«Εγώ δεν μπορώ να κάνω αλλιώς παρά να σκέφτομαι και να ενεργώ σαν ένα ελεύθερο άτομο...» Κώστας Γεωργάκης
Ήταν 19 Σεπτεμβρίου 1970, ξημερώματα, στην πλατεία Ματεότι της Γένοβας, μπροστά από το δικαστικό μέγαρο, και ο φοιτητής Γεωλογίας Κώστας Γεωργάκης, περιέλουσε εαυτόν με βενζίνη και αυτοπυρπολήθηκε, φωνάζοντας :
«Το έκανα για χάρη της Ελλάδας, ζήτω η δημοκρατία, όλοι οι Ιταλοί ας αναφωνήσουν : Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα»
Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου και πέθανε μετά από λίγες ώρες. Η κηδεία του έγινε στη Γένοβα στις 23 Σεπτεμβρίου. Το περιστατικό αποσιωπήθηκε από τη δικτατορία, προκάλεσε όμως έντονη αίσθηση στη διεθνή κοινότητα. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα με καθυστέρηση τεσσάρων μηνών λόγω εσκεμμένων κωλυσιεργιών της Χούντας, και ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο.
Είναι μια θυσία που σήμερα ακόμη δείχνει τον πραγματικό δρόμο, του τι σημαίνει δημοκράτης και πατριώτης.
Tον Ιούνιο του 1970 δίνει ανώνυμη συνέντευξή του στο ιταλικό περιοδικό «Sigla a». Σε αυτήν καταγγέλλει τον ρόλο των χαφιέδων της χούντας εναντίον των φοιτητών, δίνοντας τα αρχικά των ονομάτων τους καθώς και τα χρήματα που έπαιρναν από το ελληνικό προξενείο στην Ιταλία:
«-Ύπάρχει ελευθερία στην Ιταλία;
-Είναι ένα είδος αμερικάνικης ελευθερίας. Καθένας έχει τη δυνατότητα και την ελευθερία να κάνει αυτό που λένε οι άλλοι.Να κάνει αυτό που λένε οι άλλοι. Γνωρίζεις πολλούς Έλληνες;Ναι, εδώ είμαστε περίπου διακόσιοι.
-Είστε διακόσιοι. Είστε όλοι ευνοϊκοί ή αντίθετοι με το καθεστώς των συνταγματαρχών;
-Θα έλεγα ότι η συντριπτική πλειοψηφία είναι αντίθετοι, όμως πρέπει να συμπληρώσω ότι είναι καταπιεσμένοι από τη μειοψηφία, καμιά δεκαπενταριά άτομα που δουλεύουν για το καθεστώς.
-Τι σημαίνει “δουλεύουν για το καθεστώς”;
-Σημαίνει ότι αυτοί, μη έχοντας δυνατότητα να παίρνουν χρήματα από την οικογένειά τους κάθε μήνα για να σπουδάζουν, δέχονται να είναι πληροφοριοδότες των αξιωματικών και συνεργάζονται με την υπηρεσία πολιτικών υποθέσεων του προξενείου.
-Πόσα παίρνουν τον μήνα;
-Ακριβώς... εξαρτάται από το άτομο. Από 180.000 λιρέτες, μέχρι 450.000 λιρέτες για τους αρχηγούς της Νάπολης.
-Για τους αρχηγούς της Νάπολης, και για τους αρχηγούς της Γένοβας; Κάποιος Σ.Σ. στη Νάπολη παίρνει 450.000 λιρέτες τον μήνα.
-Όχι, εγώ μιλάω για τους αρχηγούς της Γένοβας. Στη Γένοβα είναι τρεις και παίρνουν πάνω - κάτω 240.000 λιρέτες».
Και συνεχίζει…
«Για λόγους που δεν κατάφερα ακόμη να ανακαλύψω, η μαγνητοταινία της συνεντεύξεώς μου βρέθηκε στην κατοχή του προξενείου της Γένοβας, το οποίο κάλεσε κατεπειγόντως τον εν λόγω “κύριο”, και σε μια σύσκεψη η οποία διεξήχθη αρχικά στο προξενείο και στη συνέχεια – σύμφωνα με τους πληροφοριοδότες μου – στην έδρα της “Λέγκα” στην οδό Καϊρόλι αποφασίστηκε “να μου σιάξουν τη γραβάτα”... χρησιμοποιώντας επακριβώς την έκφραση ενός μέλους. Και πράγματι την επομένη δέχθηκα την επίθεση του “κυρίου” Σκουλά από τη οποία γλίτωσα χάρη στην επέμβαση ενός φίλου, που έτυχε να είναι παρών».
Ο Γεωργάκης φοβάται πια ότι θέλουν να του «σιάξουν τη γραβάτα» και κοιμάται βάζοντας μπουκάλια πίσω από την πόρτα ώστε αν έρθουν νύχτα να τους ακούσει. Οι άνθρωποι του περιοδικού στο οποίο έδωσε τη συνέντευξη όταν ξανασυναντιούνται τον βλέπουν αναστατωμένο. Στις 18 Σεπτεμβρίου ο Γεωργάκης δέχεται ένα γράμμα από την Ελλάδα που τον αναστατώνει περισσότερο.
Η επιστολή αυτή δεν βρίσκεται ποτέ, αλλά από τις αφηγήσεις κοντινών του ανθρώπων, ο πατέρας του τού έγραφε ότι πρέπει να σταματήσει τις ενέργειές του γιατί έχουν προβλήματα οι δικοί του άνθρωποι στην Κέρκυρα και ότι έπρεπε να γυρίσει πίσω γιατί είχε τελειώσει η αναβολή και θα έπρεπε να πάει φαντάρος.
Η μεγάλη ώρα…
Ο Κωνσταντίνος Γεωργάκης παίρνει την ίδια ημέρα την τραγική του απόφαση. Γεμίζει ένα μπιτόνι βενζίνη, γράφει το γράμμα - αποχαιρετισμό προς τον πατέρα του, δίνει το μπουφάν του στην αρραβωνιαστικιά του λέγοντάς της: «Κράτησέ το εσύ, εγώ δεν το χρειάζομαι... κράτησέ το, εμένα δεν θα μου χρειαστεί ξανά...» και φεύγει κατά τη μία το βράδυ από το σπίτι με το πεντακοσαράκι του Fiat. Η επόμενη πράξη της τραγωδίας θα εξελιχθεί στην πλατεία Ματεότι και είναι καλύτερο να μας την περιγράψει κάποιος από τους αυτόπτες μάρτυρες. Ένας από τους οδοκαθαριστές του δήμου που βρισκόταν εκεί στις 3 το πρωί :
«Ήταν 3 παρά 10 το πρωί και μαζί με άλλους τρεις συναδέλφους κάναμε την υπηρεσία μας στην πλατεία Ματεότι. Η συνηθισμένη ρουτίνα της δουλειάς μας. Η πλατεία ήταν έρημη, εγώ πήγαινα προς τη σκάλα του Παλάτσο Ντουκάλε, όταν είδα μια λάμψη πίσω μου. Ανησυχήσαμε μήπως ξέσπασε καμία πυρκαγιά. Φυσικά δεν φανταζόμασταν ότι επρόκειτο για έναν άνθρωπο που καιγόταν. Πήγαμε να δούμε τι συμβαίνει και αντικρίσαμε τη φιγούρα ενός ανθρώπου τυλιγμένου στις φλόγες που τρέχοντας φώναζε “Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα”, “Το έκανα για την Ελλάδα μου”.
Τρέξαμε προς το μέρος του με τα σακάκια μας και άλλα ρούχα προσπαθώντας να σβήσουμε τη φωτιά. Η ανθρώπινη δάδα μάς ξέφυγε, αποφασισμένη να καεί μέχρι τέλους. Μετά σβήσαμε τη φωτιά... Το θέαμα ήταν ανατριχιαστικό και φοβερό, τρομερή η μυρωδιά που προερχόταν από καμένες σάρκες. Το σοκ ήταν απερίγραπτο. Δεν μπορώ ακόμη και τώρα να συνέλθω και δεν ξέρω αν ποτέ τα καταφέρω να το ξεπεράσω. Δεν είμαι σε θέση να περιγράψω οτιδήποτε άλλο. Μου είναι αδύνατο να συνεχίσω να μιλώ. Άτομα σαν κι αυτόν υπάρχουν ένα στο εκατομμύριο».
Το απίστευτο γεγονός συγκλονίζει όλο τον κόσμο (έναν χρόνο πριν είχε διαμαρτυρηθεί με τον ίδιο τρόπο ο τσέχος Γιαν Πάλαχ), αιφνιδιάζει τη χούντα και παγώνει τους δικούς του που το μαθαίνουν τελευταίοι. Ο πατέρας που φτάνει στην Ιταλία περιγράφει την τελευταία εικόνα που είχε από τον γιο του: «Ήταν γυμνός με ένα μικρό σωβρακάκι. Ήταν από τη μέση και κάτω καμένος... σε τρία εκατοστά βάθος θα είναι λίγο. Κάθε δέκα πόντους είχε και γραμμές. Δηλαδή κάρβουνο, δεν μπορούσε να γλιτώσει». Εκεί διαβάζει και το αποχαιρετιστήριο γράμμα που είχε γράψει για αυτόν ο γιος του:
«Αγαπημένε μου πατέρα. Συγχώρεσέ μου αυτή την πράξη, χωρίς να κλάψεις. Ο γιος σου δεν είναι ένας ήρωας. Είναι ένας άνθρωπος, όπως οι άλλοι, ίσως με λίγο φόβο παραπάνω. Φίλησε τη γη μας για μένα. Μετά από τρία χρόνια βίας δεν αντέχω άλλο.
Δε θέλω εσείς να διατρέξετε κανέναν κίνδυνο, εξαιτίας των δικών μου πράξεων. Αλλά εγώ δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά παρά να σκέπτομαι και να ενεργώ σαν ελεύθερο άτομο. Σου γράφω στα ιταλικά για να προκαλέσω αμέσως το ενδιαφέρον όλων για το πρόβλημά μας. Ζήτω η Δημοκρατία. Κάτω οι τύραννοι. Η γη μας που γέννησε την ελευθερία θα εκμηδενίσει την τυραννία! Εάν μπορείτε, συγχωρέστε με. Ο Κώστας σου».*
Σήμερα στο σημείο που αυτοπυρπολήθηκε υπάρχει αναμνηστική πλάκα με την επιγραφή στα Ιταλικά:
«Al Giovane Greco Constantino Georgakis che à sacrificato i suoi 22 anni per la Libertà e la Democrazia del suo paese. Tutti gli Uomini Liberi rabbrividiscono davanti al suo Eroico Gesto. La Grecia Libera lo ricorderà per sempre »
που μεταφράζεται:
«Στον νεαρό Έλληνα Κωνσταντίνο Γεωργάκη που θυσίασε τα 22 χρόνια του για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία της πατρίδας του. Όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι τρέμουν μπροστά στην ηρωική του χειρονομία. Η Ελεύθερη Ελλάδα θα τον θυμάται για πάντα»
Στην γενέτειρά του Κέρκυρα υπάρχει πλατεία με το όνομά του και με τον ανδριάντα του. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος αναφέρεται στην θυσία του σε ένα από τα ποιήματά του.
Νικηφόρος Βρεττάκος, “Αυτοπυρπόληση” συλλογή: "η θέα του κόσμου"
“Στον φοιτητή που αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα το 1970”
Ντύθηκες γαμπρός,φωταγωγήθηκες σαν έθνος.
Έγινες ένα θέαμα ψυχής,ξεδιπλωμένης στον ορίζοντα.
Είσαι η φωτεινή,περίληψη του δράματος μας,
τα χέρια μας προς την Ανατολή και τα χέρια μας προς τη Δύση.
Είσαι στην ίδια λαμπάδα τη μια τ' αναστάσιμο φως κι ο επιτάφιος θρήνος μας.
ΠΗΓΕΣ:
*Εφημερίδα Το Ποντίκι
Wikipedia.gr
Cretalive.gr
