Του Αντώνη Νομικού
Eνα ξεχωριστό κομμάτι της ιστορίας, που θυμίζει τη Μάχη της Κρήτης «συναντά» ο επισκέπτης του νησιού στην περιοχή των Χανίων.
Στην αγκαλιά της γης της Κρήτης εκτός από τους χιλιάδες ντόπιους που έχασαν τη ζωή τους κατά την περίοδο της Μάχης της Κρήτης έχουν βρει την αιώνια ανάπαυση και 5.592 πεσόντες στρατιωτικοί, Γερμανοί και Σύμμαχοι.
Τα δύο κοιμητήρια, το συμμαχικό και το γερμανικό, βρίσκονται σε απόσταση 15 χιλιομέτρων μεταξύ τους.
Το συμμαχικό νεκροταφείο, βρίσκεται στη θέση «Βλητές» στη Σούδα Χανίων και το γερμανικό σε ύψωμα πάνω από το χωριό Μάλεμε.
Στο συμμαχικό νεκροταφείο της Σούδας αναπαύονται 1.527 στρατιωτικοί. Από το Ηνωμένο Βασίλειο 862, τον Καναδά 5, την Αυστραλία 197, τη Νέα Ζηλανδία 446, τη Νότια Αφρική 9, την Ινδία 1 και 7 από άλλες χώρες.
Το κοιμητήριο δημιουργήθηκε και συντηρείται από την Κοινοπολιτειακή Επιτροπή στρατιωτικών τάφων, και έγινε μετά τον πόλεμο για να περιλάβει τους τάφους όλων των στρατιωτών της Κοινοπολιτείας που έχασαν τη ζωή τους στην Κρήτη.
Το Γερμανικό Νεκροταφείο Μάλεμε βρίσκεται σε ύψωμα, τρία χιλιόμετρα από το ομώνυμο χωριό. Σε κοντινή απόσταση από το ύψωμα 107 και το αεροδρόμιο Μάλεμε που κατά την επιχείρηση των Γερμανών για κατάληψη της Κρήτης εκτυλίχθηκαν σκληρές μάχες.
Στο κοιμητήριο αναπαύονται 4.465 Γερμανοί Στρατιωτικοί, στη μεγάλη τους πλειοψηφία 20 ετών που αποτελούσαν τότε μέλη των ομάδων αλεξιπτωτιστών που έπεσαν στο νησί. Συντηρείται από την Υπηρεσία Μέριμνας Γερμανικών Στρατιωτικών Κοιμητηρίων.
Εκτός από τα δύο κοιμητήρια στο νεκροταφείο του Αγίου Λουκά υπάρχει μνημείο για τους πεσόντες Ρώσους στρατιωτικούς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ σε κάθε χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων υπάρχουν μνημεία που θυμίζουν την αντίσταση των Κρητικών κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής.
