της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Η εικόνα του σώματος θεωρείται ένας παράγοντας που ασκεί καθοριστική επίδραση στην ψυχική υγεία του ατόμου. Μέχρι πρόσφατα επικρατούσε η άποψη ότι η διαμόρφωση της αρνητικής εικόνας του σώματος είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες από ότι τους άντρες, ωστόσο όμως τα καινούργια δεδομένα αναιρούν τις στατιστικές καθώς και οι άντρες δείχνουν να έχουν μπεί για τα καλά στην εικόνα θεώρησης του σώματος τους.
Τα πρότυπα που χρόνια τώρα προσπαθούν να μας προβάλουν χτίζονται πάνω στη γενική εικόνα του εαυτού, την αυτοεκτίμηση, την κοινωνική συμπεριφορά αλλά και την σωματική μας υγεία. Ωστόσο ο τρόπος που γίνεται όλο αυτό, είναι αρκετά ρατσιστικός αφού ουσιαστικά ο άνθρωπος που δεν έχει λεπτή σιλουέτα, γυμνασμένο κορμί, ανάλογο ύψος και συγκεκριμένο στυλ «απαγορεύεται» να είναι ευτυχισμένος, χαρούμενος και εξοικειωμένος με το σώμα του, αφού δεν ανήκει στον κόσμο των «τέλειων και αγγελικά πλασμένων ανθρώπων».
Μπαίνοντας σε σκέψεις διαπίστωσης ότι η ομορφιά ή η ασχήμια αντακλά προς τα έξω, καταλαβαίνουμε ότι το σώμα είναι η γέφυρα μέσω της οποίας πορευόμαστε και το σωματικό σχήμα είναι ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας. Αυτό σημαίνει ότι η εικόνα του σώματος μας είναι προσωπική για τον καθένα και συνδέεται άμεσσα με το τι σκεφτόμαστε για αυτήν.
Σημαντικό ρόλο στο πως τοποθετούμαστε ως προς το σώμα μας, παίζουν οι πολιτισμικές-κοινωνικές αναφορές και η προσωπική μας ιστορία. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει τέτοια αντίληψη για τη σωματική μας εικόνα που το άτομο μπορεί να δυσανασχετεί με τον ίδιο του τον εαυτό, να τον θεωρεί αποκρουστικό και να αποφεύγει και την παραμικρή έκθεση του σώματός του. Αυτό θα το συναντήσουμε συχνά σε ανθρώπους με προβλήματα παχυσαρκίας που μπορεί να δέχονται ταπεινωτικά σχόλια και να γίνονται αντικείμενο χλευασμού και κοροϊδίας.
Η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας δεν είναι κατ' ανάγκην αντίστοιχη των κιλών μας. Άτομα που φαίνεται να έχουν το ιδανικό βάρος είχαν πολύ πιο άσχημη εικόνα για τον εαυτό τους, αφού η αντίληψη τους είχε σχέση με τις πεποιθήσεις τους σχετικά με το τι σημαίνει «ωραίο» σώμα. Τα άτομα που αναγνωρίζουν τον εαυτό τους μέσω του σώματος τους, εστιάζουν στην εικόνα τους χρησιμοποιώντας το σώμα σαν εμπόδιο και όχι σαν δώρο. Αυτό φυσικά δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο απογοήτευσης που έχει να κάνει με το ιδανικό βάρος και την λάθος αντίληψη μας για αυτό.
Έτσι, κάνουμε απεγνωσμένες προσπάθειες να βελτιώσουμε ή να αλλάξουμε το σώμα μας, επιζητώντας την τελειότητα, την αποδοχή και την ισορροπία. Αυτό σημαίνει ότι μια δίαιτα δεν είναι ικανή από μόνη της να επουλώσει το εσωτερικό μας τραύμα, αν το πρόβλημα βρίσκεται στην βάση της ύπαρξη μας και έχει σχέση με την αυτοεκτίμηση μας, καθώς η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας συνδέεται άρρηκτα με το τι πιστεύουμε για τον εαυτό μας.
Από την μια λοιπόν τα κοινωνικά πρότυπα μας φωνάζουν ότι οι όμορφες και αδύνατες γυναίκες έχουν περισσότερες ευκαιρίες στη ζωή και από την άλλη η χαμηλή αυτοεκτίμησή που δεν εδραιώθηκε στα βλέμματα αποδοχής των γονιών μας, σαμποτάρουν την εικόνα μας και κλονίζουν τα θεμέλια μας.
Όσοι άνθρωποι νιώθουν καλά με την εικόνα τους είναι χαρούμενοι και ικανοποιημένοι, ενώ όσοι δεν είναι, συνεχώς προσπαθούν να την αλλάξουν για να πάρουν ικανοποίηση. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να πούμε πως η εικόνα του σώματός μας δεν αφορά μόνο αυτό που βλέπουμε να αντικατοπτρίζεται στον καθρέφτη μας αλλά και τις σκέψεις και τα συναισθήματα για το σώμα μας. Το ποιοι είμαστε δηλαδή δεν είναι προϊόν μόνο της βιολογίας αλλά απόρροια του πως ερμηνεύουμε την σχέση με το σώμα μας.
Μέσω του σώματος μας εκφράζουμε αυτά που κρύβουμε μισούμε ή φοβόμαστε και για αυτό νοιώθουμε άβολα ή ενοχικά κάθε φορά που παίρνουμε κιλά καθώς το σώμα μας διατηρεί θέση υπηρέτη απέναντι στο μυαλό μας. Έτσι εξαρτάται καθαρά από εμάς αν θα το εξυμνήσουμε θα το καταστρέψουμε θα το φροντίσουμε ή θα το ταλαιπωρήσουμε.
Μια πρακτική συμβουλή είναι να μην μπαίνουμε στη διαδικασία συγκρίσεων με άλλα άτομα καθώς η εικόνα μας έχει να κάνει με αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης της εσωτερικής μας προσμονής. Οι ρεαλιστικές προσδοκίες για το σώμα μας έχουν σχέση με τον τρόπο που το περιφρονούμε ή το αποδεχόμαστε, και όπως λέει κι ο Marcel το σημαντικό είναι να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας αν μας ανήκει το σώμα μας ή ανήκουμε εμείς σ αυτό; Ποιος είναι ο αφέντης και ποιος ο δούλος;
Ας το αντιληφθούμε λοιπόν σαν όχημα που μας έχει χαρίσει η ζωή καθώς είναι σημαντικό να είναι υγιές, να πολεμάει την αρρώστια, να νοιώθει την ενέργεια , ν απολαμβάνει την στιγμή και να χαίρεται τη ζωή!
