Του Δημήτρη Μιμή
Η λέξη εμπιστοσύνη προσελκύει και χωρίς αυτήν δεν είναι δυνατή καμία κοινή δράση. Όλοι έχουμε μια άμεση εμπειρία της σχέσης της εμπιστοσύνης. Όταν εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας εμπνέουμε εμπιστοσύνη και στους άλλους.
Με το θέμα της εμπιστοσύνης έχουν ασχοληθεί αρκετές επιστήμες. Κυρίως όμως η ψυχανάλυση και η φιλοσοφία, χωρίς να αφήνουνε απ΄ έξω την οικονομία, τη δημοσιογραφία, τις δημόσιες και διεθνείς σχέσεις αλλά και ότι αφορά τις σχέσεις του εαυτού μας με τους άλλους. Για να εδραιωθεί σχέση εμπιστοσύνης πρέπει να ανατρέξουμε στην βρεφική ηλικία. Έτσι ο Γάλλος φιλόσοφος Paul Ricoeur, ορμώμενος από την ψυχανάλυση, στηρίζει την ιδέα του σεβασμού προς την εμπιστοσύνη και ενδιαφέρεται για την πρώιμη παιδική ηλικία. Παίρνει το παράδειγμα του βρέφους που πρέπει να βρίσκεται σε κατάσταση εφησυχασμού και πρέπει πάντα να είναι σίγουρο για τον συναισθηματικό δεσμό που το περιβάλει, να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στον άλλο. Εδώ μπαίνει το θέμα της αμοιβαιότητας στο σεβασμό. Πιστεύω ότι σ΄ όλη μας τη ζωή έχουμε ανάγκη να είμαστε καθησυχασμένοι για την ικανότητα ύπαρξης μας.
Όλα τα προαναφερόμενα σίγουρα μας φαίνονται ρομαντικά. Συμβαίνουν όλα αυτά στους υπόλοιπους τομείς; Ας πάρουμε το θέμα της εμπιστοσύνης στα μέσα ενημέρωσης. Νομίζω ότι δεν υπάρχει εμπιστοσύνη προς αυτά. Αντιθέτως υπάρχει μια καχυποψία και μια προκατάληψη. Εκεί όμως που πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα είναι το διαδίκτυο. Πάντα υπάρχει μια δυσπιστία για τα μέσα ενημέρωσης και αυτό είναι αποτέλεσμα του κριτικού πνεύματος που είναι απαραίτητο σε μια δημοκρατία. Η γνησιότητα της δημοκρατίας βρίσκεται στο γεγονός ότι λέει τα πράγματα με το όνομα τους, εμπνέοντας εμπιστοσύνη.
Αν πάρουμε ένα κοινό και του ζητήσουμε τη γνώμη του για τα Μέσα Ενημέρωσης όλοι φαίνονται επιφυλακτικοί και δύσπιστοι. Μονάχα ένα μικρό ποσοστό θα μιλήσει για εμπιστοσύνη προς αυτά.
Μπορούμε σήμερα να εμπιστευτούμε τα Μέσα Ενημέρωσης; Μήπως πρέπει να αποκρυπτογραφήσουμε τις μεθόδους εργασίας των δημοσιογράφων, να βρίσκουμε τα ψεύτικα νέα και να αναζητούμε τις επαληθευμένες πληροφορίες και πάντα με κριτικό πνεύμα;
Στις αρχές του 2018 κυκλοφόρησε στον κινηματογράφο η τελευταία ταινία του Steven Spielberg για το Pentagon Papers που καταπιάνεται με τη μάχη των New York Times το 1971 και της Washington Post για τις δημοσιεύσεις εγγράφων “μυστικής άμυνας” στον πόλεμο του Βιετνάμ. Την ίδια μέρα με την κυκλοφορία της ταινίας στις Η.Π.Α. ο Donald Trump ανακοίνωνε τα Fake News Awards σε Μέσα Ενημέρωσης που θεωρεί ανέντιμα, όπως το CNN, το New York Times και την Washington Post. Η ταινία Pentagon Papers ( The Post ) αποκρυσταλλώνει όλα τα ιδανικά και τις αξίες της σύγχρονης δημοσιογραφίας όπως δημιουργήθηκαν στις Η.Π.Α. στον περασμένο αιώνα. Βλέποντας την ταινία αυτή πως μπορούμε να έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη γύρο μας;
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία, από την La Croix, σε ερώτηση, με σχέση με τα πολιτικά κόμματα, αν έχουν εμπιστοσύνη στα Μέσα Ενημέρωσης, απάντησαν: το 68% δεν είναι ανεξάρτητα, 24% ναι είναι ανεξάρτητα και 8% δεν έδωσαν απάντηση. Σε σχέση με την πίεση των χρημάτων απάντησαν: το 62% δεν είναι ανεξάρτητα, το 24% ναι είναι ανεξάρτητα και το 14% δεν έδωσαν απάντηση. Βλέπουμε δηλαδή ένα μεγάλο ποσοστό να μην έχει καθόλου εμπιστοσύνη στα Μέσα Ενημέρωσης αλλά και ότι η επιρροή των πολιτικών κομμάτων είναι μεγαλύτερη και από τα χρήματα. Μονάχα το 24% είναι σταθερό στην άποψη του ότι το τα Μέσα Ενημέρωσης είναι ανεξάρτητα ως προς την επιρροή τους από πολιτικά κόμματα αλλά και χρήματα. Αν σήμερα γινόταν μια παρόμοια έρευνα στη χώρα μας τι αποτελέσματα λέτε να έβγαζε;
