Το ελαιόλαδο δεν έχει καθόλου τυχαία πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεσογειακή διατροφή, καθώς παρέχει στον οργανισμό μας πολύτιμες αντιοξειδωτικές ουσίες και ευεργετικά μονοακόρεστα λιπαρά. Επίσης, έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Ε, η οποία συμβάλλει στην υγεία του δέρματος και των ματιών και επίσης ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, τα αντιοξειδωτικά του ελαιόλαδου είναι δυνατό να αποτρέψουν ή να επιβραδύνουν την ανάπτυξη του καρκίνου και να μειώσουν τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού. Οι παθήσεις αυτές αποτελούν τις πιο κοινές αιτίες θανάτου σε παγκόσμια κλίμακα.
Στο βιβλίο με τίτλο «Eat Better Live Longer» (Να τρώτε πιο σωστά για να ζήσετε περισσότερο), η γιατρός Σάρα Μπριουέρ και η διαιτολόγος Τζουλιέτ Κέλλοου περιγράφουν πώς ο «υγρός χρυσός», όπως συχνά αποκαλείται το ελαιόλαδο, μπορεί να χαρίσει περισσότερα χρόνια ζωής. Αλλά και να προστατεύσει από σοβαρές ασθένειες.
Κίνδυνος καρκίνου
«Αναλυτική επισκόπηση επιστημονικών ερευνών έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όσοι καταναλώνουν συστηματικά ελαιόλαδο διατρέχουν 34% μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν οποιαδήποτε μορφή καρκίνου. Και κυρίως καρκίνο του μαστού συγκριτικά με όσους καταναλώνουν πολύ μικρές ποσότητες» δηλώνει η Δρ Μπριουέρ.
Επίσης, το ελαιόλαδο μετριάζει τις βλαβερές επιδράσεις της ανεβασμένης χοληστερόλης. Της υπέρτασης και ασθενειών της τρίτης ηλικίας. Παράλληλα μπορεί να βελτιώσει τη γνωστική λειτουργία.
Όλα όσα αναφέρουν η Μπριουέρ και η Κέλλοου στο βιβλίο τους τεκμηριώνονται από δεκάδες επιστημονικές μελέτες, οι οποίες έχουν υποδείξει ότι το ελαιόλαδο μας βοηθά να αποφύγουμε θανατηφόρες ασθένειες.
Όπως επισημαίνουν όμως οι δύο ειδικοί, λόγω της υψηλής ενεργειακής αξίας του ελαιόλαδου –οι θερμίδες του φτάνουν περίπου τις 100 ανά κουταλιά της σούπας– καλό είναι να το καταναλώνουμε με μέτρο. Η ημερήσια «δόση» που συνιστούν είναι η μία κουταλιά της σούπας την ημέρα.
Ταυτόχρονα, συμβουλεύουν να προτιμάμε το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο αντί για ελαιόλαδα αμφίβολης ποιότητας και να το καταναλώνουμε ωμό αντί για μαγειρεμένο.
Ελαιόλαδο εναντίον 100 ασθενειών – Ελληνική έρευνα
Τα τελευταία 2-3 χρόνια οι έρευνες για τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου και κυρίως οι φαινόλες βρίσκονται στο επίκεντρο μελετών για το πόσο ωφέλιμες είναι στον ανθρώπινο οργανισμό.
Δεν είναι λίγοι μάλιστα οι ειδικοί επιστήμονες που επισημαίνουν ότι η ελληνική ελαιοκομία πρέπει να αναδείξει περισσότερο αυτό το ισχυρό ατού που διαθέτει. Η αξία των φαινολών ώθησε τον καθηγητή του ΑΠΘ Δημήτριο Γερασόπουλο να μελετήσει την διαδικασία μεταποίησης-ελαιοποίησης σε ελαιοτριβεία. Στόχος ήταν να διαπιστώσει ότι στην κάθετη φυγοκέντριση τα νερά που περίσσευαν μαζί με λίγη «σάρκα» ελιάς, ήταν πλούσια σε φαινόλες. Προτείνοντας έτσι στους ελαιοπαραγωγούς να τα επιστρέφουν στην διαδικασία για να εμπλουτίζουν το τελικό ελαιόλαδο. Αποκτώντας υψηλότερα ποσοστά του πολύτιμου αυτού συστατικού.
Ελαιόλαδα ισχυρά σε αντιοξειδωτικές ουσίες για την μεσογειακή διατροφή που κερδίζει ολοένα έδαφος σε όλο τον κόσμο ενταγμένα στο παγκόσμιο ρεύμα της χρήσης λειτουργικών τροφίμων που αντανακλά εξ ολοκλήρου σχεδόν στην γνωστή φράση του Ιπποκράτη «φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακο σας».
Το «θαύμα» της Ελλάδας
O ομότιμος καθηγητής του ΑΤΕΙ – Θεσσαλονίκης στο τμήμα Ελαιολάδου-Λιπαρών Υλών της Τεχνολογίας Τροφίμων, Απ. Κυριτσάκης, ασχολείται εδώ και πολλά χρόνια με την προώθηση της αξίας του ελαιόλαδου στον κόσμο. Έχει γράψει επίσης βιβλία για το ελαιόλαδο κι έχει ταξιδέψει στην Αμερική και σε άλλες χώρες για το προβάλλει το «θαύμα» της Ελλάδας και της Μεσογείου. Ως πρόεδρος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Οξειδωτικού Στρες- παράρτημα Υγείας και Αγροτικών Τροφίμων μιλάει επί ώρες για τα πολύτιμα συστατικά του: Την ελαιοκανθάλη, την ελαιασίνη, την ελευρωπαίνη, τις βιταμίνες, τις φαινόλες και τις δεκάδες αντιοξειδωτικές ουσίες του που δρουν προληπτικά και ευεργετικά για τον ανθρώπινο οργανισμό.
«Το ελαιόλαδο δρα κατά των επιβλαβών ελεύθερων ριζών συμβάλλει στην αντιμετώπιση του οξειδωτικού στρες και το οξειδωτικό στρες είναι αυτό που συνδέεται με 50 ίσως και 100 ασθένειες» τονίζει ο κ. Κυριτσάκης.
Σε ένα από τα βιβλία του που κυκλοφορεί στην αγγλική γλώσσα και συνέγραψε με την σύζυγό του Ελευθερία Καραμεσίνη, επισημαίνουν την τροφική, θρεπτική και βιολογική αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό. Εξηγούν γιατί το ελαιόλαδο συγκαταλέγεται στη λίστα των 10 ωφελιμότερων ειδών διατροφής. Ο ίδιος προσέχει στο extra παρθένο ελαιόλαδο περισσότερο το… άρωμα και το χρώμα απ’ ότι άλλα γνωστά χαρακτηριστικά πχ την οξύτητα.
Ανάγκη προβολής της Ελλάδας
«Είναι ένας φυσικός φρουτο-χυμός» λέει ο κ. Κυριτσάκης «αλλά υπάρχει γι’ αυτόν έλλειμμα ενημέρωσης και προβολής. Δείτε μόνο τι γίνεται σήμερα με τη διαφήμιση (δύο εισαγόμενων προϊόντων) του μουρουνέλαιου και του υαλουρονικού οξέος… Η Ελλάδα έχει έλλειμμα προβολής στο εξωτερικό για το ελαιόλαδο. Ως χώρα έχει την ανάγκη να μιλούν οι ειδικοί για την δύναμή του. Αυτοί που το γνωρίζουν καλά από το δέντρο έως την κατανάλωση και τη χημεία του. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη προβολή, συμμετοχή σε εκθέσεις του εξωτερικού… Να μην περιμένουμε τους Ιταλούς για την παραγωγή. Είμαστε καλοί και άριστοι στην παραγωγή του, αλλά πρέπει να το αποδεικνύουμε. Ας το εμπεδώσουμε. Είναι τρόφιμο, αποτελεί τη βάση φαρμάκων, είναι ελιξίριο υγείας και μακροζωίας. Είναι πλέον στο DNA της παράδοσης, των εξαγωγών και της οικονομίας…».
Πριν από λίγο καιρό ο κ. Κυριτσάκης παρουσίασε νέα δεδομένα για τα πολύτιμα συστατικά του ελαιολάδου τονίζοντας τη σημασία του για την μακροζωία.
Λάδι ελιάς κατά των γηρατειών
Η πρόωρη γήρανση συνδέεται με το οξειδωτικό στρες γιατί προκαλεί μείωση του μήκους των τελομερών στα χρωματοσώματα του ανθρώπου. Όμως οι φαινόλες της καλής ποιότητας ελαιολάδου παρεμποδίζουν αυτή την μείωση και συμβάλλουν στη φυσιολογική γήρανση. Ακόμη η υδροξυτυροσόλη(μία από τις φαινόλες) που συναντάται στο ελαιόλαδο ενεργοποιεί το ένζυμο τελομεράση το οποίο αυξάνει το μήκος των πολυμερών επιδρώντας έτσι θετικά στην μακροζωία.
Οι έρευνες που έχουν γίνει για τα οφέλη του ελαιολάδου από το 1970 έως σήμερα υπολογίζονται σε περισσότερες από 2.000.
Για τους Έλληνες τα συμπεράσματα των ερευνών αναφορικά με την υγεία έλκουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ανάμεσα σε Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, που παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες στον κόσμο οι Έλληνες είναι αυτοί που το καταναλώνουν περισσότερο. Σύμφωνα με στοιχεία του Νorth American Olive Oil Association, οι Έλληνες καταναλώνουν 24 lt/άτομο κατά μέσο όρο, οι Ισπανοί 15 lt/άτομο και οι Ιταλοί 13 lt/άτομο.
Η χρήση του ελαιολάδου έχει ερευνηθεί στη διατροφή (ωμό και στο μαγείρεμα). Ενώ χρησιμοποιείται ευρέως στην παρασκευή φαρμάκων και καλλυντικών. Ως βασικό συστατικό στην δημιουργία ιαμάτων σε συνδυασμό με αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά (χαρακτηριστικότερο αυτών το βαλσαμόλαδο), στην σαπωνοποιία και παλιότερα ως καύσιμο.
Παιδική ηλικία, ανάπτυξη, αθλητισμός, χολή, δέρμα, καρδιά και χοληστερίνη
Οι έρευνες έχουν συνδέσει την ωφελιμότητα του ελαιόλαδου στην ανάπτυξη εγκεφάλου-σκελετού κατά την παιδική ηλικία, με την αθλητική δραστηριότητα. Δηλαδή διατροφή αθλητή και έντονη άσκηση. Σύνδεση με το πεπτικό σύστημα, καταπραΰνοντας μάλιστα πολλά εντερικά σύνδρομα. Από το 1887 θεωρείται θεραπευτικό κατά της χολολιθίασης. Προστατεύει το δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία και τα εγκαύματα κι έχει δεκάδες άλλες χρήσεις.
Το λάδι της ελιάς είναι η κύρια πηγή διατροφικού λίπους στη μεσογειακή διατροφή. Επιδημιολογικές έρευνες την περασμένη δεκαετία για τις ιδιότητες των μονοακόρεστων λιπιδίων έδειξαν ότι προστατεύει από τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Αυξάνει την καλή χοληστερίνη και μειώνοντας την «κακή». Μία απ’ αυτές στο Parc de Recerca Biomedica de Barcelona έδειξε ότι όσοι καταναλώνουν τακτικά ελαιόλαδο έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιαγγειακές νόσους – εγκεφαλικό επεισόδιο. Τακτική πρόσληψη ελαιολάδου βοηθά στη μείωση φλεγμονής. Και της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας (εσωτερικά τοιχώματα αγγείων, θρόμβωσης μεταβολισμού των υδατανθράκων). Βοηθά στην πρόληψη της οξείας παγκρεατίτιδας. Προστατεύει το συκώτι, από την ελκώδη κολίτιδα κι από την νόσο Αλτσχάιμερ.
Για τον καρκίνο, είχε καταλήξει μια παλιότερη έρευνα του καθηγητή Δ. Τριχόπουλου, της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ. Έδειξε ότι οι γυναίκες που καταναλώνουν ελαιόλαδο περισσότερο από μία φορά ημερησίως έχουν 25% λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού. Σε σχέση με εκείνες που καταναλώνουν σπανίως. Στη Μεσόγειο, που παρατηρείται μεγάλη κατανάλωση ελαιόλαδου, υπάρχουν χαμηλές συχνότητες ορισμένων μορφών καρκίνου. Όπως για παράδειγμα μαστού, ωοθηκών, ενδομήτριου.
Σακχαρώδης διαβήτης
Για τον σακχαρώδη διαβήτη, σε κλινικές παρατηρήσεις το λάδι ελιάς φαίνεται ότι έχει δυναμικό ρόλο στην διατήρησή του σε χαμηλά επίπεδα. Κυρίως σε άτομα που δεν εξαρτώνται από την ινσουλίνη.
Ανάμεσα στις μελέτες που έχουν γίνει υπάρχει και αυτή της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η μελέτη διαπίστωσε πως στη διατροφή μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της τεστοστερόνης. Μειώνοντας έτσι τη στυτική δυσλειτουργία. Ενώ άλλες μελέτες κατέληξαν ότι συμβάλλει στη θεραπεία του έλκους του στομάχου και του δωδεκαδάκτυλου. Ενώ διευκολύνει την απορρόφηση του ασβεστίου.
Στη διατροφή, οι ειδικοί γευσιγνώστες και οι εμπειρογνώμονες ελαιολάδου -όπως η δοκιμάστρια παρθένων ελαιολάδων Ειρήνη Κοκολάκη- δεν παύουν να τονίζουν ότι το ελαιόλαδο έχει και μια άλλη ιδιαιτερότητα. Είναι το μόνο τρόφιμο βάση κανονισμού του οποίου η ποιοτική κατηγορία (εξαιρετικό παρθένο, παρθένο, λαμπάντε) και η εμπορική του αξία είναι άμεσα συνδεδεμένα με το οργανοληπτικό του προφίλ (γεύση-αρώματα). Δηλαδή ανίχνευση-περιγραφή μέτρηση θετικών κι αρνητικών ιδιοτήτων του παρθένου ελαιολάδου γίνεται από εκπαιδευμένους δοκιμαστές χρησιμοποιώντας τις ανθρώπινες αισθήσεις. Με το όρο premium, χαρακτηρίζονται ορισμένα έξτρα Παρθένα ελαιόλαδα χαμηλής οξύτητας. Πληρούν μια σειρά εξαιρετικά υψηλών προϋποθέσεων από τη συγκομιδή μέχρι και την εμφιάλωσή τους.
