Περικλής Μήτκας: Μπόνους στα ΑΕΙ που πιάνουν τους στόχους

Ο πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης περιγράφει τους στόχους του σχεδιασμού του υπουργείου Παιδείας

Στρατηγικός σχεδιασμός από τα πανεπιστήμια τετραετούς διάρκειας, αξιολόγηση της υλοποίησής του, χρηματοδότηση των ιδρυμάτων βάσει κριτηρίων και «μπόνους». Σε αυτά συμπυκνώνεται ο σχεδιασμός του υπουργείου Παιδείας για τα ελληνικά πανεπιστήμια, με βάση το πλαίσιο λειτουργίας της νέας Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), που θεσμοθετήθηκε με πρόσφατο νόμο. Ο πρόεδρός της, Περικλής Μήτκας, ύστερα από μια επιτυχημένη διαδρομή στον πρυτανικό θώκο του ΑΠΘ, αναλαμβάνει τη νέα θέση με επίγνωση των δυσκολιών του εγχειρήματος. «Η ΕΘΑΑΕ έχει στόχο να βοηθήσει τα πανεπιστήμια. Δεν θα μπορούσα να αναλάβω με άλλους όρους τη θέση, καθώς προέρχομαι και στηρίζω το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα ποσοστό ανθρώπων που δεν πιστεύει ή και φοβάται την αξιολόγηση. Είναι μια στρεβλή άποψη. Η αξιολόγηση είναι μηχανισμός καταγραφής της κατάστασης, ενίσχυσης των θετικών και αντιμετώπισης των αρνητικών», τονίζει ο κ. Μήτκας μιλώντας στην «Κ», μετά τον ορισμό του στη θέση, με ενισχυμένη πλειοψηφία, από την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Το νέο σύστημα αξιολόγησης και χρηματοδότησης των ΑΕΙ αναμένεται να ξεκινήσει από την ακαδημαϊκή χρονιά 2021-2022.


– Ποιος ο λόγος κατάργησης της ΑΔΙΠ και θεσμοθέτησης της ΕΘΑΑΕ;
– Με την ΕΘΑΑΕ προστίθεται ένας κρίκος μεταξύ των πανεπιστημίων και του υπουργείου Παιδείας, ο οποίος θα συμβάλει στην κατάρτιση μιας εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση. Η ΕΘΑΑΕ θα ξεκινήσει με τη στελέχωση των δύο συμβουλίων, του Ανώτατου και του Συμβουλίου Αξιολόγησης και Πιστοποίησης, με ανοικτή διεθνή πρόσκληση σε Ελληνες πανεπιστημιακούς. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το Ανώτατο Συμβούλιο θα ορίσει τα κριτήρια και τη διαδικασία βάσει των οποίων τα ΑΕΙ θα υποβάλουν τα στρατηγικά τους σχέδια, τουλάχιστον τετραετούς διάρκειας. Το πρώτο στάδιο προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2020 και το 2021 θα ξεκινήσει η αξιολόγηση κάθε ΑΕΙ. Βάσει των επιδόσεων κάθε ΑΕΙ, η ΕΘΑΑΕ θα εισηγηθεί την κατανομή του 20% της κρατικής χρηματοδότησης προς τα πανεπιστήμια.

– Το νέο σύστημα που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή προβλέπει ότι το 80% της κρατικής χρηματοδότησης θα δίνεται στα ΑΕΙ βάσει αντικειμενικών κριτηρίων για τις λειτουργικές τους δαπάνες και το 20% βάσει της αξιολόγησής τους, «για πρώτη φορά performance-based funding», όπως λέει το υπουργείο. Τι θα γίνει εάν κάποιο ΑΕΙ δεν πιάσει τους στόχους που έθεσε;
– Εάν κάποιο ΑΕΙ πετύχει τους στόχους του, θα πάρει το ποσό της χρηματοδότησης που του αναλογεί. Η ΕΘΑΑΕ θα εισηγηθεί την ποσοστιαία κατανομή του 20% μεταξύ των ιδρυμάτων ύστερα από συζήτηση με τους πρυτάνεις και το υπουργείο Παιδείας για τα κριτήρια. Το μερίδιο του ιδρύματος που δεν θα πιάσει τους στόχους θα κατανέμεται στα υπόλοιπα ΑΕΙ. Το ποσό συνολικά θα μένει για την ανώτατη εκπαίδευση της χώρας.

– Ωστόσο με το σύστημα αυτό υπάρχει κίνδυνος κάποιο αδύναμο ΑΕΙ να χάσει κονδύλια. Σήμερα τα ΑΕΙ λένε μετ’ επιτάσεως πως όλη η κρατική χρηματοδότηση πάει για τις λειτουργικές τους ανάγκες και σε κάποιες περιπτώσεις χρηματοδοτούν δαπάνες από ίδιους πόρους, και η λογική του 20% είναι... πολυτέλεια. Εχουν άδικο;
– Γιατί θεωρείτε ότι δεν θα αυξηθεί το ποσό της κρατικής χρηματοδότησης προς τα πανεπιστήμια, ώστε τα ΑΕΙ να έχουν εξασφαλισμένες τις λειτουργικές τους ανάγκες; Η φιλοσοφία πίσω από τη θεσμοθέτηση του 20% είναι να δοθούν κίνητρα προς τα ιδρύματα για επίτευξη των στρατηγικών τους στόχων και συνεχή βελτίωση.

– Ποια τα προβλήματα των ΑΕΙ;
– Τα πανεπιστήμια έχουν υποφέρει τα χρόνια της κρίσης, με τους σημαντικά μειωμένους ή «παγωμένους» προϋπολογισμούς και τις ελλείψεις διδασκόντων λόγω των συνταξιοδοτήσεων. Η κατάσταση αυτή οδήγησε στο να μην ανοίγουν νέα επιστημονικά αντικείμενα την ίδια στιγμή που η επιστήμη εξελίσσεται ραγδαία. Από την άλλη, όταν αποχωρούν έμπειροι επιστήμονες, το συνολικό ερευνητικό έργο μειώνεται. Γι’ αυτό και η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση, γενικά μιλώντας και παρά τις όποιες εξαιρέσεις, έχασε μέρος της δυναμικής της. Στόχος της ΕΘΑΑΕ είναι να βοηθήσει τα πανεπιστήμια να αναδείξουν τις δυνάμεις τους. Μετά δέκα χρόνια τέτοιων απωλειών σε προσωπικό και πόρους, είναι δύσκολο να έλθει κάποιος και να σε αξιολογήσει μόνο με ποιοτικούς όρους χωρίς να λάβει υπόψη του τις συνθήκες. Πρέπει να αναδεικνύουμε και τα επιτεύγματα των ΑΕΙ και σε ποιες συνθήκες γίνονται, και να αξιολογούμε τα ιδρύματα με βάση τους διεθνώς αποδεκτούς δείκτες και εργαλεία αξιολόγησης.

– Από την πείρα σας στη θέση του πρύτανη, τι θα συνιστούσατε στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας για τη λειτουργία των πανεπιστημίων;
– Κοιτάξτε, νομίζω ότι δεν βοηθούν οι συνεχείς θεσμικές αλλαγές. Δεν μπορείς να εφαρμόσεις ένα στρατηγικό σχέδιο μεσοπρόθεσμα όταν το νομικό πλαίσιο αλλάζει συχνά. Από την άλλη, θα ήθελα να δω μια σημαντική αλλαγή στη διαδικασία των μετεγγραφών. Μετά τη δημιουργία πολλών συναφών τμημάτων στην περιφέρεια, πολλά κεντρικά τμήματα θα δεχθούν φοιτητές από μετεγγραφή με πολύ λιγότερα μόρια εισαγωγής σε σχέση με τη βάση του τμήματος. Θα πρέπει να υπάρξει ένα σύστημα μετεγγραφών που, εκτός από τα κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια, θα θέτει και ένα βαθμολογικό όριο για την έγκριση των μετεγγραφών σε κάθε τμήμα.

– Θα αποφασίσετε το κλείσιμο τμημάτων ΑΕΙ;
– Η ΕΘΑΑΕ εισηγείται επί του θέματος στο υπουργείο ύστερα από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, δεν αποφασίζει.

– Τι θα γίνει με τα οκτώ νέα τμήματα που επρόκειτο να λειτουργήσουν από τον Οκτώβριο; Η κ. Κεραμέως έχει πει ότι θα αξιολογηθεί η πρόταση ίδρυσής τους.
– Δύσκολα θα προλάβει να τα αξιολογήσει η ΕΘΑΑΕ μέσα στην προθεσμία που υπάρχει για την κατάρτιση του μηχανογραφικού δελτίου των φετινών Πανελλαδικών Εξετάσεων. Και αυτό, εξαιτίας της διαδικασίας συγκρότησης των οργάνων της ΕΘΑΑΕ. Ετσι, η Αρχή δεν θα μπορέσει να εκφράσει γνώμη. Χωρίς αυτό, θα ήταν λάθος να ξεκινήσουν να λειτουργούν.

– Με δεδομένο ότι η Ν.Δ. κατήγγειλε την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ, πώς είναι δυνατόν σήμερα τα τμήματα αυτά χωρίς διδάσκοντες να αξιολογηθούν, και μάλιστα θετικά;
– Κάθε τμήμα θα αξιολογηθεί λαμβάνοντας υπόψη και τα ιδιαίτερα στοιχεία της λειτουργίας του. Η ΕΘΑΑΕ οφείλει να διασφαλίζει, να εγγυάται προς την ελληνική κοινωνία ότι κάθε πτυχίο έχει ουσιαστικό αντίκρισμα. Επομένως, μια αξιολόγηση πρέπει να πιστοποιεί ότι υπάρχει στιβαρό πρόγραμμα σπουδών, επαρκείς πόροι και διδάσκοντες.

– Από τι εξαρτάται η επιτυχία της ΕΘΑΑΕ;
– Από το εάν έχει συνέχεια στον χρόνο, εάν αφεθεί να λειτουργήσει με σχέδιο σε βάθος χρόνου και εάν κερδίσει την εμπιστοσύνη των συναδέλφων πανεπιστημιακών. Η ΕΘΑΑΕ πρέπει να αποδείξει ότι δρα με σοβαρότητα και αντικειμενικότητα. Παράλληλα, χρειάζεται εθνική συνεννόηση για την Παιδεία. Ξέρω ότι είναι δύσκολο. Ισως η λειτουργία της ΕΘΑΑΕ να σημάνει την αρχή για αλλαγή κατεύθυνσης και χάραξη εθνικής στρατηγικής για το ελληνικό πανεπιστήμιο. Ζητάμε και ποιότητα και μαζικότητα. Αλλά και τα δύο μαζί είναι δύσκολο να γίνουν.

Η Αρχή

Η στελέχωση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) στα μέσα της άνοιξης, όπως υπολογίζεται, θα σημάνει και την έναρξη για το σύνθετο έργο της αξιολόγησης και πιστοποίησης των ΑΕΙ. Μάλιστα, ένα νέο στοιχείο που φέρει η λειτουργία της ΕΘΑΑΕ είναι πως θα πιστοποιούνται τα προγράμματα σπουδών πριν από την έναρξη της λειτουργίας τους. Εως τώρα τα τμήματα αρχίζουν να λειτουργούν με βάση τις αποφάσεις των αρμόδιων οργάνων του ΑΕΙ (και του εκάστοτε υπουργού) χωρίς να έχει αξιολογηθεί τι θα διδάξουν, εάν αυτό συνάδει με τις επιστημονικές εξελίξεις, εάν τυχόν έχει ληφθεί υπόψη η στρατηγική του ΑΕΙ αλλά και οι δεξιότητες που οφείλουν να αποκτήσουν από τις σπουδές τους οι πτυχιούχοι του τμήματος.

Συγκεκριμένα, το Συμβούλιο Αξιολόγησης και Πιστοποίησης έχει αρμοδιότητα να αξιολογεί τα ΑΕΙ και εάν πληρούν τις ποιοτικές προϋποθέσεις για να οργανώνουν προγράμματα σπουδών α΄, β΄ και γ΄ κύκλου, να αξιολογεί τις ερευνητικές μονάδες εντός ΑΕΙ, να πιστοποιεί την ποιότητα των εσωτερικών συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας των ΑΕΙ και των προγραμμάτων σπουδών (εκ των προτέρων για τα μελλοντικά και εκ των υστέρων για τα ήδη ιδρυθέντα). Επίσης, το Συμβούλιο οφείλει να διενεργεί θεματικές και συγκριτικές αξιολογήσεις των ΑΕΙ, όπως για παράδειγμα η στρατηγική διεθνοποίησης, η ισότητα των φύλων, η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, η ηλεκτρονική μάθηση.

Επίσης, το Ανώτατο Συμβούλιο της ΕΘΑΑΕ θα εισηγείται στον υπουργό το πρόγραμμα εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση, την ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση, κατάργηση πανεπιστημίων, σχολών, τμημάτων, την κατανομή του ετήσιου προϋπολογισμού επιχορήγησης στα ΑΕΙ, και τις προγραμματικές συμφωνίες του υπουργείου Παιδείας με τα πανεπιστήμια.

Πηγή: kathimerini.gr

Γίνε ο ρεπόρτερ του CRETALIVE

ΣΤΕΙΛΕ ΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ