της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Οι καταγραφές που έχουμε βιώσει στην παιδική μας ηλικία προβάλλονται μέσα από τις σκέψεις μας, τις πράξεις μας, και τα συναισθήματα μας. Άλλοτε έρχονται να μας θυμίσουν όμορφες στιγμές αθωότητας, ξεγνοιασιάς, και γλυκών αναμνήσεων και άλλοτε πάλι μας ενοχλούν βασανιστικά με συναισθήματα πόνου, θλίψης και δυσαρέσκειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα βιώματα της παιδικής μας ηλικίας αφήνουν ανεξίτηλα αποτυπώματα στον ψυχικό μας κόσμο που τα κουβαλάμε μέσα μας σαν αναπόσπαστα κομμάτια της φύσης μας.
Η συναισθηματική μας υγεία λοιπόν καθώς και το πώς εξελίσσεται ο προσωπικός μας χάρτης καθορίζεται από τα παιδικά μας βιώματα. Τα προσωπικά μας μπλοκαρίσματα ή αδιέξοδα έχουν να κάνουν με μνήμες που έχουν χαραχτεί στην ψυχή μας και συνοδεύονται από φοβίες, καταθλίψεις και ψυχαναγκασμούς.
Ας δούμε όμως ποια είναι τα πιο βασικά συναισθήματα που μας ταλαιπωρούν και δεν μας αφήνουν να εξελιχθούμε κρατώντας μας δέσμιους με το παρελθόν.
Μια από τις πιο επώδυνες εμπειρίες της παιδικής μας ηλικίας που διαμορφώνει την προσωπικότητα μας ως ενήλικες είναι ο φόβος τις απόρριψης. Το βίωμα αυτό προέρχεται από την απόρριψη όχι μόνο των γονέων και της οικογένειας αλλά και την απόρριψη φίλων ή συμμαθητών. Ο πόνος που προκαλείται δημιουργεί ανθρώπους που υποβαθμίζουν τον εαυτό τους καθώς τον θεωρούν ανεπιθύμητο. Τα παιδιά που έχουν απορριφθεί στην παιδική τους ηλικία αισθάνονται ανάξια να λάβουν αγάπη, στοργή ή κατανόηση και έτσι μπορούν μέσα στο πέρασμα του χρόνου να γίνουν άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, δειλά και συνεσταλμένα. Η μη έκφραση των συναισθημάτων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε εσωτερικούς φόβους και κρίσεις πανικού.
Μια άλλη εμπειρία που στοιχειώνει τα παιδικά μας βήματα είναι ο φόβος της εγκατάλειψης. Εδώ συναντάμε παιδιά που συνεχώς φοβούνται να μην μείνουν μόνα τους καθώς νοιώθουν απροστάτευτα σε ένα άγνωστο περιβάλλον. Το αίσθημα της εγκατάλειψης δημιουργεί ανθρώπους που εγκαταλείπουν τους άλλους πριν προλάβουν να τους εγκαταλείψουν αυτοί. Επομένως θα συναντήσουμε άτομα που εύκολα αφήνουν τις δραστηριότητες που επιλέγουν, καθώς και συμπεριφορές οι οποίες δείχνουν απομάκρυνση από σχέσεις και συναισθήματα. Έτσι έλκουν πιο έντονα το λόγο που θέλουν να αποφύγουν δηλαδή την εγκατάλειψη, αφού οι άλλοι μαθηματικά πια τους εγκαταλείπουν λόγω της «αποστειρωμένης» συμπεριφοράς τους και της έλλειψης συναισθήματος.
Μεγαλώνοντας σε ένα ανασφαλές περιβάλλον βλέπουμε τον κόσμο σαν αναξιόπιστο και επικίνδυνο. Η πραγματικότητα βέβαια είναι ότι ο κόσμος μπορεί να είναι επικίνδυνος όμως αν χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στους ανθρώπους τότε αυτόματα, μπαίνουμε σε μια εξαντλητική επαγρύπνηση ελέγχου που περνάει από μικροσκόπιο. Η καταγραφή ότι οι άλλοι γύρω μας είναι «εχθροί» φέρνει δυσκολία στις διαπροσωπικές μας σχέσεις καθώς μας δημιουργεί έντονο φόβο που συνοδεύεται με έλλειψη εμπιστοσύνης. Αυτό συμβαίνει γιατί στην παιδική μας ηλικία οι γονείς μας ή τα άτομα στον περίγυρο μας, δεν τηρούσαν τις υποσχέσεις τους με αποτέλεσμα να μας δημιουργούν αισθήματα προδοσίας και εγκατάλειψης.
Η επόμενη δυσκολία που παιδεύει την εξέλιξη στην ψυχική μας ισορροπία είναι ο φόβος της συνεξάρτησης. Σαν λέξη η συνεξάρτηση μπορεί να είναι άγνωστη όμως σαν συμπεριφορά είναι πολύ γνωστή αφού είναι η τάση των ανθρώπων να λαμβάνουν τα προβλήματα των άλλων σαν δικά τους. Αυτό μπορεί να κρύβει μια δοτικότητα όμως οδηγεί τον άνθρωπο στο σημείο να ικανοποιεί μόνο τις ανάγκες των άλλων και να παραμελεί τις δικές του. Τέτοιες συμπεριφορές αναπτύσσονται όταν ένα παιδί δεν έχει ισότιμη σχέση με τους γονείς του κι έτσι βάζει πάντα στην άκρη τις προσωπικές του ανάγκες και επιθυμίες για να ικανοποιήσει τις ανάγκες των άλλων. Είναι ένα φαινόμενο της ελληνικής κοινωνίας αφού χρόνια μας διδάσκουν να παραμελούμε συστηματικά τις ανάγκες μας και να κάνουμε θυσίες μόνο για τους άλλους. Έτσι οδηγούμαστε σε συναισθηματική εξάντληση που μας φέρνει καταθλίψεις, άγχος και θυμό.
Για το τέλος αφήνουμε το βίωμα της ταπείνωσης που αισθανόμαστε όταν μας ασκούν οι άλλοι αρνητική κριτική. Οι ρίζες του προβλήματος προέρχονται από την συχνή χρησιμοποίηση ετικετών και ταμπελών όπως χαζός, ανόητος, χοντρός, άσχημος κλπ. Η έντονη κριτική εμποδίζει την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και δημιουργεί τυραννικές και εγωιστικές προσωπικότητες που ψάχνουν επιστάμενα να βρουν αιτίες για να μειώσουν ή να προσβάλλουν τον άλλο έτσι ακριβώς όπως έκαναν οι άλλοι σ αυτούς ή άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση που δεν πιστεύουν στο εαυτό τους αφού δεν μπορούν να τον δουν μέσα από τα «μαύρα γυαλιά» που τους φόρεσαν.
Αν έχετε βιώσει τέτοιες εμπειρίες πιθανότατα να έχετε εγκλωβιστεί στην παιδική σας αυτοεικόνα νοιώθοντας αδυναμία και ματαιότητα. Είναι γεγονός όμως ότι αν δεν αναγνωρίσουμε τα δυσλειτουργικά μας κομμάτια δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε. Οι μνήμες μπορεί να είναι μνήμες και οι καταγραφές καταγραφές όμως πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι συμπεριφορές μπορούν να αλλάξουν. Δεν σημαίνει ότι επειδή έχουμε δεχθεί στο περιβάλλον μας άσχημες επιδράσεις, θα πρέπει να νοιώθουμε εγκλωβισμένοι και ανήμποροι να προχωρήσουμε μπροστά.
Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα τραυματισμένο παρελθόν θέλει ένα αισιόδοξο μέλλον για να «μαντάρει »τα φθαρμένα φύλλα της ψυχής και να επιτρέψει στον εαυτό του να βρει τον τρόπο να θεραπευτεί μέσα από εσωτερική δουλειά και αυτοκριτική.
