της Μαρίας Λιονάκη
Το 1886 ο Ανδρέας Λασκαράτος στο έργο του: « Ιδού ο άνθρωπος» περιέγραψε 126 ανθρώπινους τύπους-χαρακτήρες, αφού με σατιρική διάθεση παρατήρησε τα ήθη και τις αντιλήψεις της εποχής του. Που μάλλον δεν διαφέρουν απ’ τη δική μας. Ανάμεσά τους περιέγραψε και τον κακό μαθητή. Για τον οποίο έγραψε…
«Η κλάση δι' αυτόν είναι ένα είδος συνεταιρισμού, όπου εντός ολίγου και αυτός συνεταιρίζεται. Και επειδή σ' εκείνην την ηλικία τα αισθήματα και τα φρονήματα λίγο διαφέρουν μεταξύ των συμμαθητών, δεν θ' αργήσουνε συμφωνούντες να εύρουνε πως οι εορτές, και κάθε άλλο που ελευθερώνει από την αηδία του μαθήματος, είναι ευτύχημα, και να συνομόνονται, διά να υποχρεώνουνε τους καθηγητάς να εορτάζουνε… Επειδή δε, πηγαίνοντας εις το σχολείον, μόνος του σκοπός είναι να πει το μάθημα και αν δυνατόν να περάσει, κάθε απάτη προς τον καθηγητήν του είναι χρήσιμη, και τη μεταχειρίζεται προθύμως.»
Από πολύ παλιά λοιπόν η κλάση, η τάξη δηλαδή, ήταν ένα είδος συνεταιρισμού μεταξύ των ομοφρόνων συμμαθητών που σκοπό είχε να τους απελευθερώσει από το μάθημα. Από πολύ παλιά επίσης, το μάθημα βρισκόταν στον ίδιο προσδιορισμό, ομοιόπτωτο ή ετερόπτωτο, με τη λέξη «αηδία». Από πολύ παλιά ακόμα, κάθε απάτη προς τον έρμο τον καθηγητή ήταν χρήσιμη, κατά το σοφό ρητό: « ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» κι είχε σα στόχο να περάσει το μάθημα ο «συνεταιρισμένος» με τους συμμαθητές του, μαθητής.
Ποιος από μας δε βρίσκει τον εαυτό του σε όλο αυτό; Ποιος δεν ευχήθηκε, έστω και μια φορά στη ζωή του, ομοιόπτωτα ή ετερόπτωτα να είναι άρρωστος ο δάσκαλος, ο καθηγητής; Να έχει πάθει ένα ατύχημα, μικρούλικο, τοσοδούλικο, όχι πολύ… Να έχει σπάσει ένα πόδι, ένα χέρι, κάτι τέλος πάντων, από τη σκάλα να έχει κουτρουβαλήσει λίγο, μερικά σκαλούνια, μπας και γκρεμοτσακιστεί. Αρκεί να απουσιάσει για τρεις-τέσσερις μέρες, μια βδομάδα, ένα μήνα στο κέφι το τσακίρ… Να κάτσει στο σπιτάκι του, να ξεκουραστεί ο χριστιανός, να ξεκουραστεί κι ο μαθητής. Ποιος από μας δεν πήδηξε ως το ταβάνι, όταν ήρθε ανέλπιστα τούτη η ευλογημένη στιγμή, ποιος δεν έγλειψε ως και τα δάχτυλά του, γευόμενος το σιρόπι μιας ώρας κενής; Υπάρχει άραγε στον κόσμο τον απάνω, θνητός μαθητής ή μαθήτρια που δεν ξέχασε το τετράδιο με τις ασκήσεις στο σπίτι, που δεν αρρώστησε ο παππούς του πριν το διαγώνισμα των μαθηματικών, που δεν σημείωσε στο θρανίο, έστω μια φορά, εν όψει διαγωνίσματος, μια ημερομηνία, ένα τοπωνύμιο, μια μάχη, έναν ποταμό, ένα γενναίο στρατηλάτη, ένα ρωμαίο ή βυζαντινό αυτοκράτορα, Παλαιολόγο, Κατακουζηνό; Τριτόκλιτα ουσιαστικά, συνηρημένα ρήματα ή ρήματα β’ συζυγίας εις –μι; δείκνυμι, δείκνυς, δείκνυσι… Δείξτε μου έναν!
Άρα όσα περιγράφει ο Ανδρέας Λασκαράτος στο έργο του είναι απ’ τη ζωή βγαλμένα, επίκαιρα, με διαχρονική ισχύ. Όμως αλλιώς τα ζεις ως μαθητής κι αλλιώς τα ζεις ως δάσκαλος, καθηγητής. Βεβαίως, βεβαίως… ’Η αλλιώς: «Όποιος είναι απ’ έξω απ’ το χορό, πολλά τραγούδια ξέρει» λέει ο σοφός λαός. Άντε όμως να έχεις όλο αυτό από την άλλη πλευρά να διαχειριστείς. Να είναι δικής σου ευθύνης. Εσύ είσαι ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ένας απλός καθηγητής. Ούτε πολύ καλός, ούτε πολύ κακός. Όπως είσαι στη δουλειά σου κι εσύ. Που δε σου αρέσει να βάζεις πολύ τη φωνή, να τιμωρείς. « Το ξέρω κυρία μου πως ο γιος σας είναι καλό παιδί! Είπα εγώ πως είναι κακό; Στην τάξη όμως, γιατί αλλού εμένα λόγος δε μου πέφτει, τι με κόφτει , δε σταματάει να μιλάει… Λεπτό δε σταματάει. Την ώρα του μαθήματος ναι! Αν ήταν στο διάλειμμα θα το συζητούσαμε τώρα; Ενώ εγώ παραδίδω… (Που να παραδώσω το πνεύμα μου να ησυχάσω! ) Ξεσηκώνει και τους άλλους, ναι ο γιος σας, το δικό σας παιδί. Ως και την Αννούλα, που είναι υπόδειγμα μαθήτριας την έπιασα προχθές να γελάει με το αστείο που ο κανακάρης σας είχε πει. Άνω κάτω μου την κάνει συνέχεια την τάξη, εμπόλεμη περιοχή. Πείτε του κάτι κι εσείς…»
Αυτά συνέβαιναν την εποχή του Λασκαράτου, μα αυτά συμβαίνουν και στη σημερινή εποχή. Στης εκπαίδευσης την περιοχή. Και θα συμβαίνουν, όσο υπάρχει αυτός ο κόσμος, αυτή η ζωή. Αυτό όμως που είναι καινούργιο στοιχείο και παρατήρηση πιστεύω, όχι μόνο προσωπική, εξαιτίας της ιδιότητά μου, της εκπαιδευτικής, είναι πως ο άταχτος μαθητής, ο υποτίθεται κακός μαθητής είναι ταυτόχρονα κι ο πιο καλός μαθητής! Είναι αυτός που αν φιλοτιμηθεί μπορεί να κάνει θαύματα και σε επίδοση και σε διαγωγή. Αρκεί να βρεθεί με υπομονή, θέληση κι αγάπη, σα να είναι δικός σου παιδί, ο τρόπος της μεταστροφής, το μαγικό κλειδί… Αυτός που προκλητικά σε κοιτάζει για να δει πως θα αντιδράσεις στη φασαρία του, στη σκανδαλιά του, αυτός που γελάει, που μιλάει συνεχώς, δεν κρατάει βιβλία, ρίχνει όλο τη γομολάστιχα του κάτω για να την πιάσει, που ζητάει κάθε ώρα να πάει τουαλέτα ή στο μάθημα αργεί, είναι ταυτόχρονα και το πιο φιλότιμο, πονόψυχο παιδί! Είναι αυτό που, όταν θα κρατάει βιβλίο θα το δώσει καλύτερα στην Αννούλα, θα το μοιραστεί. Με μια καλοσύνη, τρυφερότητα στα μάτια που θα σε ξαφνιάσει. Είναι αυτό που όταν το σφουγγάρι για τον πίνακα είναι εξαφανισμένο, θα τρέξει, να ψάξει, από μια άλλη τάξη να βρει. Να εξυπηρετήσει μια κατάσταση θα σκιστεί. Είναι αυτό που κάνει τις πιο δυνατές φιλίες, το κουλούρι του στο διάλειμμα θα μοιραστεί. Είναι αυτό που, αν σταματήσεις να το επιπλήττεις και επαινέσεις κάτι μικρό στην επίδοσή του , τη συμπεριφορά του, θα κάνει το μεγάλο! Που αν με αυτό ασχοληθείς, σκύψεις πάνω από το βιβλίο του να του εξηγήσεις, θα σταματήσει τη συμπεριφορά του την προκλητική. Είναι αυτό που, αν δεν ουρλιάξεις στη φασαρία του, αλλά αδιαφορήσεις ή βρεις άλλο τρόπο να τη διαχειριστείς, θα μεταστραφεί. Κάθε λοιπόν που έχεις κάτι ζόρικο στην τάξη να διαχειριστείς, πάρε μια ανάσα, σκέψου κάτι όμορφο, μα κυρίως θυμήσου πως κάποτε ήσουν κι εσύ παιδί!
