της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Το φαινόμενο του στρουθοκαμηλισμού το συναντάμε όταν αναφερόμαστε σε κάποιον που αρνείται, να δει τα γεγονότα για να αποφύγει προσωρινά τα επώδυνα - άβολα συναισθήματα και καταστάσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και όταν οι πληροφορίες που λαμβάνει είναι ορατές και έχουν σχέση με τη ζωή του. Η στάση αυτή ζωής έχει να κάνει μεταφορικά με την στάση που έχουν οι στρουθοκάμηλοι ως προς τον κίνδυνο ( προσποιούνται ότι δεν τον βλέπουν, στέκονται όρθιοι και θάβουν το κεφάλι στους στην άμμο νομίζοντας ότι αφού δεν βλέπουν τον κίνδυνο, αυτός δεν υπάρχει).
Η «σκόπιμη άγνοια» υποδηλώνει ότι κρυβόμαστε για να μη δούμε το προφανές. Η άρνηση αυτή που έχουμε σε στρεσογόνες καταστάσεις είναι ένας μηχανισμός άμυνας που σαν σκοπό του έχει να ελαχιστοποιήσει την επίδραση δυσάρεστων εμπειριών και συναισθημάτων του ατόμου. Συμβαίνει στους περισσότερους ανθρώπους και μπορεί να προστατεύει τον ψυχισμό μας από τις συνέπειες μιας έντονης συναισθηματικής αλλαγής, ή εισβολής καθώς προσφέρει χρόνο σε κάποιον που μόλις έχει βιώσει π.χ. μια πολύ δυσάρεστη, απειλητική ή ανεπιθύμητη κατάσταση, για να προσαρμοστεί προοδευτικά στις νέες συνθήκες.
Παραβλέποντας τα γεγονότα στην καθημερινή μας ζωή προσπαθούμε να αποφύγουμε τα κακώς κείμενα που μας συμβαίνουν. Έτσι πολύ συχνά συναντάμε ανθρώπους να εθελοτυφλούν για ένα πρόβλημα ενώ οι άλλοι γύρω τους, το βλέπουν ξεκάθαρα. Π.χ κάποιος που πίνει, κάνει κατάχρηση αλκοόλ και αρνείται ότι έχει πρόβλημα αλκοολισμού, κάποιος που βλέπει σημάδια αποξένωσης ή απιστίας από τον σύντροφο του αλλά αρνείται να το παραδεχθεί, κάποιος που του ανακοινώνεται η γνωμάτευση μιας αρρώστιας και εξακολουθεί να μην το πιστεύει..κ.ά.
Για να δούμε όμως με ποιες συμπεριφορές μπορεί να αντιδράσει κάποιος που βρίσκεται σε άρνηση. Αρχικά συμπεριφέρεται σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Αυτό το βλέπουμε συνήθως σε καταστάσεις ξαφνικές και απρόοπτες που ενώ έχουμε σοκαριστεί λέμε αυτόματα «δεν συμβαίνει τίποτα ..είμαι μια χαρά». Μια άλλη συμπεριφορά άρνησης είναι να υποτιμήσουμε το ίδιο το γεγονός π.χ «Υπερβολές ..δεν είναι και τόσο σοβαρό πια». Εδώ έχουμε μια άρνηση για την σοβαρότητα μιας κατάστασης η οποία μας ταλαιπωρεί αλλά δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε. Μια άλλη και αρκετά διαδεδομένη αμυντική συμπεριφορά είναι το γνωστό «Εγώ δεν φταίω σε τίποτα». Είναι μια κλασσική μορφή άμυνας που αρνείται κάθε είδους ευθύνης που φέρνει μια δύσκολη κατάσταση στην ζωή μας.
Οι άνθρωποι βρίσκονται σε άρνηση όταν αισθάνονται ιδιαίτερα ευάλωτοι ή όταν απειλείται η αίσθηση του ελέγχου που έχουν σε μια κατάσταση. Η άρνηση μπορεί να είναι βοηθητική για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, όμως όταν γίνει "στάση ζωής" τότε τα πράγματα μπορούν να δυσκολέψουν. Μια τέτοια "στάση" μπορεί να περιορίζει τις επιλογές του ανθρώπου και τον οδηγήσει στην απραξία αφού δεν έχει την δυνατότητα να αντιληφθεί το πρόβλημα του.
Είναι σημαντικό βήμα να βγούμε από την άρνηση και να αντιμετωπίσουμε κατάματα τις συνθήκες γιατί αλλιώς μπορεί να οδηγηθούμε σε τραγικές καταστάσεις. Φανταστείτε να αρνιόμαστε να δούμε την οικονομική καταστροφή που έρχεται ή να μην αντιλαμβανόμαστε μια επιβλαβή συμπεριφορά που κάποιος ασκεί πάνω μας μόνο και μόνο γιατί δεν θέλουμε να πληγωθούμε! .. ή ακόμα χειρότερα.. να ανεχόμαστε μια δυσλειτουργική σχέση επειδή φοβόμαστε να την αντιμετωπίσουμε στην αληθινή της διάσταση και δεν θέλουμε να πονέσουμε ή να ταλαιπωρηθούμε!
Αν το ζητούμενο μας λοιπόν χτίζεται σε μια «εξιδανικευμένη και πλαστή εικονική κατάσταση» η οποία δεν βοηθάει την ποιότητα της υγείας, της ζωής και των σχέσεων μας ποιο το όφελος; Όσο κι αν θέλουμε να αποφύγουμε τα ανεπιθύμητα γεγονότα να μην αναλαμβάνουμε ρίσκα, να βολευόμαστε σε μια γωνιά, η ίδια ζωή μας επιφυλάσσει εκπλήξεις άλλοτε καλές κι άλλοτε κακές και μας προκαλεί να πάμε παραπέρα.
Και που ξέρετε τελικά…ίσως αυτό που φοβόμαστε να δούμε δεν είναι τόσο τρομερό όσο φανταζόμαστε ή ακόμα καλύτερα ο φόβος μας να γιγαντώνεται τελικά πιο πολύ από την σκιά μας καθώς αυτός που φοβάται να υποφέρει, υποφέρει ήδη απ’ αυτό που φοβάται!
