Η πανδημία δημιούργησε την ανάγκη προτεραιοτήτων. Η προστασία της ζωής και της υγείας, η επιβίωση των επιχειρήσεων, η διάσωση των θέσεων εργασίας αποτέλεσαν (και ορθά) αντικείμενο κρατικής μέριμνας. Η οριστική διάσωση των θέσεων εργασίας δε μοιάζει απλή υπόθεση. Η ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ φαίνεται πως ΔΕΝ θα αποδειχθεί αρκετή. Υπάρχουν εργαλεία πρόσφορα για την αντιμετώπιση του κύματος της επερχόμενης ανεργίας; Η διευθέτηση του χρόνου απασχόλησης θα μπορούσε να είναι ένα από αυτά; Μήπως η εμμονή στη σταθερή, οκτάωρη, απασχόληση μοιάζει, υπό τις παρούσες συνθήκες, απολύτως παρωχημένη;
Οι κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η απαγκίστρωση από τα σταθερά ωράρια αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση της κρίσης και της ύφεσης.
Η Οδηγία 2003/88 περιορίζεται στη ρύθμιση της (ελάχιστης) ανάπαυσης του εργαζόμενου και όχι στη ρύθμιση της μέγιστης ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης. Η χώρα μας έχει προβεί σε απολύτως συντηρητική (σε σχέση με άλλες χώρες) αξιοποίηση της ευελιξίας που παρέχει η εν λόγω Οδηγία.
Η ρύθμιση του χρόνου εργασίας σε εθνικό επίπεδο
Στη χώρα μας, τα χρονικά όρια εργασίας των μισθωτών έχουν καθοριστεί με ειδικές διατάξεις (:νόμιμο ωράριο). Συμβατικό ωράριο είναι εκείνο που ρυθμίζεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας και διαιτητικές αποφάσεις. Αμφότερα οριοθετούν τα χρονικά όρια της υπερεργασίας και της υπερωρίας.
Θεσμοθετημένη υπερεργασία: Ο χρόνος απασχόλησης που υπερβαίνει το συμβατικό ωράριο όχι όμως και το ανώτατο νόμιμο. Αμείβεται με το ωρομίσθιο πλέον 20%.
Απλή υπερεργασία: Ο χρόνος απασχόλησης που υπερβαίνει το συμφωνημένο όχι όμως και το συμβατικό ωράριο. Αμείβεται με το κανονικό ωρομίσθιο, χωρίς προσαυξήσεις.
Υπερωρία είναι η εργασία που υπερβαίνει το συμβατικό και το νόμιμο ωράριο. Αμείβεται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο, κατά περίπτωση, κατά 40% έως 80%. Όταν δεν τηρούνται όσα ο νόμος ορίζει, προβλέπονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις.
Η (κατά βάση) απαγόρευση συμψηφισμού ωρών απασχόλησης.
Ο κανόνας: Οι ώρες παροχής εργασίας που υπερβαίνουν το ανώτατο νόμιμο ημερήσιο ή εβδομαδιαίο ωράριο δεν επιτρέπεται να συμψηφιστούν με ώρες απασχόλησης που υπολείπονται του ανώτατου νόμιμου ωραρίου εργασίας άλλης ημέρας ή εβδομάδας.
Η παρέκκλιση (από το 2011): Σε χρονικές περιόδους αυξημένης απασχόλησης παρέχεται εργασία, η οποία υπερβαίνει τα νόμιμα χρονικά όρια. Στις λοιπές μειώνονται, αντίστοιχα, οι ώρες απασχόλησης. Οι περιοδικές μεταβολές στην απασχόληση (και, εν τέλει, συμψηφισμός ωρών απασχόλησης) δεν αυξομειώνουν την αμοιβή του εργαζόμενου. Η διευθέτηση του χρόνου απασχόλησης, με βάση όσα σήμερα ισχύουν, δεν αποτελεί δικαίωμα του εργοδότη. Ούτε μπορεί να συμφωνηθεί με έναν ή περισσότερους εργαζομένους. Προϋποθέτει ύπαρξη συνδικαλιστικής οργάνωσης και συμφωνίας με αυτήν. Αν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί.
Λογικά αναμενόμενη, υπό τα συγκεκριμένα δεδομένα, η (παταγώδης) αποτυχία της συγκεκριμένης ρύθμισης.
Οι πληγείσες από την πανδημία επιχειρήσεις ανέρχονται με τους μετριότερους υπολογισμούς, στις 800.000-με 1.700.000 εργαζόμενους.
Η απαγόρευση απολύσεων αποτελεί, σταδιακά, παρελθόν στις πληγείσες επιχειρήσεις. Το Προσωπικό Ασφαλούς Λειτουργίας αποτελεί, από σήμερα, παρελθόν. Οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης δεν θα αποδειχθούν αρκετές.
Θα ήταν κακό, άραγε, να αναγνωρίσουμε περιθώρια ευελιξίας στην οργάνωση του χρόνου εργασίας; (Στην υποβοήθηση της διάσωσης πολύτιμων θέσεων εργασίας και επιβίωσης των επιχειρήσεων στοχεύοντες...)
Μήπως ήρθε η ώρα να το δοκιμάσουμε;
(Ή ίσως προσκολλημένοι, εμμονικά, να παραμείνουμε στην, σταθερή, οκτάωρη απασχόληση;)
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή
