Του Αντώνη Παντινάκη
Ιούλιος του 1958. Το λιμάνι του Πειραιά μικραίνει στο βάθος του ορίζοντα. Μαζί με τα απόνερα μένουν οριστικά πίσω, έως ότου χάνονται μέσα στη θάλασσα, κι οι τελευταίοι ενδοιασμοί ενός νεαρού Ρεθυμνιώτη, που ξεκινούσε για το άγνωστο με... βάρκα την ελπίδα!
Ο 25χρονος τότε Αποστόλης Κουφάκης, με λίγα χρήματα στην τσέπη, είχε αποδεχθεί την πρόσκληση της αδελφής του Αιμιλίας, για να ζήσει κοντά της και να αναζητήσει/δημιουργήσει... αλλού την τύχη του.
Επιβιβάστηκε λοιπόν στο «ωραίο και καλοτάξιδο» πλοίο ''Queen Frederica'' και σάλπαρε για έναν άλλο... κόσμο.
«Το εισιτήριό μου το πλήρωσα σε δόσεις! Και με 15 δολάρια στην τσέπη έφυγα για τον Καναδά. Ταξιδεύαμε 15 ημέρες. Μετά από περίπου δύο εβδομάδες, τέλη Ιουλίου ήταν, ήμουν στο Χάλιφαξ. Από εκεί πήρα το τρένο και βρέθηκα στο Μόντρεαλ».
Μια ιστορία σαν κι αυτή που διαβάσατε στις προηγούμενες γραμμές δεν χορταίνουν να την ακούνε με περίσσιο ενδιαφέρον και προσοχή, οι συγγενείς , οι φίλοι και οι συγχωριανοί του, τους οποίους συναντά κάθε καλοκαίρι, ανελλιπώς την τελευταία 20ετία (αφότου δηλαδή συνταξιοδοτήθηκε) στο χωριό του, το Σπήλι Ρεθύμνου.
«Απ’ την πατρίδα μου έλειπαν περισσότερο οι συγγενείς και το μέρος. Το καλοκαίρι ερχόμουν για ένα μήνα. Όταν ερχόταν ή ώρα να φύγω και να επιστρέψω στον Καναδά φυσικά και στενοχωριόμουν πολύ», εξομολογείται στο Cretalive ο κ. Αποστόλης Κουφάκης.
Φέτος όμως, ενδέχεται να μην βρεθεί στην ίδια θέση. Διότι, περισσότερο από κάθε άλλη φορά είναι έτοιμος και αποφασισμένος για την οριστική του παλιννόστηση! «Θα πω μια βαριά κουβέντα: Δεν θέλω να αφήσω τον Αποστόλη αλλού. Θέλω να τον αφήσω εδώ, στο Σπήλι. Από εδώ ξεκίνησα», εξηγεί.
Θέλατε πάντα να γυρίσετε;
Ναι. Και εγώ και η οικογένειά μου.
Οπότε, πήραν θετικά την απόφασή σας...
Ναι, συμφωνούν. Έχω τέσσερα παιδιά και πέντε εγγονάκια. Οι πιο μικροί θα 'ρθουν κι αυτοί κάποια στιγμή για μόνιμη εγκατάσταση.
Πώς ήταν τα πρώτα χρόνια στον Καναδά;
Όπως ήταν φυσιολογικό, ήταν λίγο δύσκολα, μέχρι να μάθω τη γλώσσα, τη δουλειά
Με τι ασχοληθήκατε;
Έκανα πολλές και διάφορες δουλειές, μηχανολογικού περιεχομένου. Με ονόμασαν και specialist γιατί τα κατάφερνα καλά, καλύτερα από άλλους. Άμα έχεις υπομονή τα καταφέρνεις.
Και από πού συνταξιοδοτηθήκατε;
Από τα εργοστάσια. Όλη μου η ζωή ήταν στα εργοστάσια! Πήρα σύνταξη από το κράτος, ως Καναδός πολίτης!
Σε ποια δουλειά περάσατε καλύτερα;
Κάποτε δούλευα ως φύλακας, μία φορά την εβδομάδα, σε μια φαρμακευτική εταιρεία. Εκεί πέρασα πραγματικά ωραία, γιατί γνώρισα τον πιο καλό κόσμο του Καναδά. Συναναστράφηκα με γιατρούς, δικηγόρους και γενικότερα με πολύ σπουδαίους ανθρώπους.
Και σήμερα υπάρχει μεταναστευτικό «ρεύμα»...
Στη δική μου γενιά έφευγε το εργατικό προσωπικό της Ελλάδας. Τώρα φεύγει ο επιστημονικός κόσμος. Αυτό δεν μου αρέσει. Με ανησυχεί που φεύγουν τα καλύτερα μυαλά. Οι άνθρωποι που έχουν διαβάσει...
Πότε γυρίσατε για πρώτη φορά στην πατρίδα;
Ξαναήρθα στην Κρήτη μετά από πέντε χρόνια παραμονής μου στον Καναδά. Τότε είχα χάσει τον πατέρα μου και ήρθα στα σαράντα του. Δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα. Ήταν δύσκολο να κάνεις ένα τόσο μακρινό ταξίδι....
Η ευρωπαϊκή κουλτούρα του Μόντρεαλ και η δυναμική ομογένεια
Οι Καναδοί εξ αρχής «μας υποδέχονταν καλά. Την εποχή εκείνη, οι περισσότεροι Γαλλοκαναδοί μας αγαπούσαν, μας υποδέχτηκαν όμορφα, ίσως επειδή κι εκείνοι είχαν ευρωπαϊκή καταγωγή. Το Μόντρεαλ γενικά ήταν σε ευρωπαϊκό στυλ», θυμάται ο κ. Κουφάκης που πάντοτε θα ευγνωμονεί τον συμπατριώτη καθηγητή του, που τον βοήθησε να ξεπεράσει οριστικά το πρώτο μεγάλο εμπόδιο που συνάντησε: «Με τη γλώσσα δυσκολεύτηκα αρκετά. Σιγά σιγά πήγα στο σχολείο, έμαθα τις πρώτες λέξεις. Είχα κι ένα Έλληνα καθηγητή, τον Νίκο Καβαθά, ο οποίος πήρε μεγάλη θέση σε Πανεπιστήμιο. Ήταν ο καλύτερος δάσκαλος που είχα».
Στο Μόντρεαλ υπήρχαν βέβαια και πολλοί Κρητικοί: «Δημιουργήσαμε έναν ωραίο Σύλλογο. Είχαμε έναν καλό φίλο που εκλέξαμε πρόεδρο, τον Μανώλη Αρχοντάκη. Πήγαν τα παιδιά μας σχολείο, δημιουργήσαμε ελληνικό σχολειό και όλα τα ελληνόπουλα, όσα ήθελαν δηλαδή, πήγαιναν εκεί», αναφέρει ο «Καναδός» του Σπηλίου.
Μετανάστης από... κούνια! - Η... θυσία μιας κατσίκας!
«Από μικρός μεταναστεύω. Γεννήθηκα στο Πάνορμο. Σε ηλικία 2 ετών έφυγα με την οικογένειά μου και ήρθαμε στο Σπήλι. Άρα ήμουν από τότε, μετανάστης!», λέει χαριτολογώντας ο κ. Κουφάκης . Οι μετακινήσεις του, ωστόσο, συνεχίστηκαν: «Το 1947 πήγα στην Αθήνα! Είχε μια κατσίκα η μάνα μου, την πούλησε και με τα λεφτά πήγα στην Αθήνα και βρήκα τον θείο μου τον Στέφανο Λουλούδη! Εκεί έζησα μέχρι το 1958, κάνοντας διάφορες δουλειές...».
Πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες...
Οι εμπειρίες που έχει ζήσει ο κ. Κουφάκης στην αμερικανική ήπειρο, αμέτρητες! Μερικές από αυτές, τις ανακάλεσε -όπως συνηθίζει- στην (ισχυρή) μνήμη του και τις εξιστόρησε στο Cretalive...
Τα γερμανικά... και ο διάλογος με τους Γερμανούς μετά τον πόλεμο
«Όταν πρωτοπήγα στον Καναδά και δούλευα σ’ ένα εργοστάσιο, με ρωτάει σε κάποια φάση ένας συνάδελφος '' how many''. Εγώ τον κοίταζα και δεν ήξερα τι μου έλεγε. Και ύστερα φωνάζει κάποιον να μου εξηγήσει. Και μου λέει «σε ρωτάει πόσα είναι». Κι εγώ του απαντώ «wie viele»! Τρελάθηκε! Νευρίασε περισσότερο γιατί νόμιζε ότι τον κοροϊδεύω! Είχα μάθει μερικές γερμανικές λέξεις απ’ όταν ήταν οι Γερμανοί εδώ». Εκτός από γερμανικά, ο κ. Κουφάκης μιλάει αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά.
Και μια και μιλήσαμε για Κατοχή και Γερμανούς, ο Σπηλιανός του Μόντρεαλ θυμήθηκε άλλη μία ιστορία την οποία μας διηγείται: « Στον Καναδά είχαν έρθει πολλοί Γερμανοί όταν τελείωσε ο πόλεμος. Είχα κάνει μάλιστα συζήτηση μαζί τους και τους είπα ότι έκαναν λάθος που ήρθαν και πολέμησαν την Ελλάδα. Γιατί ζημιώθηκαν και οι ίδιοι! Χάσανε πολύ καιρό εδώ, την καλύτερη εποχή και ύστερα ηττήθηκαν στη Ρωσία. Και εκείνοι μου απάντησαν πως αν ''ξανακάνουμε τέτοιο λάθος, εξαφανιστήκαμε''!».
Η μεγάλη κινητοποίηση των Εβραίων!
Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, ανάμεσα σε Άραβες και Ισραηλινούς το 1967, βρήκε τον κ. Απόστολο Κουφάκη στον Καναδά. Εκείνο που του είχε κάνει εντύπωση (από τότε μέχρι και σήμερα) ήταν ότι «μέσα σε μια μέρα, οι Εβραίοι του Καναδά μάζεψαν ένα τεράστιο για την εποχή ποσό», προκειμένου να στηρίξουν τους ομοεθνείς τους!
Η... πραγματική Αμερική και η «πληρωμένη απάντηση»!
Άλλη μία δυνατή εμπειρία για τον ίδιο ήταν όταν «είχε έρθει με την μητέρα μου στον Καναδά, αεροπορικώς, για να με δει. Ήθελε να γυρίσει με το καράβι. Κατεβήκαμε λοιπόν στη Νέα Υόρκη. Εγώ την Αμερική στο μυαλό μου την φανταζόμουν τελείως διαφορετικά. Κι αυτή ήταν χειρότερη από τον Καναδά! Υπήρχαν άνθρωποι που κοιμόντουσαν στο δρόμο, ζητιάνευαν! Όλα αυτά στον Καναδά απαγορεύονταν!».
Αξέχαστη του έμεινε επίσης και η στιγμή, που «μπήκαμε σε ένα μαγαζί και μας έκαναν παρατήρηση επειδή μιλούσαμε ελληνικά. Κι εγώ τους απάντησα: ''Βγάλτε τις ελληνικές λέξεις που έχετε από τη γλώσσα σας να δείτε με πόσες θα μείνετε!''..
