της Ιωάννας Αμερίδου
Αλήθεια, πόσες φορές έχετε διαβάσει ότι ηλικιωμένος οδηγός έχασε τον έλεγχο του οχήματος του και ξέφυγε από την πορεία του; Πόσες φορές έχετε διαβάσει ότι ηλικιωμένος οδηγός προκάλεσε τροχαίο ατύχημα; Υπάρχουν πολλές αναφορές, ιδίως στην επαρχία.
Πρόσφατα εξέτασα ασθενή για τον οποίο διαπίστωσα ανοϊκή διαταραχή σίγουρα υπολογίσιμη σε επίπεδο λειτουργικότητας. Ο ασθενής στη συνέχεια, από ότι πληροφορήθηκα εκ των υστέρων από τους οικείους του, εξετάστηκε από επιτροπή γιατρών για την ανανέωση του διπλώματος οδήγησης. Οι ειδικότητες ήταν του Παθολόγου, ΩΡΛ, Οφθαλμιάτρου και Ψυχιάτρου. Δεν υπήρχε Νευρολόγος. Κρίθηκε κατάλληλος για οδήγηση, καθώς δεν υπήρχαν σχετικά προβλήματα ανά ειδικότητα και έτσι ανανεώθηκε το δίπλωμα του. Το μείζον θέμα βέβαια είναι, ότι τελικά δεν είναι σε θέση να οδηγήσει με απόλυτη ασφάλεια έχοντας το νευρολογικό πρόβλημα της διαταραχής μνήμης, το οποίο όμως δεν εξετάζεται σε αυτές τις επιτροπές, δεν υπάρχει η ειδικότητα του Νευρολόγου!
Όλο αυτό με έβαλε σε σκέψεις και δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε. Είναι σαφές ότι με την αύξηση του μέσου ορίου ηλικίας, αρκετοί άνθρωποι θα συνεχίσουν να οδηγούν σε μεγαλύτερες ηλικίες. Δε βρισκόμαστε σε άλλες, παλιές δεκαετίες που ηλικιωμένος μπορεί να θεωρούνταν ένας άνθρωπος 50 ή 60 ετών. Μιλάμε πλέον για ηλικίες άνω των 70 και πολλοί εξ αυτών είναι σε πραγματικά πολύ καλή λειτουργική κατάσταση για οδήγηση. Επίσης, με την αύξηση στις τελευταίες δεκαετίες του συνολικού αριθμού των αυτοκινήτων, σχεδόν ο καθένας έχει αυτοκίνητο και πολλοί μάλιστα σε κάθε οικογένεια. Επομένως και οι ηλικιωμένοι οδηγούν κανονικά το δικό τους αυτοκίνητο.
Η άνοια είναι μία νευρολογική κατάσταση η οποία εκδηλώνεται συνήθως ως επί το πλείστον βραδέως, βλάπτοντας τις νοητικές λειτουργίες. Είναι κατανοητό ότι ένας ασθενής με ανοϊκή διαταραχή αρκετά σημαντικού βαθμού, δε μπορεί να έχει επαρκή και σωστό χειρισμό του οχήματος. Μπορεί να παρουσιάσει για παράδειγμα διαταραχή του χωρικού προσανατολισμού, ελάττωση στη συγκέντρωση και την προσοχή. Τι αποτέλεσμα θα έχει κάτι τέτοιο; Πιθανό ατύχημα είτε του ιδίου ή εμπλοκή και άλλων σε αυτό με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό από απλό τραυματισμό, μέχρι νοσηλεία αν όχι θάνατο.
Το θέμα είναι πολύ σοβαρό, σαν προβληματισμός δε, θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλα νευρολογικά νοσήματα όπως η επιληψία και η νόσος Πάρκινσον. Υπάρχουν ένα σωρό λόγοι που εκατοντάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους στο οδόστρωμα. Είναι κρίμα να προστεθούν και ιατρικοί λόγοι τέτοιας φύσης. Αυτό όμως θα έπρεπε να προβληματίσει ως προς την επιβολή της νευρολογικής εκτίμησης τους στην ανανέωση των διπλωμάτων οδήγησης.
Είναι λοιπόν επιβεβλημένη η νευρολογική εκτίμηση της μνήμης για κάθε οδηγό που βρίσκεται στη νόσο ή έχει ξεκινήσει να εμφανίζει συμπτώματα, και ακόμη πιο ασφαλής θα ήταν η εκτίμηση της μνήμης για κάθε οδηγό τουλάχιστον άνω των 70 ετών. Δε γνωρίζω αν θα εφαρμοστεί υποχρεωτικά το παραπάνω, είναι και θεσμικός η λειτουργία των επιτροπών, οπότε δύο πράγματα προτείνω.
Πρώτον, ενδελεχής έλεγχος από τους συναδέρφους των άλλων ειδικοτήτων εφόσον δεν υπάρχει νευρολόγος- στις επιτροπές για την ανανέωση διπλώματος- του ιστορικού φαρμάκων του ασθενούς. Τελευταίως έπεσε στην αντίληψη μου μία τέτοια περίπτωση, όπου ενώ ο ασθενής κρίθηκε αρχικά ικανός για ανανέωση του διπλώματος, συνάδερφος πρόσεξε τη λήψη αντιανοϊκών φαρμάκων από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, και έτσι ξανατέθηκε στο τραπέζι το θέμα της επάρκειας για τον ασθενή οδηγό. Μπορεί να σωθεί έστω και μία ζωή έτσι. Του ίδιου του οδηγού ή κάποιου που θα εμπλακεί σε τροχαίο με αυτόν.
Δεύτερον, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η αφύπνιση των οικείων, συγγενών δηλαδή των ανθρώπων που έχουν ξεκινήσει να παρουσιάζουν προβλήματα μνήμης. Θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τα παραπάνω και τι μπορεί να συμβεί από τη χρήση του αυτοκινήτου. Μπορούν, εφόσον έχουν υποψίες για διαταραχή της μνήμης να τους παροτρύνουν προς εξέταση αλλά και να μεριμνήσουν στο βαθμό του εφικτού για εκείνους, ως προς το τι θα γίνει με την ίδια την οδήγηση.
Η Ιωάννα Αμερίδου
είναι Νευρολόγος, MD, PhD
