Οι συμβασιούχοι των ελληνικών Δημόσιων Νοσοκομείων και η αλήθεια
του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Με το παρόν κείμενο επιχειρείται από τη στήλη αυτή «καταγραφή» ενός καίριου ζητήματος που δεν αφορά μόνο μερικές εκατοντάδες οικογενειών ανά την επικράτεια, αλλά αφορά ευθέως και τα ελληνικά Δημόσια Νοσοκομεία. Το ζήτημα δε αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τα Νοσοκομεία του Κέντρου (Αθήνας-Πειραιάς-Περίχωρα) που αφορούν εκατομμύρια ανθρώπων οι οποίοι διαβιούν στην περιοχή αυτή, αλλά αφορά και τον λοιπό πληθυσμό που κατοικεί στην Ελλάδα, καθόσον το ζήτημα που θέτει η παρούσα στήλη εκτείνεται από τη Μακεδονία μέχρι την Κρήτη και από τη Σάμο μέχρι τη Λευκάδα. Παν δε ό,τι καταγράφεται ενταύθα, καταγράφεται με λόγο γνώσης. Ιδού πως έχουν τα πράγματα:
- κάλυψη πάγιων και διαρκών αναγκών
Η κρίση των μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων, ασφαλώς επέδρασε και στο χώρο των Δημόσιων Νοσοκομείων, με άμεση επίπτωση στη δημόσια υγεία όπως αυτή πρέπει να αντιμετωπίζεται και να εκλαμβάνεται, δηλαδή όχι μόνο ως προς την θεραπεία αλλά και ως προς τη πρόληψη. Υπ’ όψιν δε ότι τόσο ο Έλληνας Συνταγματικός Νομοθέτης, όσο και η ευρωπαϊκή ενωσιακή έννομη τάξη σε πρωτογενές επίπεδο δεσμεύσεων, υπερασπίζονται τη δημόσια υγεία ως ατομικό δικαίωμα και ως πρώτιστο έννομο κοινωνικό αγαθό. Ωστόσο, η περιδίνηση της χώρας στην οικονομική κρίση περιέκοψε σημαντικά κονδύλια στο χώρο της δημόσιας υγείας (μερικά των οποίων βεβαίως αφορούσαν υπερβολές του παρελθόντος). Όμως, σε βαθμό ανεπίτρεπτο οι περικοπές αυτές έθιξαν ζητήματα λειτουργίας και ως προς το υλικό και ως προς το προσωπικό.
- οι δύο αλήθειες:
η προηγούμενη κυβέρνηση διόρισε εντίμως και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν απέλυσε προσωπικό
Για να ορθοτομούμε το λόγο της αλήθειας οι προηγούμενες κυβερνήσεις πριν αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ (με τους ΑΝΕΛ) τη διακυβέρνηση της χώρας, εκτιμώντας τις ανάγκες των Δημόσιων Νοσοκομείων, έσπευσαν να καλύψουν τις ανάγκες ενδεχομένως και οριακά. Η διαδικασία δε κάλυψης των αναγκών αυτών υπήρξε έντιμη. Δηλαδή, θεσπίστηκε κανονιστικός κανόνας όπου με κριτήρια την ανεργία και την εξειδίκευση προκηρύχθηκαν οι θέσεις στα Δημόσια Νοσοκομεία της επικράτειας μέσω του ΑΣΕΠ. Οι συμβάσεις δε των ατόμων που κλήθηκαν να καταλάβουν τις συγκεκριμένες θέσεις έλαβε χώρα με αδιάβλητες και αντικειμενικές διαδικασίες. Το προσωπικό αυτό ονομάστηκε «επικουρικό προσωπικό» που θεωρείται όρος «νεοείσακτος». Ωστόσο το προσωπικό αυτό κάθε άλλο παρά είναι «επικουρικό», καθόσον κατ’ ουσίαν ασκεί καθήκοντα κενής οργανικής θέσης, όπως πιστοποιούν τα αρμόδια Όργανα των Δημόσιων Νοσοκομείων. Η αγωνία δε αφορά ότι: εάν απολυθεί ακόμη και ένα άτομο από την κρίσιμη αλυσίδα παροχής των ιατρικών υπηρεσιών, θα είναι αδύνατη η εξυπηρέτηση των ασθενών ακόμη και σε ζητήματα χημειοθεραπείας!
Υπ όψιν περαιτέρω ότι το «προσωπικό αυτό» δεν εντάσσεται στις απαγορευτικές διατάξεις του Συντάγματος, καθόσον δεν αφορά «ειδικό επιστημονικό προσωπικό», ή «τεχνικό προσωπικό» ή «βοηθητικό προσωπικό», αλλά ως προεκτέθηκε προσωπικό το οποίο καταλαμβάνει κενές οργανικές θέσεις για να καλύψει τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες εκάστου Νοσοκομείου.
Υπ’ όψιν επίσης ότι οι περισσότερες συμβάσεις κάλυψης αυτών των διαρκών αναγκών αφορούν είτε από το έτος 2013 είτε από το έτος 2014. Έληγαν δε κατά κανόνα μετά από ένα έτος. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ φρόντισε με τυπικούς νόμους να παρατείνει την αρχική σύμβαση που είχε συνομολογηθεί. Η επιμέλεια δε αυτή αφορούσε ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχει ούτε μια ημέρα διακοπής της σύμβασης. Δηλαδή, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν προέβη σε επαναπροκήρυξη θέσεων μέσω ΑΣΕΠ, αλλά εκτιμώντας την ήδη κατακτηθείσα εμπειρία του συγκεκριμένου προσωπικού και τις αδήριτες ανάγκες που αφορούν ακόμη και τη μια ημέρα λειτουργίας των Δημόσιων Νοσοκομείων, παρέτεινε τις συμβάσεις αυτές, πολλές των οποίων εγγίζουν την πενταετία.
- πως έχουν τα πράγματα
Η κατάληψη των συγκεκριμένων θέσεων από το συγκεκριμένο προσωπικό, δεν ήρθε να εξυπηρέτηση κάποια επιδημία, ή κάποια θεομηνία, ή κάποια κατάσταση υπό το καθεστώς της οποίας τα Δημόσια Νοσοκομεία θα έπρεπε να λάβουν συγκεκριμένο ρόλο «περιορισμένου χρόνου». Για να μην περιπαίζουμε εαυτούς και αλλήλους το προσωπικό αυτό ήρθε να καλύψει και καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Ως εκ τούτου δεν υπόκειται σε καμία συνταγματική απαγόρευση, ώστε να κριθεί ότι η από τον Κοινό Νομοθέτη παράταση των συμβάσεων του συγκεκριμένου προσωπικού εμπίπτει στις απαγορευτικές ρυθμίσεις του Συντάγματος, ρυθμίσεις βεβαίως οι οποίες καλώς τέθηκαν για την αποφυγή καταστρατήγησης παλαιοκομματικών τακτικών, κακώς όμως μπορεί να εκτιμηθεί ή να θεωρηθεί ότι ad hoc μπορούν να εφαρμοστούν στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ο «πυρήνας» δε της υπόθεσης είναι ότι: θα έπρεπε με βάση την ενωσιακή έννομη τάξη, όχι μόνο του πρωτογενούς αλλά και του παράγωγου δικαίου, η αρχική σύμβαση να είναι εξ αρχής αορίστου χρόνου, εφόσον πράγματι οι ανάγκες που κλήθηκαν να υπηρετήσουν οι συγκεκριμένοι συμβασιούχοι δεν είναι πρόσκαιρες. Επ’ αυτού θα πρέπει το πολιτικό προσωπικό του δημοκρατικού χώρου (στο σύνολό του) να κατανοήσει ότι δεν είναι ευκαιρία η ενταύθα αναφερόμενη περίπτωση για οποιαδήποτε πολιτική ή κομματική εκμετάλλευση. Πρέπει όμως να κατανοηθεί και από τα δικαιοδοτικά Όργανα (σε όλα τα επίπεδα) ότι δεν είναι δυνατόν οι αρχικές συμβάσεις του συγκεκριμένου προσωπικού που εξ αρχής καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες να μην αναγνωρισθεί ότι αφορούν συμβάσεις αορίστου χρόνου.
Τούτο καταγράφεται ενταύθα γιατί «φιλολογείται» ότι ορισμένοι Πάρεδροι του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίνουν ότι δεν πρέπει να αμείβονται οι συγκεκριμένοι συμβασιούχοι για την παροχή των υπηρεσιών τους.
- οδηγούμαστε σε «νομικό Grexit»;
Για τον αναγνώστη δεν έχει σημασία να παρατεθούν στο συγκεκριμένο κείμενο οι διατάξεις του πρωτογενούς και παράγωγου ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου οι οποίες αδιστάκτως ιδρύουν το δικαίωμα των συγκεκριμένων συμβασιούχων των ελληνικών Δημόσιων Νοσοκομείων, να ζητήσουν να τους αναγνωρισθεί ότι η αρχική σύμβασή τους θα έπρεπε να είναι εξ αρχής αορίστου χρόνου. Αντίθετη εκδοχή είναι συνώνυμη «νομικού Grexit».
Προς υποβοήθηση του αναγνώστη, θα πρέπει επιγραμματικώς να τεθούν υπ’ όψιν τα εξής:
- η ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) το Σεπτέμβριο του 2016 εξέδωσε συγκεκριμένη απόφαση που αφορούσε Δημόσιο Νοσοκομείο της Μαδρίτης. Η απόφαση αυτή είναι ad hoc με τα ενταύθα καταγραφόμενα. Με την απόφαση αυτή διευκρινίστηκε ότι η διακριτική ευχέρεια των κρατών-μελών στο χώρο της δημόσιας υγείας και ειδικότερα στο χώρο των Δημόσιων Νοσοκομείων δεν μπορεί να είναι ασύνορη σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην υφίσταται το «χρήσιμο αποτέλεσμα» των αξιώσεων της ενωσιακής έννομης τάξης.
Αντί πολλών προς γνώση παρατίθεται ενταύθα η ανακοίνωση της οικείας Γραμματείας του ΔΕΕ που έχει ακριβώς ως εξής: «Η χρησιμοποίηση διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου για την κάλυψη μόνιμων αναγκών στον τομέα των υπηρεσιών υγείας προσκρούει στο δίκαιο της Ένωσης …Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο κρίνει ότι το δίκαιο της Ένωσης αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση η οποία επιτρέπει την ανανέωση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου για την κάλυψη προσωρινών αναγκών σε προσωπικό, ενώ οι ανάγκες αυτές είναι στην πραγματικότητα μόνιμες».
Ο γράφων πιστεύει ότι όχι μόνο η Πολιτεία, όχι μόνο το σύνολο του δημοκρατικού πολιτικού κόσμου, αλλά και η ελληνική Δικαιοσύνη σε όλα της τα επίπεδα, θα αντιμετωπίσουν με αντικειμενικότητα, την κατάσταση που ενταύθα καταγράφεται.
---------------------------------------------
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU).
