλία εισέβαλε στο ελληνικό έδαφος και εμείς είχαμε το μεγάλο δίκιο πληρώσαμε πολλά στους Ιταλούς! Τέτοια Δικαιοσύνη από την ΚτΕ!

Ο Πάγκαλος πάντως ήταν εκείνος που μετά την Μικρασιατική Καταστροφή ανασύνταξε τις μονάδες του Έβρου κι έδωσε στον Βενιζέλο την δυνατότητα να διαπραγματευτεί καλλίτερα στη Λωζάνη. Αυτό είναι μεγάλη μεγάλη αλήθεια. Τα πολιτικά «ανδραγαθήματα», του κατά τα άλλα πολύ καλού στρατιωτικού Πάγκαλου, διαδραματίστηκαν κυρίως μετά το 22, ειδικότερα, κατά την διάρκεια της κυβερνείας του έπειτα από το πραξικόπημα του 25, με αποκορύφωμα τις «Παγκαλικές Συμφωνίες» που ακολούθησαν το άλλο «ανδραγάθημα», αυτό της συμφωνίας Πολίτη-Καλφώφ.

Το πρωτόκολλο Πολίτη Καλφώφ του 1924 σχετικά με την εφαρμογή της εθελουσιας ελληνοβουλγαρικής ανταλλαγής πληθυσμών χαρακτήριζε ως ¨Βουλγάρους ¨τους σλαυόφονους της Ελληνικής Μακεδονίας. Αυτό προκάλεσε την οργή του Βελιγραδίου που τους ήθελε ¨Σέρβους¨. Για να εξευμενίσει το Βελιγράδι και να εξασφαλίσει, όπως νόμιζε, τη σύμπραξη της Γιουγκοσλαβίας σε νέα αναμέτρηση με τη Τουρκία η δικτακτορία Πάγκαλου παρασύρθηκε σε συμφωνία για τη Γιουγκοσλαυική Ελευθέρα Ζώνη στη Θεσσαλονίκη και η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης Γευγελής, συμφωνία πραγματικά λεόντια εις βάρος της Ελλάδος. Στη συνέχεια για να δείξει πυγμή με αφορμή ένα επεισόδιο στα σύνορα, ο Πάγκαλος διέταξε εισβολή του Ελληνικού στρατού μέχρι το Πετρίτσι της Βουλγαρίας, όπου η Ελλάς αναγκάσθηκε από τηνΚοινωνία των Εθνών να αναδιπλωθεί πληρώνοντας και βαριά αποζημίωση.

Φυσικά οι Κομιτατζήδες προκαλούσαν. Και η ελληνική πλευρά παρασύρθηκε. Ο φόνος ενός Έλληνα αξιωματικού με λευκή σημαία και στρατιωτών του από βουλγαρικά πυρά προκάλεσε τα αντίποινα του ελληνικού στρατού που κόστισαν συνολικά τις 50.000 χρυσές λίρες.

Κατά την εκδίκαση της υπόθεσης από την ΚΤΕ η Αγγλία θέλησε να αποδείξει στη Βουλγαρία ότι η ίδια ήταν αποφασισμένη να διατηρήσει τη τάξη στα βαλκάνια ακόμη και αν έπρεπε να τιμωρηθούν ορισμένοι πιστοί σύμμαχοί της. Μάλιστα ο Άγγλος πρέσβης στα Σόφια δήλωσε στον αμερικάνο συνάδελφό του ότι η Αγγλία δεν θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει ακόμη και τον στόλο της για να αναγκάσει τους Έλληνες να συμμορφωθούν με την απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών. Και τελικά η χώρα υπέκυψε με οδυνηρό τρόπο. Όχι μόνο τα μάζεψε και έφυγε από το βουλγαρικό έδαφος, αλλά πλήρωσε και τις λίρες…

                                       Το πλαίσιο

 

Φυσικά για να αντιληφθεί κανένας πώς κινήθηκε το διάστημα της διακυβέρνησής του ο Πάγκαλος πρέπει να γνωρίζει όχι μόνο τον χαρακτήρα του, αλλά και το ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανάληψη της εξουσίας από τους στρατιωτικούς ακολούθησε η παραίτηση του βασιλιά Η κυβέρνηση  υπό το Σωτήριο Κροκιδά αμέσως προέβη στη σύσταση Στρατοδικείου, για να δικάσει τους υπεύθυνους της Μικρασιατικής Καταστροφής. Το Έκτακτο Στρατοδικείο με πρόεδρο τον υποστράτηγο Αλέξανδρο Οθωναίο καταδίκασε στις 15/28 Νοεμβρίου 1922 σε θάνατο τους πολιτικούς Δημήτριο Γούναρη, Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, Νικόλαο Στράτο, Γεώργιο Μπαλτατζή, Νικόλαο Θεοτόκη και το στρατηγό Γεώργιο Χατζηανέστη. Η εκτέλεση έγινε την ίδια μέρα και προκάλεσε βαθιά συγκίνηση και αντιδράσεις τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό. Ο ίδιος ο Βενιζέλος προσπάθησε με τηλεγράφημά του από το εξωτερικό να ματαιώσει την εκτέλεση.

Η Επανάσταση του 1922 κατόρθωσε να αναδιοργανώσει τη στρατιά του Έβρου (από το Θεόδωρο Πάγκαλο). Παράλληλα ανέθεσε τις διαπραγματεύσεις για συνομολόγηση ειρήνης με την Τουρκία στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Στις 2 Οκτωβρίου 1922 συμφωνήθηκε στα Μουδανιά της Προποντίδας ανακωχή ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ελλάδα, με βασικό όρο την αναχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από την Ανατολική Θράκη.

Οι προσπάθειες του Βενιζέλου για σύναψη ειρήνης με την Τουρκία κατέληξαν στη σύγκληση Συνδιάσκεψης, στη Λωζάνη της Ελβετίας, στην οποία έλαβαν μέρος η Ελλάδα, η Τουρκία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία. Η Συνδιάσκεψη κατέληξε στην υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης (24 Ιουλίου 1923), με την οποία ορίστηκε ο Έβρος ως σύνορο μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, παραχωρήθηκαν τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος στην Τουρκία και αποφασίστηκε η ανταλλαγή πληθυσμών.

Ανακήρυξη Δημοκρατίας

Με αποχή των φιλοβασιλικών, έγιναν στις 2 Δεκεμβρίου 1923 νέες εκλογές, που κατέληξαν σε νίκη των φιλελευθέρων. Μετά τις εκλογές ο βασιλιάς Γεώργιος Β' υποχρεώθηκε να αναχωρήσει στο εξωτερικό. Αντιβασιλιάς ονομάστηκε ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Η νέα Βουλή συνήλθε πανηγυρικά στις 2 Ιανουαρίου 1924.

Ύστερα από μικρής διάρκειας πρωθυπουργία του Γεωργίου Καφαντάρη, ορκίσθηκε πρωθυπουργός ο Αλ. Παπαναστασίου (24 Μαρτίου). Οι προγραμματικές του δηλώσεις ήταν, ίσως, οι πιο ριζοσπαστικές που ως τότε είχαν ακουστεί στην Ελληνική Βουλή. Βασικός του στόχος ήταν η ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Την επομένη (25 Μαρτίου) η Βουλή με ψήφισμα κήρυξε τη Δημοκρατία. Η ανακήρυξη επικυρώθηκε με δημοψήφισμα στις 13 Απριλίου 1924. Πρώτος Πρόεδρος εκλέχτηκε από τη Βουλή ο Παύλος Κουντουριώτης.

Στα τέσσερα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας επικράτησε κυβερνητική αστάθεια, αλλεπάλληλα στρατιωτικά κινήματα και έλλειψη δημοσιονομικής πολιτικής, που οδήγησαν τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Αυτή την έκρυθμη κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Θεόδωρος Πάγκαλος   και με κίνημα ανέτρεψε την Κυβέρνηση, διέλυσε τη Βουλή και ανάγκασε τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη να παραιτηθεί. Ο Πάγκαλος ανακηρύχτηκε πρόεδρος από παρωδία εκλογών και κυβέρνησε δικτατορικά. Η δικτατορία του Πάγκαλου γελοιοποίησε κάθε έννοια κράτους, καταρράκωσε το κύρος της Ελλάδας διεθνώς και η κατάσταση στην οικονομία επιδεινώθηκε. Ο δικτάτορας ανατράπηκε με κίνημα του στρατηγού Γεωργίου Κονδύλη τον Αύγουστο του 1926.

                                     

 

ΠΗΓΕΣ:

-Γρηγορίου Δαφνή, η ελλάς μεταξύ δύο πολέμων

-Θάνου Βερέμη, Οικονομία και δικτατορία Η συγκυρία 1925-1926

-Φ.Γρηγοριάδη, ελληνική δημοκρατία

        

Γίνε ο ρεπόρτερ του CRETALIVE

ΣΤΕΙΛΕ ΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ