της Μαρίας Παπαδοδημητράκη
Μπορεί ένα διήγημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας να γίνει θεατρική παράσταση; Μπορεί ένας σκηνοθέτης να κάνει εικόνα τη σκέψη του με ελάχιστα μέσα; Μπορούν τρεις ηθοποιοί να ενσαρκώνουν πολλούς και διαφορετικούς ρόλους; Μπορεί μια θεατρική παράσταση να «σταθεί» και να σε ταξιδέψει, όταν τα βοηθητικά μέσα σχεδόν απουσιάζουν;
Αν ψάχνετε απαντήσεις, δεν έχετε παρά να δείτε την παράσταση «Η Μαζώχτρα» του Αργύρη Εφταλιώτη, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου, που περιοδεύει από τις 20 Αυγούστου στην Κρήτη.
Τη συγκεκριμένη παράσταση την είδα πρώτη φορά στην Αθήνα. Είχα παρακολουθήσει και τις προηγούμενες δουλειές του Κώστα, «Οι Χαλασοχώρηδες» και «Το Ρωμαϊκό Λουτρό», και οι προσδοκίες ήταν μεγάλες τόσο για τον ίδιο όσο και για τους ηθοποιούς (Θοδωρή Θεοδωρίδη, Νάντια Δαλκυριάδου, Δημοσθένη Ξυλαρδιστό).
Περίμενα την απλότητα να συνδυαστεί με έξυπνα σκηνοθετική κόλπα, περίμενα μια ομάδα ηθοποιών να στηριχτεί σχεδόν αποκλειστικά στο ταλέντο και τις δυνατότητές της, περίμενα μέσα από το χιούμορ να ξεπηδήσει η ενδοσκόπηση και η κριτική μιας ολόκληρης κοινωνίας, περίμενα τον επίκαιρο λόγο του Εφταλιώτη και μια παράσταση που θα μου πετούσε κατάμουτρα στερεότυπα που με ενοχλούν, γιατί όντως ισχύουν. Αυτά περίμενα και ευτυχώς αυτά έλαβα.
«Η Μαζώχτρα» δεν είναι μία χιουμοριστική ιστορία ούτε ένα διήγημα για έναν ανεκπλήρωτο έρωτα με φόντο τους ελαιώνες της Κρήτης. «Η Μαζώχτρα» είναι ένα έργο που προβληματίζει, γιατί πίσω από το χαμόγελο και τα πάθη, κρύβεται η ανθρώπινη τάση να υιοθετούμε ανεπιβεβαίωτες φήμες και η συνειδητοποίηση ότι χρειάζεται κόπος, προκειμένου να μην καταδικάσουμε το «ξένο», που διαταράσσει την κανονικότητά μας.
Γιατί, όμως, ο Κώστας διάλεξε το έργο αυτό και μπορεί το χιούμορ να «περάσει» μηνύματα;
«“Η Μαζώχτρα” είναι μια αληθινή κρητική ιστορία και ο Εφταλιώτης χρησιμοποιεί ένα χωριό με το φανταστικό όνομα «Παραμυθιά» για να περιγράψει μια κοινωνία, που ενώ διεκδικεί την ελευθερία της, ταυτόχρονα είναι εγκλωβισμένη σε ανελεύθερες δομές και προκαταλήψεις. Πώς σκέφτεται και πώς λειτουργεί μια κοινωνία που θέλει να πάει μπροστά; Η “Μαζώχτρα” μάς δίνει την δυνατότητα να μιλήσουμε και να στοχαστούμε πολιτικά, κάτι που είναι ζητούμενο στις παραστάσεις μας.
Το έργο δεν είναι κωμωδία, έχει όμως έντονα κωμικά στοιχεία, και πέρα από την συγκίνηση και το στοχασμό, προκαλεί σε πολλά σημεία και το γέλιο. Το χιούμορ μπορεί να χαλαρώσει και να συντονίσει τον θεατή με την παράσταση, θέλει όμως προσοχή να μην γίνει αυτοσκοπός. Το μέτρο και ο μπούσουλας είναι πάντα η κεντρική ιδέα της παράστασης, το τι θέλεις να πεις… όταν βέβαια έχεις κάτι να πεις».
Ποια η σχέση του Θοδωρή Θεοδωρίδη με την Κρήτη και ποιες σκέψεις του γεννά «η Μαζώχτρα»;
«Το πόσο τυχερός είμαι που κατάγομαι από την Κρήτη και μεγάλωσα εδώ, το κατάλαβα όταν έφυγα για σπουδές και επέστρεφα για τις γιορτές και τα καλοκαίρια στο νησί. Τότε άρχισα να εκτιμώ τον τόπο μου, να πηγαίνω εκδρομές και να ψάχνω την ιστορία των ανθρώπων του. Τώρα πια πιστεύω ότι η Κρήτη, ως σταυροδρόμι ανθρώπων και πολιτισμών, είναι ιδανικό μέρος για να ζει κανείς και ετοιμάζομαι σιγά-σιγά να επιστρέψω.
Όσο για το έργο με κάνει να βλέπω ότι σήμερα λίγα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε: ο κόσμος και η κοινωνία εξακολουθούν να τρέφονται από το κουτσομπολιό, όταν τοποθετούμε το “κοινωνικό πρέπει" πάνω από τη φύση μας συνήθως οδηγούμαστε στην καταστροφή, με μεγάλη ευκολία ρίχνουμε το φταίξιμο στους "άλλους", στους διαφορετικούς από εμάς χωρίς να καθόμαστε να δούμε τις πραγματικές αιτίες και χωρίς να κάνουμε πραγματικά ενδοσκόπηση».
Διαβάστε την υπόθεση του έργου και το πρόγραμμα των παραστάσεων εδώ.
