Η φράση και στα δημοσιογραφικά κείμενα όταν υπάρχει ένα συνταρακτικό-καταιγιστικό γεγονός είναι πια κλασική: «έγινε της νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου»! Πολλοί την χρησιμοποιούμε ελάχιστοι γνωρίζουμε τι συνέβη πια εκείνη την περιβόητη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου. Που αν και έχουν περάσει τέσσερις και πλέον αιώνες δεν ξεχνιέται. Τόσο αίμα χύθηκε! Χιλιάδες προτεστάντες σφαγιάστηκαν από τους καθολικούς ,στις 24 Αυγούστου 1572, τη νύχτα που γιόρταζαν στη Γαλλία τον Άγιο Βαρθολομαίο. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που έγιναν στο όνομα της θρησκείας και του φανατισμού που καλλιεργείται.
Το κλίμα εκείνης της αιματηρής βραδιάς έχει δώσει με ανάγλυφο τρόπο μια ιστορική ταινία, γαλλικής παραγωγής με τους Ιζαμπέλ Αντζανί, Ντανιέλ Οτέιγ κ.ά. Θέμα της, η ζωή της Μαργαρίτας, κόρης της Αικατερίνης των Μεδίκων. Όσοι την έχετε δει θα έχετε πάρει μία μικρή γεύση…
Το κλίμα
Στη Γαλλία που το γόητρό της άρχιζε συνεχώς να ανεβαίνει λόγω των κερδών στα πεδία των μαχών, ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ προτεσταντών και καθολικών δεν άφηνε περιθώρια για καλύτερες προοπτικές στο βασίλειο. Η Αικατερίνη των Μεδίκων (Κόρη του Λαυρέντιου Β΄ των Μεδίκων, δούκα του Ουρμπίνου, και της αριστοκράτισσας Μαγδαληνής ντε λα Τουρ της Οβέρνης, ανεψιάς του πάπα Κλήμη του Ζ΄ που γεννήθηκε στη Φλωρεντία το 1519) , αναλαμβάνει την αντιβασιλεία μετά το θάνατο του Φραγκίσκου Β΄ (Δεκέμβρης 1560) .
Αρκετά επιφυλακτική, στο ζήτημα της θρησκείας, φροντίζει με ιδιαίτερη επιμέλεια τα συμφέροντα του νεαρού γιου της Κάρολου Θ΄. Για ν΄ αποφύγει έναν πόλεμο, του οποίου ο νικητής θα επέβαλλε τη θέληση του στον ηγεμόνα, προετοιμάζει συναντήσεις στο Πουασσύ ανάμεσα στους αντιπροσώπους των δυο θρησκευτικών παρατάξεων.
Ο καγκελάριος της, Μισέλ ντε λ΄ Οπιτάλ κάνει συγκινητικές εκκλήσεις για ενότητα. Τα δυο εξαγριωμένα στρατόπεδα που έχουν κιόλας ξεσηκωθεί, αρνιούνται να τον ακούσουν. Την 1η Μαρτίου 1562 οι στρατιώτες του δούκα του Γκιζ σφάζουν τους διαμαρτυρόμενους που είχαν συγκεντρωθεί ν΄ ακούσουν το κήρυγμα κοντά στο Βασσύ. Ένας φοβερός, σκοτεινός πόλεμος που διακόπτεται από εφήμερες ανακωχές, κατασπαράζει τη Γαλλία επί οκτώ χρόνια.
Ο Φραγκίσκο ντε Γκιζ (1563) κι ο πρίγκιπας ντε Κοντέ (1569), δολοφονούνται. Η αριστοκρατία ξαναβρίσκει το φεουδαρχικό πνεύμα και τα κατώτερα λαϊκά στρωματά των πόλεων τις επαναστατικές τους τάσεις, έτσι που να εκλείπει συχνά ο θρησκευτικός χαρακτήρας της διαμάχης. αφού κανείς από τους δυο αντίπαλους δεν κατορθώνει να επιβληθεί η Αικατερίνη ξαναρχίζει την πολιτική συμφιλιώσεως. Η ειρήνη του Αγίου Γερμανού καθησυχάζει τους διαμαρτυρόμενους (Αύγουστος 1570). Ο Κολινυ αποκαθίσταται στα αξιώματα του και επιδιώκει να κάνει τους Γάλλους να ξεχάσουν τις διενέξεις τους, να τους ρίξει σ΄ ενα καινούριο πόλεμο κατά των Αψβούργων.
Η Αικατερίνη, που σκέπτεται και τη θέση της αλλά και τις περίπλοκες ενός πολέμου, έρχεται σ΄ επαφη με τους Γκιζ, που αποφασίζουν να δολοφονήσουν τον ναύαρχο. Στις 22 Αυγούστου 1572, ο Κολινυ τραυματίζεται. Ο Κάρολος ο Θ΄, σκοπεύει να εκδικηθεί. Η αντιβασίλισσα που κινδυνεύει να αποκαλυφθεί, προσπαθεί να πείσει τον βασιλιά ότι υπάρχει καλβινιστική συνωμοσία, τον προτρέπει να προετοιμάσει με τους Γκιζ, τη σφαγή των Ουγενότων αρχηγών και κατορθώνει να τον πείσει. Την Κυριακή 24 Αυγούστου γιορτή του Αγίου Βαρθολομαίου, μερικοί στρατιώτες επιτέθηκαν κατά του ναύαρχου (Καλινύ) τον οποίο σκότωσαν. Οι καμπάνες του Ζερμαιν λ΄ Ωζερουα σήμαναν συναγερμό. Άρχισε τότε ένα φρενιασμένο ανθρωποκυνηγητό. Σημαδεύουν τους προτεστάντες, τους σφάζουν, ή τους κυνηγούν μέσα στο Λούβρο κι ως την κάμαρα της Μαργαρίτας της Ναβάρας. Επί τρεις ημέρες, σφάζουν, πνίγουν, κρεμούν, σέρνουν πτώματα στους δρόμους. μετά τη σφαγή, ακολουθεί η λεηλασία. Δύο χιλιάδες άνθρωποι σφαγιάστηκαν στους γάμους του καλβινιστή Ερρίκου της Ναβάρας με την αδελφή του Γάλλου βασιλιά Καρόλου και τριάντα χιλιάδες στην υπόλοιπη χώρα αφού οι ίδιες σκηνές επαναλαμβάνονται στην Ορλεάνη, στη Λυών, στη Ρουέν, στο Μπορντό, στην Τουλούζη. Οι διαμαρτυρόμενοι συνεχίζουν των αγώνα. όταν ο Κάρολος Θ΄ πέθανε σε ηλικία 25 χρόνων, στις 30 Μαΐου 1574, η κατάσταση ήταν πιο συγκεχυμένη παρά ποτέ.
Οι Ουγενότοι
Πρόκειται για όνομα άγνωστης προέλευσης με το οποίο χαρακτηρίζονταν οι Γάλλοι διαμαρτυρόμενοι κατά την περίοδο των θρησκευτικών συγκρούσεων του 16ου και 17ου αιώνα. όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ο γαλλικός προτεσταντισμός, που είχε διαδοθεί σε μεγάλη έκταση στη Γαλλία επί βασιλείας του Ερρίκου Β΄, Φραγκίσκου Β΄ και Κάρολου Θ΄, έγινε πολύ γρήγορα αξιόλογη πολιτική δύναμη που, υπό την ηγεσία του πρίγκιπα των Βουρβόνων και του πρίγκιπα του Κοντέ, αντιτασσόταν στη Βασιλική απολυταρχία και διεκδικούσε τα Παλαιά φεουδαλικά προνόμια. Επικεφαλής της καθολικής μερίδας ήταν η οικογένεια των Γκιζ, αρχόντων της Λορένης.
