Δίχασαν τη βιομηχανία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αλλά και την κοινότητα των οικονομολόγων, απέκτησαν ένθερμους οπαδούς και ορκισμένους εχθρούς, εγκωμιάστηκαν από διάφορους γκουρού των νέων τεχνολογιών και των επενδύσεων, προσείλκυσαν επενδυτές και κερδοσκόπους και εξακολουθούν να απασχολούν τα διεθνή ΜΜΕ. Για ορισμένους είναι το αδιαμφισβήτητο μέλλον του χρήματος, ενώ για άλλους αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και το πλέον σκοτεινό είδος επένδυσης. Ο λόγος για τα κρυπτονομίσματα, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων stablecoins, την υπο-κατηγορία κρυπτονομισμάτων που φιλοδοξούν να προσφέρουν έναν συνδυασμό από τα πλεονεκτήματα αφενός των συμβατικών και αφετέρου των ψηφιακών νομισμάτων. Τα stablecoins είναι ψηφιακά νομίσματα συνδεδεμένα με νομίσματα όπως το δολάριο και το ευρώ και θεωρητικά μπορούν να αποφύγουν τις μεγάλες διακυμάνσεις στην ισοτιμία τους. Η τύχη τους φαίνεται να κρίνεται, προς το παρόν τουλάχιστον, από τα όσα συμβαίνουν τελευταία με το libra, το κρυπτονόμισμα και stablecoin που σχεδιάζει η Facebook και φιλοδοξεί, ή τουλάχιστον φιλοδοξούσε μέχρι προσφάτως, να το έχει έτοιμο από το 2020. Ενώ ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς, τελευταία το εγκαταλείπουν συλλήβδην οι επενδυτές και το θέτουν στο στόχαστρό τους οι κυβερνήσεις των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου.
Σήμερα, μετά τις αλλεπάλληλες απότομες διακυμάνσεις, το σημαντικότερο των κρυπτονομισμάτων, το bitcoin, εξακολουθεί να έχει τετραψήφια αξία σε δολάρια. Δεν ισχύει, όμως, κάτι ανάλογο συνολικά για τον κλάδο των ψηφιακών νομισμάτων, κανένα από τα οποία δεν κατορθώνει να βρει τον δίαυλο και να διεισδύσει στην οικονομία, ούτε βέβαια να γίνει αποδεκτό από την αγορά. Περίπου 20 χρόνια μετά την αρχική σύλληψη των ψηφιακών νομισμάτων και 10 χρόνια μετά τη γέννηση του bitcoin, ελάχιστες εμπορικές επιχειρήσεις είναι διατεθειμένες να δεχθούν πληρωμές σε κρυπτονομίσματα και οι χρηματοπιστωτικές συναλλαγές εκτελούνται με τα συμβατικά. Και όλα αυτά, ενώ στο μεταξύ πολλές μεγάλες τράπεζες έχουν ανακοινώσει ότι μελετούν σχέδια για την έκδοση δικού τους ψηφιακού νομίσματος. Το σημαντικότερο όμως φαίνεται να είναι η ομοβροντία επιθέσεων που δέχεται το libra, μολονότι είχε τις καλύτερες προδιαγραφές ως φιλόδοξη σύλληψη του πλέον δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης. Οταν στην αρχή του καλοκαιριού ο ιδρυτής του Facebook, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ανακοίνωσε το φιλόδοξο σχέδιό του για την έκδοση ψηφιακού νομίσματος, συγκέντρωσε τάχιστα τη στήριξη 27 εταίρων που είχαν δεσμευτεί να επενδύσουν στο σχέδιο από 10 εκατ. δολάρια έκαστος.
Αμέσως άρχισε να εκφράζει τον εντονότατο προβληματισμό του το αμερικανικό Κογκρέσο και ακολούθησαν σε ανάλογους τόνους ανησυχίας οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής Federal Reserve, αλλά και το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB). Στους λίγους μήνες που μεσολάβησαν έχουν φυλλορροήσει οι σημαντικότεροι των επενδυτών και εταιρειών που θα συμμετείχαν στο Libra Asssociation, καθώς έχουν ενταθεί οι πιέσεις από κάθε πλευρά. Ετσι, στην αρχή της εβδομάδας έγινε στη Γενεύη η πρώτη συνεδρίαση για το σχέδιο Libra Association χωρίς τη συμμετοχή των Mastercard, Visa, Stripe, eBay και Mercado Pago που αρχικά είχαν δεσμευθεί να στηρίξουν το εγχείρημα. Είχαν ήδη γυρίσει την πλάτη στα σχέδια της Facebook, όπως και η πλατφόρμα ηλεκτρονικών πληρωμών PayPal έστω και αν έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο να επανέλθει κάποτε στην κοινοπραξία για το libra. Τελευταία στη σειρά ήταν η ηλεκτρονική υπηρεσία κρατήσεων Booking Holdings που εγκατέλειψε το libra στην αρχή της εβδομάδας.
Μία ημέρα πριν από τη συνεδρίαση στη Γενεύη, ο επικεφαλής του FSB προειδοποιούσε με επιστολή του προς τους υπουργούς Οικονομικών των 20 πλουσιότερων οικονομιών του κόσμου (G20), ότι το σχέδιο του libra και γενικώς τα νομίσματα της κατηγορίας του, τα stablecoins, εγκυμονούν κινδύνους για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το libra, ο κίνδυνος είναι ορατός και απτός, καθώς ο ιδρυτής του Facebook θέλει να το θέσει στη διάθεση όλων των χρηστών του μέσου κοινωνικής δικτύωσης: εν ολίγοις σε 2,4 δισ. άτομα. Και όπως έσπευσαν να επισημάνουν αναλυτές της αγοράς, ο κίνδυνος που διαβλέπει το FSB είναι να υποκατασταθούν τα εθνικά νομίσματα από νομίσματα σαν το libra που δεν θα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα καμιάς κεντρικής τράπεζας ή άλλης αρχής.
Λίγες ημέρες νωρίτερα, ομάδα εργασίας της ομάδας των επτά μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου (G7), στην οποία συμμετείχαν στελέχη κεντρικών τραπεζών, του ΔΝΤ και του FSB, είχε εκδώσει σχετική έκθεση στην οποία προειδοποιούσε για σειρά σημαντικών κινδύνων που εγκυμονούν τα νομίσματα όπως το libra. Τόνιζε μάλιστα ότι κανένα σχέδιο ψηφιακού νομίσματος δεν πρέπει να υλοποιηθεί «προτού αντιμετωπισθούν επαρκώς οι κίνδυνοι νομικής, ρυθμιστικής και εποπτικής φύσης». Ολα δείχνουν πως είναι μάλλον πρόωρο το όραμα ενός νέου κόσμου στον οποίο οι συναλλαγές θα γίνονται ερήμην των τραπεζών με κρυπτογραφημένες αξίες και χωρίς κανέναν έλεγχο. Και όσοι βιάζονται να πληρώσουν τα ψώνια τους με ψηφιακά νομίσματα θα χρειαστεί μάλλον να περιμένουν.
Η αστάθεια
Πριν από μόλις δύο χρόνια, στα τέλη του 2017, τα κρυπτονομίσματα γνώριζαν μια άνευ προηγουμένου επιτυχία και ανάλογη δημοσιότητα. Το σημαντικότερο όλων, το bitcoin, είχε εκτιναχθεί σε ιλιγγιώδη ύψη τον Δεκέμβριο του 2017, όταν πλησίασε την αδιανόητη ισοτιμία των 20.000 δολαρίων. Η ιλιγγιώδης άνοδος ιδιαιτέρως του bitcoin είχε προκαλέσει συναγερμό μεταξύ οικονομολόγων και κεντρικών τραπεζών, που προειδοποιούσαν όσους έσπευσαν να τα θεωρήσουν σίγουρη πηγή πλουτισμού ότι επρόκειτο για νέα φούσκα. Ακολούθησε η ραγδαία υποχώρηση του bitcoin το 2018, την οποία πολλοί εξέλαβαν ως επαλήθευση των πλέον δυσοίωνων προφητειών, αλλά και η δύσκολη ανάκαμψή του που έπεισε τους οπαδούς του ότι τίποτε δεν θα το λυγίσει. Αδιαφανή και ανεξέλεγκτα τα κρυπτονομίσματα δεν υπόκεινται σε καμία ρύθμιση και σε καμία κεντρική τράπεζα ή αρχή. Εγιναν εύκολα δημοφιλή όταν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Προσείλκυσαν ιδιαίτερα όσους ήθελαν να παρακάμψουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα ιδίως μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Εξαιτίας, όμως, και πάλι της αδιαφάνειας και της έλλειψης ρυθμίσεων, κατηγορούνται ότι διευκολύνουν το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Έντυπη
