Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Ο βαθμός στον οποίο εκτιμούμε, σεβόμαστε και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας καθορίζει την ψηλή ή τη χαμηλή αυτοεκτίμηση που έχουμε για αυτόν. Η δίδυμη αδερφή της αυτοεκτίμησης είναι η αυτοπεποίθηση που μας βοηθάει να έχουμε πίστη στις δυνάμεις και στις ικανότητες μας καθώς συμβάλλει στην καλλιέργεια της ψυχικής μας ισορροπίας.
Η αυτοεκτίμηση εκφράζεται με σεβασμό, αγάπη και αποδοχή προς τον εαυτό μας τόσο στα θετικά όσο και στα αρνητικά του στοιχεία. Αυτό σημαίνει ότι φροντίζουμε την ψυχική μας ισορροπία τόσο σωματικά όσο και ψυχικά συνάπτοντας υγιείς σχέσεις, βάζοντας στόχους ζωής, αποκτώντας ενδιαφέροντα, καλύπτοντας δηλαδή τις ανάγκες μας.
Στην αντίπερα όχθη βρίσκουμε ανθρώπους που δεν έχουν μάθει να φροντίζουν τον εαυτό τους, έχουν συναισθήματα μειονεξίας και κατωτερότητας, έντονη την αίσθηση ότι δεν μπορούν ν αγαπηθούν και δεν αξίζουν να λαμβάνουν τα δώρα της ζωής. Ποιες είναι όμως οι αιτίες που μπορούν να αποδυναμώσουν την αυτοεκτίμηση και από που ξεκινούν;
Η αυτοεικόνα μας σχηματίζεται από την στιγμή που θα αντιληφθούμε ότι δεν είμαστε πια ένα με την μητέρα μας(περίπου στους 12-18 μήνες ζωής). Σημαντικός παράγοντας στον καθορισμό αυτόν είναι οι σχέσεις του παιδιού με τους γονείς του. Ο τρόπος φροντίδας και η ποιότητα σχέσης ανοίγουν τα θεμέλια εδραίωσης της. Το επόμενο στάδιο ανήκει στο περιβάλλον μας. Οι σημαντικοί άλλοι της ζωής μας δάσκαλοι, φίλοι, συγγενείς, βάζουν κι αυτοί το λιθαράκι τους για την αυτοεκτίμηση μας. Η κουλτούρα και ο τόπος είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό που παίζει ρόλο καθώς καθορίζει τον βαθμό των ικανοτήτων μας. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τις συγκρίσεις που κάνουμε ανάμεσά στον εαυτό μας και τους άλλους μας χαρίζουν την ικανότητα της αυτοεκτίμησης.
Ιδιαίτερα και πιο αναλυτικά οι αιτίες που μας οδηγούν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση προέρχονται από το οικογενειακό μας περιβάλλον μας. Αν π.χ οι γονείς μας απουσίαζαν συχνά για διάφορους λόγους( ασθένεια, εργασία) τότε δημιουργείται ένα αίσθημα κενού αφού δεν υπήρξε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον στις δύσκολες στιγμές. Το υπερβολικό άγχος, η ανασφάλεια αλλά και η χαμηλή αυτοεκτίμηση των γονέων μεταφέρονται και στα παιδιά μέσω παραδείγματος καθώς ταυτίζονται με τον τρόπο ζωής των γονέων τους. Από την άλλη η υπερπροστατευτικότητα όσο και να σας φαίνεται παράξενο εμποδίζει τα παιδιά να αναπτύξουν ψηλή αυτοεκτίμηση αφού στερούνται ευθυνών καθώς οι γονείς αναλαμβάνουν τα πάντα και παίρνουν για αυτά όλες τις αποφάσεις για να μην δυσκολευτούν.
Ιδιαίτερη σημασία αξίζει να δώσουμε στην λέξη επικριτικότητα αφού μ αυτόν τον τρόπο οι γονείς « στραγγαλίζουν» την αυτοεκτίμηση των παιδιών. Η αυστηρή κριτική καθώς και αρνητικοί χαρακτηρισμοί στέλνουν στα παιδιά το μήνυμα ότι δεν είναι αποδεχτά και δεν είναι ικανά ν αγαπηθούν. Η υπερβολική αυστηρότητα καθώς και οι τιμωρίες δημιουργούν παιδιά θυμωμένα, αδικημένα, με προβλήματα αυτοαποδοχής .Στο πλαίσιο αυτό ανήκουν και οι υπερβολικές απαιτήσεις που έχουμε για αυτά μη αναγνωρίζοντας την διαφορετικότητα τους.
Καθώς λοιπόν το παρελθόν είναι παρελθόν και δεν μπορεί ν αλλάξει ας δούμε πως μπορούμε να τροποποιήσουμε την συνθήκη της χαμηλής αυτοεκτίμησης και πως μπορούμε να την αλλάξουμε.
Πρώτα απ όλα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το κλειδί για την λύση τους προβλήματος μας είναι η λέξη αποδοχή. Αυτό μπορεί να γίνει πρώτα από όλα κατανοώντας το πρόβλημα μας . Η κατανόηση αυτή μπορεί να φέρει την αλλαγή καθώς η ανακατασκευή του προβλήματος μας μπορεί να γίνει με μικρά βήματα. Πρώτα από όλα πρέπει να αρχίσουμε ν αγαπάμε και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του. Τα ελαττώματα μας μπορεί να γίνουν κίνητρα αλλαγής και όχι να στέκονται εμπόδιο στην ζωής μας. Το να ενθαρρύνουμε τον εαυτό μας να προχωράει μπροστά ακόμα και σε αντίξοές καταστάσεις μας βοηθάει να πιστέψουμε σ αυτόν και μας δίνει την αίσθηση ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε ακόμα και στα δύσκολα.
Από τα επιτεύγματα των απλών καθημερινών πραγμάτων αρχίζουμε να ανεβαίνουμε ένα- ένα τα σκαλοπάτια ώστε να καταφέρουμε να επουλώσουμε την πληγή μας. Οι πρωτοβουλίες που θα πάρουμε θα μας χαρίσουν την πολυπόθητη αυτοεκτίμηση. Αυτές οι πρωτοβουλίες μπορούν να μας βοηθήσουν να μάθουμε να μην κρίνουμε τον εαυτό μας στην αποτυχία. Αυτό βέβαια θα χρειαστεί και την βοήθεια ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος καθώς δεν πρέπει ν αποφεύγουμε να ζητάμε την στήριξη από τους άλλους.
Παρόλο που ένα άτομο μπορεί να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και επώδυνα βιώματα, ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξει την θέση αυτή. Η αλλαγή αυτή στηρίζεται στην διάθεση για αυτογνωσία συνειδητοποιώντας την κατάσταση μας όσο οδυνηρή και αν είναι. Η άρνηση ότι δεν μπορώ ν αλλάξω το παρελθόν είναι η αλυσίδα μας που μας κάνει να νοιώθουμε δεμένοι με την μοίρα, και μας καθηλώνει .Μοιρολατρώντας για όλα αυτά που μας έχουν συμβεί αποκόβουμε τις γέφυρες με το μέλλον μας και αρνιόμαστε να χτίσουμε το παρόν. Δεν παραιτούμαι και προσπαθώ πάντα σήμαινε και θα σημαίνει ΜΠΟΡΩ. Η αλλαγή είναι θέμα εκπαίδευσης και όχι υποταγής στην μοίρα μας. Μόνο μ αυτό το σκεφτικό μπορούμε να πάμε μπροστά και να ανακτήσουμε την χαμένη αυτοεκτίμηση μας, που πάντα θα ζητά ν αγαπήσει και ν αγαπηθεί.
