Οι «κουϊσλινγκς» δήμαρχοι του Ηρακλείου, η κατοχή και η απελευθέρωση !

Κώστας Μπογδανίδης
Κώστας Μπογδανίδης

Από το « Ναχιγιέ» της Κάντια στο Δήμο Ηρακλείου!

Έρευνα : Κώστας Μπογδανίδης

Ένα μήνα περίπου πριν η Ελλάδα εμπλακεί στον πόλεμο, με το τελεσίγραφο Μουσολίνι, συγκλήθηκε για τελευταία φορά το Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου.

Στις 23 Σεπτεμβρίου 1940 ο Πρόεδρος Γεώργιος Ρασιδάκης προσκαλεί τους συμβούλους για τακτική Συνεδρίαση του Σώματος, αλλά ελάχιστοι την περίοδο αυτή έχουν στραμμένα τα μάτια στο Δήμο. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και δραματικές στην Ευρώπη…

Μόλις εφτά μέλη στάθηκε δυνατό να συγκεντρωθούν: Γεώργιος Ρασιδάκης (πρόεδρος) Κίμων Ανεμογιάννης, Δημήτρης Βουρεξάκης, Αλέξανδρος Καμάρας, Αλέξανδρος Κορμανός,Η ρακλής Κοσμαδάκης, Δημήτρης Χαλκιαδάκης παρουσία και του δημαρχούντος Μιχαήλ Τζουλάκη.

Από τις 23 Οκτωβρίου 1940- έχουν περάσει 6 χρόνια από τις τελευταίες δημοτικές εκλογές - διορίζεται διοικούσα επιτροπή στο Δήμο με πρόεδρο, που εκτελεί χρέη δημάρχου τον δικηγόρο (;) Εμμανουήλ Ξανθάκη.

Την επιτροπή συμπλήρωναν οι : Εμμ. Μελισσείδης, Κων. Γαρεφαλάκης, Θεοφ. Θεοδωρίδης,Μιχ. Ιερωνυμάκης, Νικ. Πίκουλας, Νικ. Πλέυρης, Παν. Πρατικάκης, Κων. Γαλανάκης.

Οι συνεργάτες των Γερμανών…

Τα γεγονότα που ακολούθησαν ήταν τραγικά. Η Ελλάδα αμύνθηκε με επιτυχία στην φασιστική επίθεση της Ιταλίας και σε λίγο χρονικό διάστημα κατάφερε να προχωρήσει στην Βόρειο Ήπειρο. Όμως για τον ελληνικό στρατό, η χιτλερική μηχανή ήταν υπεράνω των δυνάμεων του και τον Απρίλιο του 1941 τα σύνορα της χώρας κατέρρευσαν.

Ένα μήνα αργότερα ήρθε η σειρά της Κρήτης « η εύκολη λεία» όπως νόμιζε ο Χίτλερ.

Οι Κρήτες αντιστάθηκαν με τον ηρωισμό που τους διακρίνει, αλλά μετά από ημέρες το νησί καταλήφθηκε από τους Γερμανούς. Αμέσως μετά οι κατακτητές ζητούν «κουϊσλινγκς » στο Ηράκλειο. Η προσφορά είναι ελάχιστη, αλλά δυστυχώς υπάρχει.

Τρεις ουσιαστικά αποτελούν την « αιχμή του δόρατος» ή της ντροπής : Ξανθάκης, Πλεύρης και Πασσαδάκης , που πήραν υψηλές …θέσεις κλητήρων των Φύρερ.

Τον Αύγουστο του 1941 ο Μ. Μαρνελάκης εκδίδει την εφημερίδα « Κρητικός Κήρυξ » όργανο της γερμανικής προπαγάνδας, όπου δεσπόζουν τα κείμενα του δικηγόρου Μάνθου Πλεύρη στην πρώτη σελίδα. Άρθρα του « περί της νέας πραγμάτων »για την κατάκτηση του κόσμου από την Αρεία φυλή θα ξεπληρωθούν από τους Γερμανούς με μια θέση στη Δημαρχία τον Απρίλιο του 1942. (Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για τον δήμαρχο της Κατοχής στο Ηράκλειο. Η προηγούμενη κοινωνική δράση του ήταν περιορισμένη και τουλάχιστον για την πόλη ήταν άτομο ανυπόληπτο.

Σε απομνημονεύματα πολλών αντιστασιακών αναφέρεται, αλλά χωρίς να επρόκειτο για πολίτη του Ηράκλειου ,( οι περισσότεροι λένε « κάποιος Μάνθος Πλεύρης» αγνώστων στοιχειών), ήτανε δήμαρχος των Γερμανών, αν και κάποια… ιστορικά κείμενα, που διασώζονται σε εφημερίδες την περίοδο της Μεταξικής δικτατορίας, της οποίας φυσικά υπήρξε υμνητής.

Ανυπόληπτος…

Όπως δείχνουν τα πράγματα όμως ούτε οι Γερμανοί τον είχαν σε υπόληψη. Πρόεδρο στο « Δημοτικό Συμβούλιο» διορίζουν τον Εμμανουήλ Ξανθάκη που εμφανώς « καπέλωνε τον Μ. Πλεύρη.

Την 1η Απριλίου 1942 συνεδριάζει το « Δημοτικό Συμβούλιο » με την ακόλουθη σύνθεση :

Μάνολης Πλεύρης ( δήμαρχος)

Εμμανουήλ Ξανθάκης (πρόεδρος )

Εμμανουήλ Καβαλάκης ( Μέλος)

Νικόλαος Κασάπης ( μέλος)

Παναγιώτης Καβαλάκης ( μέλος)

Γεώργιος Μαρκάκης ( μέλος)

Απόλλων Μελισσείδης (μέλος)

Εμμανουήλ Χαλκιαδάκης ( Μέλος)

Γρηγόρης Χατζηδάκης ( μέλος)

Χριστόφορος Χουρδάκης ( μέλος)

Απαιτείται ίσως… ιατρική γνωμάτευση για να κατανοήσει κανείς το ρόλο που θεωρούσαν οι ίδιοι οι άνθρωποι πως έπαιζαν στο Δήμο. Η μόνη ίσως λογική ερμηνεία, που θα μπορούσε να δοθεί είναι πως είχαν πειστεί για την επικράτηση των γερμανών.

Οι συνεδριάσεις του « Δημοτικού Συμβουλίου» γίνονται υπό το βλέμμα των Γερμανών , οι οποίοι και έχουν προαποφασίσει για τα τεκταινόμενα στο Δήμο.

Είναι πράγματι ενδιαφέρον να δει κανείς τις ασχολίες του δημάρχου, αν αυτό δεν γίνεται στο τέλος αστείο.

Όλες οι αποφάσεις, ανακοινώσεις, διακηρύξεις που δημοσιεύονται στις εφημερίδες και φέρουν την υπογραφή « Μάνθος Πλεύρης» αποτελούν… μεταφράσεις των Γερμανικών Αποφάσεων.

Αναδιάρθρωση…

Στις 11 Φεβρουαρίου 1944 οι Γερμανοί κάνουν αναδιαρθρώσεις : ο ως τότε νομάρχης Πασσαδάκης προάγεται σε « υπουργό» γενικής διοικήσεως Κρήτης, ο Εμμανουήλ Ξανθάκης παίρνει τη θέση του και ο Μάνθος Πλεύρης παραμένει …κλητήρας.

Το « Δημοτικό συμβούλιο» τώρα έχει άλλη σύνθεση :

Νικόλαος Κασσάπης ( πρόεδρος) και μέλη οι : Εμμ. Αρχατζικάκης,Κων. Γιαννίκος, Ιωάνν.Κούβος,Παντ. Λιανάκης, Ευάγ. Οικονόμου, Ευάγ. Αρινιανάκης, Εμμ. Ανωγεινάκης, Δημ. Φανουράκης και Εμμ. Χαλκιαδάκης .

Αυτοί είναι οι τελευταίοι συνεργάτες των Γερμανών, που η τύχη τους αγνοείται μετά την απελευθέρωση ( δεν είναι παράδοξο άλλωστε στο γενικό χαμό που ακολούθησε να διεκδίκησαν κάποιο από αυτούς αντιστασιακούς τίτλους!)

Οι κατακτητές στο τέλος του 1944 ηττώνται ( το τελευταίο « Δημοτικό Συμβούλιο» έγινε στις 8 Σεπτεμβρίου) και στις 11 Οκτωβρίου 1944 στην τελευταία λευκή σελίδα των «μαύρων πρακτικών» του Δήμου αναγράφεται ;

« Τέλος της Γερμανικής Κατοχής Εν Ηρακλείω τη 11η Οκτωβρίου 1944 »

Μετά την απελευθέρωση…

Αμέσως μετά την απελευθέρωση, στις 4 Δεκεμβρίου 1944 διορίζεται διοικούσα επιτροπή στο διαλυμένο Δήμο με δήμαρχο τον Δημήτρη Χαλκιαδάκη και σύμβουλους τους :Κων. Βρεττάκη, Μιχ. Κασιμάτη, Αλεξ. Καμάρα, Μιχ. Κουτσαφτάκη, ΝΙκ. Νταγιαντά, Κων. Παπαδάκη, Ανδρ. Σταυρουλάκη και Μιχ. Τζομπανάκη.

Η διοικούσα επιτροπή ,με την ανάληψη των καθηκόντων της απέδωσε φόρο τιμής στον εκτελεσθέντα δήμαρχο Μηνά Γεωργιάδη ( στις 12 Νοεμβρίου είχε τελεστεί πάνδημο μνημόσυνο) , αλλά δίνει το βάρος της στην αναδιοργάνωση του Δήμου :

Διοικητικά : υπάλληλοι έχουν διωχθεί, ακόμα και φονευθεί, από τους Γερμανούς και στη θέση τους βρίσκονται ανίκανοι

Οικονομικά: ο δήμος ήταν υποχρεωμένος από την αφαίμαξη Γερμανών και …πατριωτών αλλά και από την έλλειψη εσόδων.

Τεχνικά : Το ηράκλειο ήταν μια πόλη εμφανώς …βομβαρδισμένη όπου κυριαρχούσαν τα κατεδαφισμένα κτίρια.

Η επιτροπή παραμένει ως τις 27 Ιουλίου 1945 οπότε και ο υπουργός εσωτερικών διορίζει ( οι καταστάσεις δεν επέτρεπαν δημοτικές εκλογές) Δημοτικό συμβούλιο με δήμαρχο και πάλι το Δημήτριο Χαλκιαδάκη.

Οι σύμβουλοι :Νικ. Αλικιώτης, Κων. Βαρβεράκης, Γεώργιος Βορεάδης, Γεώργιος Γεωργιάδης,Αρις. Γραμματικάκης, Ιωάννης Γρυλλιωνάκης,Αλεξ. Καμάρας, Μιχ. Κασσιμάτης, Μιχ. Λογιάδης, Εμμ. Λυδάκης, Νικ. Νταγιαντάς, Κων. Παπαδάκης, Ευθ. Παπαϊωάννου , Εμμ. Πετράκης, Ξεν. Σπινθάκης και Γεώργιος Φουντουλάκης.

Αν και απουσίαζε ο Γεωρ. Ρασιδάκης εξελέγη Πρόεδρος με αντιπρόεδρο τον Κων. Βαρβεράκη.

Στις 12 Ιουλίου 1946 δήμαρχος διορίζεται ο Αριστείδης Ανδρουλάκης και στο συμβούλιο μετέχουν νέα πρόσωπα όπως οι Βασίλης Βρέντζος, Δημ. Γιγουρτάκης,Θεοδ. Δοκουμετζίδης, Στυλ. Καστρινάκης, Μηνάς Καπετανάκης .

Εξαιρούμενων κάποιων συζητήσεων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον (π.χ. κυκλοφοριακό, συγκοινωνιακό, Παγκρήτιο Βενιζέλειο Σανατόριο) το πιο σημαντικό την περίοδο εκείνη είναι ο ξαφνικός θάνατος του προέδρου Γεωργίου Ρασιδάκη στις 21 Ιουνίου 1949!

Στην θέση του Ανδρουλάκη διορίζεται πάλι ο Δ. Χαλκιαδάκης ( Οκτώβριος 1950) ώσπου αναλαμβάνει ο πρωτοδίκης Ηλίας Παρτάλης με συμβούλους τους : Κωνσταντίνο Βαρβεράκη ( Πρόεδρος) Δημήτριο Βουρεξάκη, Δημήτριο Γιγουρτσή, Αριστοτέλη Γραμματικάκη, Σπύρο Δαφέρμο, Αλέξανδρο Καμάρα, Μιχαήλ Κασιμάτη, Μηνά Καπετανάκη, Ανδρέα Καστελάκη, Μιχαήλ Λεμπιδάκη, Ιωάννη Λιναρδάκη, Στυλιανό Μητσοτάκη, Ξενοφώντα Σπινθάκη, Μιχαήλ Σπινθουράκη, Μιχαήλ Τζουλάκη, Εμμανουήλ Τζωρακολευθεράκη, Γεώργιο Φουντουλάκη, Αροστοτέλη Χαλκιαδάκη και Δημ. Χαλκιαδάκη.

Το Δημοτικό Συμβούλιο αυτό διορίστηκε ουσιαστικά για να διεξάγει τις εκλογές του 1951.

(Συνεχίζεται…)

ΠΗΓΕΣ:

Εφημερίδα ΤΟΛΜΗ, Έρευνα Κώστας Μπογδανίδης

Αρχεία Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου

Γίνε ο ρεπόρτερ του CRETALIVE

ΣΤΕΙΛΕ ΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ