Ανακαλύψτε τον “Άγιο Αύγουστο” του Καζαντζάκη

Δημήτρης Μιμής
Δημήτρης Μιμής

“Ήρωας και Άγιος να ο τέλειος άνθρωπος” γράφει για τον Άγιο Μηνά, στο “Αναφορά στον Γκρέκο”, αλλά και στον “Καπετάν Μιχάλη”, ταυτίζοντας έτσι το ηρωικό στοιχείο των Κρητικών με την αγιοσύνη.

*Του Δημήτρη Μιμή 


Στη σκέψη του Καζαντζάκη, από την παιδική του ηλικία, πάντοτε υπήρχε μια θέση για τους Αγίους. Κυρίαρχη  θέση κατείχε ο Άγιος Μηνάς. Ο προστάτης της πόλης όπου γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά του χρόνια και που τόσο πολύ τον επηρέασαν και τον διαμόρφωσαν ως προσωπικότητα και ως συγγραφέα.

“Ήρωας και Άγιος να ο τέλειος άνθρωπος”  γράφει για τον Άγιο Μηνά, στο “Αναφορά στον Γκρέκο”, αλλά και στον “Καπετάν Μιχάλη”,  ταυτίζοντας έτσι το ηρωικό στοιχείο των Κρητικών  με την αγιοσύνη.

Οι Άγιοι ποτέ δεν έλειψαν από τη ζωή και το έργο του μεγάλου συγγραφέα. Η μαγεία που είχαν γι΄ αυτόν στα παιδικά του χρόνια τον έκαναν να αγιοποιήσει, στα έργα του, τον μήνα Αύγουστο και να τον κάνει “Άγιο Αύγουστο”.

Στο “Αναφορά στον Γκρέκο”  στο κεφάλαιο “Λαχτάρα φυγής”  γράφει: Ο Αύγουστος ήταν για μένα, όταν ήμουν παιδί, κι είναι ακόμα, ο πιο αγαπημένος μου μήνας˙ αυτός φέρνει, μαθές, τα σταφύλια και τα σύκα, τα πεπόνια, τα καρπούζια˙ τον ονομάτησα  “Άγιον  Αύγουστο”˙  αυτός ο προστάτης μου, έλεγα, σε αυτόν θα κάνω την προσευχή μου˙  όταν θέλω τίποτα, από αυτόν θα το ζητώ,  κι αυτός θα το ζητήσει από το Θεό,  κι ο Θεός θα μου το δώσει.

Παρακάτω μάλιστα μας τον περιγράφει: Έμοιαζε πολύ του παππού μου του  χωριάτη˙ τα ίδια κόκκινα μάγουλα, το ίδιο φαρδύ χαμόγελο, μα ήταν ξυπόλυτος μέσα σ΄ ένα πατητήρι και πατούσε σταφύλια, και τα πόδια του ως τα γόνατα  κι ως πάνω στα μεριά τά  ΄χα  ζωγραφίσει κόκκινα από το μούστο˙ κι είχα στεφανώσει το κεφάλι του με κληματόφυλλα. Όμως κάτι του ΄λειπε˙ μα τι; Τον κοίταξα καλά καλά  και του ΄βαλα  δυο κέρατα στο κεφάλι, ανάμεσα στα κληματόφυλλα, γιατί το μαντίλι που φορούσε ο παππούς μου έκανε δεξά και ζερβά δυο μεγάλους κόμπους σαν κέρατα. ……

Πάντα  ο Καζαντζάκης θυμόταν τον Αύγουστο στη Κρήτη και ειδικά ένα μυστήριο τον τυραννούσε, πώς μπορεί να γίνει το σταφύλι κρασί. Και έλεγε πως μονάχα ο “ Αγιος Αύγουστος “  μπορούσε να κάνει ένα τέτοιο θάμα. Παρακαλούσε μάλιστα να συναντήσει τον Άγιο μια μέρα μέσα σ΄ ένα  αμπέλι που είχε ο πατέρας του έξω από το Κάστρο, και να τον ρωτούσε το μυστικό του.

Το αμπέλι αυτό ο Καζαντζάκης το αναφέρει και στις επιστολές του, από τη Βιέννη, προς την πρώτη του γυναίκα τη Γαλάτεια. Στις 17 Αυγούστου του 1922 της γράφει: “Αχ πως Σε ζηλεύω. Κρήτη. Σε παρακαλώ πήγαινε συχνά στο μετόχι, το δειλινό, να βλέπεις το γέρο Λαέρτη (εννοεί τον πατέρα του). Είμαι βέβαιος, θα του κάμεις μεγάλο καλό. Είναι, στο είδος του, άνθρωπος πολύ ενδιαφέρων. Θα τον αγαπήσεις, έτσι, στη φοβερή μοναξιά που περικύκλωσε τον εαυτό του σαν Κύκλωπας. Κόψε από το αμπέλι μας πολλά πολλά σταφύλια, λαδακινά που αγαπώ. Θα σου δείξουν τις κουρμούλες”.  

Ο Καζαντζάκης προτρέπει μ΄ αυτόν τον τρόπο την Γαλάτεια για να καλυτερεύσουν οι σχέσεις μεταξύ του πατέρα του και της Γαλάτειας.   

Στο προαναφερόμενο κεφαλαίο του βιβλίου  “ Αναφορά στον Γκρέκο “,  βρίσκεις πολλά στοιχεία από τις παραδόσεις που επικρατούσαν στο τότε Μεγάλου Κάστρο. Όπως  το άπλωμα των σταφυλιών στους οψιγιάδες  για να τα ξεράνει ο ήλιος και να γίνουν σταφίδα, τα τζιτζίκια , τις βροχές που κατάστρεφαν τις σοδιές των Κρητικών.  Εικόνες που και εμείς ακόμα πριν μερικές δεκαετίες τις ζούσαμε με αυτόν τον τρόπο. Σήμερα αυτές οι εικόνες έχουν χαθεί και μόνο σαν γλυκές αναμνήσεις τις αναπολούμε.   

Μέσα στον Αύγουστο του Καζαντζάκη δεν λείπει και η Κοίμηση της Παναγιάς, στις 15 Αυγούστου, πάντα  συνδυασμένα στο μυαλό του Καζαντζάκη με την τρύγο. Την ανάπαυση των Κρητικών κατά την μέρα αυτή αλλά τις ανησυχίες τους  όταν παρουσιαζόταν ένα  συννεφάκι στον ουρανό, που εκείνο τον καιρό έφερνε τη βροχή και την καταστροφή της περιουσίας των.

Η αξιοπρέπεια των Κρητικών  μέσα σε κάτι τέτοιους ολέθρους, φαίνεται στα λόγια του  πατέρα του Καζαντζάκη.  

-Πατέρα, θυμάται ο Καζαντζάκης να λέει όταν πλημμύρισε ο οψιγιάς τους από μια νεροποντή,    πάει η σταφίδα μας.              

-Εμείς δεν πάμε, του αποκρίθηκε αυτός.

 

 

 

 

Γίνε ο ρεπόρτερ του CRETALIVE

ΣΤΕΙΛΕ ΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ