Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Με τον όρο κόμπλεξ στον καθημερινό λόγο προσπαθούμε περιγράψουμε το είδος της νεύρωσης το οποίο αναγκάζει το άτομο να αποκλίνει από την φυσιολογική του συμπεριφορά. Καταχωρείται στην οικογένεια των Συμπλεγμάτων (Οιδιπόδειο, της Ηλέκτρας) και αποτυπώνει μια σειρά από χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και των ασυνείδητων συμπεριφορών που καθιστούν το άτομο δυσλειτουργικό.
Πως γεννιούνται τα κόμπλεξ;
Κλασσικά θα ανατρέξουμε πάλι στην παιδική μας ηλικία και κυρίως στην περίοδο της εφηβείας. Εκεί θα συναντήσουμε παιδιά που επηρεάζονται από συμπεριφορές γονέων και ατόμων του στενού περιβάλλοντος τους. Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να είναι τόσο παθολογικές που μπορούν να προκαλέσουν ψυχικά τραύματα και εσωτερικές συγκρούσεις στο παιδί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να του δημιουργούνται συναισθήματα ανασφάλειας, απόρριψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Παρατηρήσεις κυνικές για την σωματική διάπλαση των παιδιών (χαμηλό ανάστημα, τριχοφυΐα, παραπανίσια κιλά, σιδεράκια στα δόντια, ακμή, γυαλιά μυωπίας κά) ή την οικογενειακή τους κατάσταση ( μονογονεϊκές οικογένειες, φτώχια, εθνικές μειονότητες κά) επιβαρύνουν τα συμπλέγματα αυτά.
Σύμφωνα με τον Άντλερ κάθε άνθρωπος γεννιέται με κάποιες αδυναμίες σωματικές ή κοινωνικές, που αν δεν τις ξεπεράσει εγκλωβίζονται σε συναισθήματα μειονεκτικότητας και ανεπάρκειας. Τα «θέματα» που αφορούν λοιπόν τα κόμπλεξ πέρα από την εξωτερική εμφάνιση που προαναφέρθηκε έχουν να κάνουν και με την σεξουαλική ικανότητα η οποία αποτελεί συνηθισμένο αντικείμενο κόμπλεξ και αισθήματος κατωτερότητας στους άντρες, την εξυπνάδα και την ικανότητα.
Ένα άλλο θέμα που είναι συνήθως υπαρκτό αφορά το κόμπλεξ της ηλικίας. Το σύμπλεγμα του Πήτερ Παν θέλει γυναίκες και άντρες να ζουν σαν αιώνια παιδιά καθώς λατρεύουν την νεότητα και θεωρούν τα γηρατειά σαν μια εποχή απόσυρσης και αναγκαστικής παραίτησης.
Η μόρφωση όσο κι αν φαίνεται παράξενο παίζει καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία των κόμπλεξ. Η σύγχυση που επιφέρει η απόκτηση ενός πτυχίου με τις διανοητικές ικανότητες ή την εξυπνάδα κινητοποιεί τους λόγους της μειονεξίας που έχουν όσοι δεν έχουν αποκτήσει κάποιο τίτλο.
Διαστάσεις συμπλέγματος παίρνει και ο τρόπος που συνδεόμαστε με τους άλλους καθώς όλο και πιο πολλοί άνθρωποι αδυνατούν να μοιραστούν συναισθήματα και να δημιουργήσουν σταθερές σχέσεις.
Τι σημαίνει κόμπλεξ κατωτερότητας;
Κόμπλεξ κατωτερότητας έχουν τα άτομα που μειώνουν τον εαυτό τους και νοιώθουν γενικά ανεπαρκείς. Με τον όρο ανεπαρκείς περιγράφουμε τους ανθρώπους που ενώ θέλουν να είναι αρεστοί φοβούνται ότι οι άλλοι θα τους απορρίψουν και θα τους ταπεινώσουν. Με το σκεπτικό αυτό μπορούμε να συναντήσουμε άτομα αξιόλογα που έχουν όμως λανθασμένη εικόνα του εαυτού τους με αποτέλεσμα να τον θεωρούν κατώτερο ή ανίκανο. Τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι συνήθως αντιπάθεια για τον εαυτό τους ή για τους άλλους. Αν κάποιος αντιπαθεί τον εαυτό του, έχει κόμπλεξ κατωτερότητας, ενώ αν αντιπαθεί τους άλλους, έχει την ανάγκη για κοινωνική επιβεβαίωση. Τα άτομα αυτά τείνουν να γίνονται ιδιαίτερα επιθετικά προς τους άλλους προκειμένου να αισθανθούν καλύτερα.
Τι είναι το κόμπλεξ ανωτερότητας;
Στον αντίποδα των κόμπλεξ κατωτερότητας έχουμε τους ανθρώπους που προσπαθούν να αποδείξουν ότι είναι καλύτεροι, πιο έξυπνοι, πιο όμορφοι, πλουσιότεροι, πιο πονηροί , πιο ευρηματικοί ..πιο , πιο ..Το σύμπλεγμα εδώ εγκαινιάζεται από την αρχική πρόθεση των ανθρώπων, να ξεκινούν κάθε συναστροφή τους, προσπαθώντας να αποδείξουν ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους. Ο κραυγαλέος τρόπος που το κάνουν πολλές φορές γίνεται αντικείμενο κοροϊδίας καθώς τείνουν να γίνουν αντιπαθητικοί. Στην πραγματικότητα αυτοί οι άνθρωποι διακατέχονται από συναισθήματα μειονεξίας που τα κρύβουν έντεχνα φτάνοντας στο άλλο άκρο, αφού ουσιαστικά προσπαθούν να «πείσουν» τον ίδιο τον εαυτό ότι είναι καλύτεροι. Ο τρόπος αυτός το μόνο που βοηθάει είναι να τους αποξενώσει από τους άλλους και να μην λάβουν ποτέ την αναγνώριση που επιθυμούν.
Εμείς και τα κόμπλεξ μας.
Συχνά η όλη στάση που τηρεί το άτομο με παθολογικά συμπλέγματα δημιουργεί μια άσχημη εικόνα και διεγείρει αρνητικά συναισθήματα στους γύρω του. Έτσι θα δούμε άτομα «σνομπ», επιδεικτικά, υπερβολικά, προκλητικά, εκκεντρικά, μαζεμένα, ανασφαλή, δειλά, που όμως με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο φωνάζουν ότι δεν αγαπήθηκαν ή ότι θέλουν ν αγαπηθούν. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αυτός που θα μπορέσει να πείσει τον εαυτό του να αποδεχτεί τις ατέλειες που κουβαλάει, να κατανοήσει και να αγαπήσει τα τρωτά του σημεία, είναι αυτός που θα βγει από τον φαύλο κύκλο των συμπλεγμάτων του, και θα μπει στην τροχιά της αποδοχής. Πολύτιμος σύμβουλος και σ αυτό τον αγώνα, παίζει η στήριξη και η κατανόηση των γύρω μας, μα πιο πολύ η ίδια τους η αγάπη!
.
