της Ιωάννας Αμερίδου
Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου. Έτσι λέγεται και είναι αρκεί να μην ξεπεραστούν τα όρια χρήσης του. To αλκοόλ βρίσκεται γύρω μας, αφορά μικρούς και μεγάλους, γυναίκες και άνδρες, εύπορους και μη. Ο αλκοολισμός αποτελεί ένα ιατρικό, ψυχοκοινωνικό, οικονομικό πρόβλημα. Η επίδραση του, ως γνωστόν, αφορά διάφορα όργανα όπως ήπαρ, πάγκρεας, καρδιά, ανοσοποιητικό σύστημα, μύες και φυσικά εγκέφαλο και νευρικό σύστημα.
Ενώ μία μικρή ποσότητα όσο για παράδειγμα ένα μικρό ποτήρι κρασί μπορεί να κριθεί ωφέλιμη για την υγεία, η καθημερινή κατανάλωση μεγάλης ποσότητας, ξεκινώντας ακόμη και από τις πρωινές ώρες, τροποποιεί το ρόλο του αλκοόλ σε κάτι όχι τόσο ακίνδυνο. Έτσι η χρήση αυτού του τύπου οδηγεί στο λεγόμενο αλκοολισμό. Ο ορισμός του αλκοολισμού από το National Council on Alcoholism and Drug Dependence και την American Society of Addiction Medicine είναι : <<H πρωταρχική, χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από ελαττωμένο έλεγχο στη χρήση αλκοόλ, εμμονή με το αλκοόλ, χρήση του αλκοόλ παρά τις αρνητικές συνέπειες του και την διαστρέβλωση της σκέψης>>.
Προχωρώντας ειδικότερα με το νευρικό σύστημα, οι εκδηλώσεις από την κατάχρηση του μπορούν να χωριστούν σε τρείς κατηγορίες.
- Οξεία δηλητηρίαση (μέθη)
- Σύνδρομο στέρησης μετά από αιφνίδια αποχή από το αλκοόλ
- Σύνολο από οξείες και υποξείες διαταραχές που προκύπτουν δευτεροπαθώς από τη χρόνια χρήση του αλκοόλ
Αναλύοντας τις ανωτέρω κατηγορίες:
- Ξεκινώντας από την οξεία μέθη, η αιθανόλη απορροφάται γρήγορα από το στομάχι και διανέμεται γρήγορα σε όλα τα υγρά του σώματος. Επιδρώντας στη συμπεριφορά μπορεί να φέρει ευφορία, δυσφορία, άρση κοινωνικών αναστολών, επιθετικότητα. Σε μη αλκοολικά άτομα αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και σε χαμηλές συγκεντρώσεις από 50-150mg/dl. Σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μπορεί να εμφανιστεί λήθαργος, stupor, κώμα ακόμη και τελικός θάνατος από αναπνευστική καταστολή και υπόταση. Μη ξεχνάμε ότι αρκετοί αλκοολικοί μπορούν να εμφανίζονται νηφάλιοι σε επίπεδα συγκέντρωσης αλκοόλ 500mg/dl ενώ η ίδια συγκέντρωση για άτομα μη αλκοολικά μπορεί να αποβεί μοιραία.
- Το σύνδρομο στέρησης μετά από αιφνίδια αποχή σε αλκοόλ, για τους χρόνιους χρήστες μπορεί να δημιουργήσει ευερεθιστότητα ή τρομώδες ντελίριο. Αρχικά μπορεί να φέρει γενικευμένο σωματικό τρόμο και κατόπιν αϋπνία, ανησυχία, ντελίριο, ακουστικές ή οπτικές ψευδαισθήσεις. Χαρακτηρίζεται ακόμη από ταχυκαρδία, υπερβολική εφίδρωση, υπέρταση και υπερθερμία. Αυτά τα στερητικά συμπτώματα ξεκινούν συνήθως 6-8 ώρες μετά την αποχή και κορυφώνονται σε 24-72 ώρες. Αρκετές φορές εμείς οι νευρολόγοι τα έχουμε παρατηρήσει στα επείγοντα των νοσοκομείων σε ταξιδιώτες κυρίως από τη Βόρεια Ευρώπη, χρόνιους χρήστες αλκοόλ, όταν έρχονται για διακοπές στη χώρα μας και στερούνται αιφνίδια το αλκοόλ από την αρχή του ταξιδιού τους, στο αεροδρόμιο. Στα πλαίσια αυτά μπορεί να εμφανίσουν ακόμη και τονικοκλονική (grand mal) επιληπτική κρίση μία ή περισσότερες στη σειρά. Εδώ πρέπει να πούμε ότι επιληπτική κρίση μπορεί να προκύψει και από το αντίθετο, δηλαδή μετά από βαριά οινοποσία.
- Σε αντίθεση με οξέα και αναστρέψιμα αποτελέσματα από τη χρήση της αιθανόλης, η χρόνια χρήση επιφέρει επίμονα και δυνητικά μη αναστρέψιμα αποτελέσματα.
Καταρχάς αναφέρω το σύνδρομο Wernicke-Korsakoff το οποίο δημιουργείται από έλλειψη της βιταμίνης Β1(θειαμίνης) με συνέπεια εγκεφαλική βλάβη. Τα συμπτώματα της Wernicke εγκεφαλοπάθειας είναι νοητική σύγχυση, μη συντονισμός των κινήσεων, διαταραχή στην οφθαλμοκινητικότητα. Η ψύχωση Korsakoff περιλαμβάνει σοβαρή αμνησία, δυσκολία συγκράτησης νέων πληροφοριών.
Επίσης υπάρχει η αλκοολική άνοια η οποία χαρακτηρίζεται από κενά στη μνήμη και επηρεασμένες πνευματικές λειτουργίες σε τόσο σοβαρό βαθμό που διαταράσσουν την καθημερινή λειτουργικότητα. Αυτή η άνοια εμφανίζεται μετά από τουλάχιστον 5 έτη κατάχρησης αλκοόλ. Υπάρχουν στοιχεία ότι ενώ η υπερβολική ποσότητα δημιουργεί άνοια, η μέτρια προφυλάσσει από αυτήν.
Η αλκοολική περιφερική νευροπάθεια δημιουργείται από βλάβη των νεύρων λόγω αλκοόλ. Έλλειψη σε βιταμίνες Β6, Β12,Β1,φυλλικό οξύ, νιασίνη κάνουν χειρότερη ακόμη την κατάσταση καθώς οι συγκεκριμένες βιταμίνες χρειάζονται για τη σωστή νευρική λειτουργία. Έτσι υπάρχουν συμπτώματα όπως μουδιάσματα, αίσθημα βελόνων ή τσιμπήματος σε πόδια και χέρια, αδυναμία μυών, κινητικές διαταραχές, ορθοκυστικές διαταραχές, σεξουαλική δυσλειτουργία κτλπ.
Η αλκοολική μυοπάθεια εμφανίζεται με αδυναμία στο μυϊκό σύστημα, ατροφία, κράμπες. Τέλος θα αναφέρω το αποτέλεσμα κακώσεων κεφαλής κατόπιν αρκετά συχνών πτώσεων των αλκοολικών, υποσκληρίδια και επισκληρίδια αιματώματα, εγκεφαλική διάσειση, μετατραυματική επιληψία. Θα μπορούσα να αναφερθώ και σε ακόμη περισσότερες επιδράσεις του χρόνιου αλκοολισμού αλλά αυτές είναι οι πιο σημαντικές και συχνές.
Παρά το ότι συνάδερφοι άλλων ειδικοτήτων όπως γαστρεντερολόγοι και ψυχίατροι έρχονται πολύ συχνά σε επαφή με το πρόβλημα του χρόνιου αλκοολισμού, δε λείπει και η δική μας επαφή ως Νευρολόγοι, με αρκετά σημαντικές νευρολογικές επιδράσεις αυτού.
Δυστυχώς ο αλκοολισμός δεν αποτελεί μόνο ιατρικό πρόβλημα αλλά οι προεκτάσεις του είναι ψυχοκοινωνικές. Οι Ιάπωνες λένε ότι πρώτα το άτομο παίρνει ένα ποτό, μετά το ποτό παίρνει ένα ποτό και μετά το ποτό παίρνει το άτομο. Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους: 40 εκατομμύρια αλκοολικοί στην Ευρώπη. Ας είμαστε ευαισθητοποιημένοι ιατρικά αλλά και κοινωνικά, το πρόβλημα βρίσκεται δίπλα μας.
*Η Ιωάννα Αμερίδου
είναι Νευρολόγος, MD, PhD
.
