Το πρώτο ελληνικό σύνταγμα το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος», ψηφίστηκε στην Επίδαυρο την 1η Ιανουαρίου 1822 από την 1η Εθνική Συνέλευση .Είχαν όμως προηγηθεί σε διάφορες περιοχές τοπικές συνελεύσεις , που κατάρτισαν συνταγματικά κείμενα με περιορισμένη τοπική ισχύ. Δυο από αυτά ήταν :
Στις 4 Νοεμβρίου του 1821 με πρωτοβουλία του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου , στο Μεσολόγγι , η συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος από την Αιτωλία μέχρι την Ήπειρο όπου και ψηφίστηκε ο «Οργανισμός της Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδος » μέχρι να οργανωθεί μια σταθερή Διοίκηση.
Μια εβδομάδα αργότερα στις 15 Νοεμβρίου 1821, συνήλθε ένα συμβούλιο στην Άμφισσα και συγκεκριμένα στα Σάλωνα της Φωκίδας ,στο οποίο συμμετείχαν πληρεξούσιοι της Στερεάς, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Υπό την καθοδήγηση του Θεόδωρου Νέγρη συντάχθηκε η «Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος», ή ως «Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος» ένα είδος Συντάγματος και θεσμοθετήθηκε ένα κυβερνητικό σχήμα, ο Άρειος Πάγος, τα 14 μέλη του οποίου έλαβαν αργότερα μέρος στην Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου.
Τα μέλη αυτά του πρώτου Αρείου Πάγου ήταν :
Ιωάννης Φίλωνος ( Λειβαδιά)
Βασιλάκης Κάλκος ( Λεβαδειά)
Ρήγας Παπακοντορήγας ( Σάλωνα)
Παναγιώτης Κονδύλης (Λιδορίκι και Μαλαντρίνο)
Αρχιεπίσκοπος Νεόφυτος (Ταλάντι)
Γεώργιος Αινιάν (Πατρατζίκι)
Κωνσταντίνος Σακελίων επίτροπος του Βαρώνου Θεοχάρη Ολύμπιου Κεφαλά, Αγράφων
Ιωάννης Σκανδαλίδης (Μακεδονία)
Άνθιμος Γαζής (Θετταλία)
Δρόσος Μανσόλας ( Θετταλίας)
Θεόδωρος Νέγρης ( Ζητουνίου και Μπουτονίτζας)
Πανούσης Σαμποντζής (Θηβών)
Ιωάννης Ειρηναίος ( Αθηνών)
Κωνσταντίνος Ιωάννου ( Ευρίπου)
Στο πρώτο από τα δύο κείμενα , που είναι σύντομο, προέβλεπε μια υποτυπώδη οργάνωση , στο επίκεντρο της οποίας βρισκόταν η Γερουσία. Τα μέλη της εκλέγονταν με ετήσια θητεία από τους εφόρους των πόλεων και τμημάτων ( Ναχεγέδων ) και από τους στρατιωτικούς διοικητές (Καπιτάνους ).Το σώμα αυτό ασκούσε κατά βάση την εκτελεστική εξουσία, αποτελούσε δηλαδή την Κυβέρνηση. Δεν υπήρχε ωστόσο διάκριση των εξουσιών, γιατί η Γερουσία είχε και εξουσία νομοθετική. Τέλος το κείμενο αυτό διακρινόταν κατά το ότι η Γερουσία επέκειτο στις εντολές της σύστασης της Εθνικής Βουλής. Από την έγκρισής της εξαρτιόταν η ισχύς αποφάσεων της Κυβέρνησης για σοβαρά θέματα όπως η σύναψη δανείου « εις βάρος του Κοινού ».
Το δεύτερο κείμενο , η « Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος» ήταν ένα πλήρες Σύνταγμα , διαρθρωνόμενο σε έξι τμήματα , το καθένα από τα οποία υποδιαιρείτο σε κεφάλαια με το συνολικό αριθμό των 142 άρθρων.
Το κεφάλαιο α΄του πρώτου Τμήματος αποτελούσε τον κώδικα ιθαγένειας.
«Οσοι κάτοικοι της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν είναι Ελληνες»
«Οσοι πατρόθεν ή μητρόθεν ή αμφοτέρων από Ελληνας, εγεννήθησαν ή εμετοίκησαν εις ξένην γην, αν οίκοθεν επιστρέψωσιν εις την Ελλάδα, είναι Ελληνες. Και αν αφού επισήμως προσκληθώσιν από την Διοίκησιν της Ελλάδος, επιστρέψωσιν οίκαδε εντός του προσδιορισθησιμένου καιρού, είναι Ελληνες. Αν όμως ούτ' οίκοθεν, ούτε προσκληθέντες, έλθωσιν εν καιρώ (εκτός μόνον αν προφανή εμπόδια έχωσιν) ζημιούνται αυτοί και οι απόγονοι αυτών το Εθνικόν Ιερόν δικαίωμα
Στο τελευταίο άρθρο του ίδιου κεφαλαίου γίνεται λόγος για τις ατομικές ελευθερίες .
Το β΄ κεφάλαιο περιελάμβανε τη διακήρυξη των δικαιωμάτων των πολιτών.
Το γ’ κεφάλαιο την διοικητική δομή του κράτους.
Ο Νέγρης καθιέρωσε στο κείμενο αυτό ένα επάλληλο σύστημα αυτοδιοίκησης, χωρίς να παραλείψει να προβλέψει ακόμα και την μορφή του μελλοντικού πολιτεύματος της χώρας.
Το Σύνταγμα αυτό ως προς τις εμπορικές υποθέσεις κρίθηκε πρωτοπόρο επειδή χρησιμοποιήθηκε πολύ από έλληνες εμπόρους στις μεταξύ τους συναλλαγές μιας και εξαιτίας του καθιερώθηκε επίσημα η εφαρμογή του Γαλλικού Εμπορικού Κώδικα. Αξιοσημείωτο επίσης είναι πως μεμονωμένες διατάξεις αυτού του Κώδικα εξακολουθούν να αποτελούν μέρος της νομοθεσίας μας σήμερα.
ΠΗΓΕΣ:
Εφημερίδα Καθημερινή, Σπύρος Τρωιανός,Καθηγ. Νομ. Σχ. Αθηνών, 2001
Wikipedia.org
