Γράφει ο Γεώργιος Χ. Κουμάκης
Ο Πλάτων ως κατ’ εξοχήν πολιτικός φιλόσοφος στο μεγαλύτερό -και ίσως στο σπουδαιότερό -του έργο που επιγράφεται «Νόμοι» εξετάζει όλες σχεδόν τις πτυχές της νομοθεσίας στην άριστη πολιτεία. Μεταξύ αυτών αναφέρει και την περίπτωση των προστατευομένων μαρτύρων σε διάφορες καταστάσεις. Σ ’αυτές περιλαμβάνεται και η περίπτωση, κατά την οποία κακοποιείται κάποιος ή υφίσταται υλική ζημία από κάποιους και δεν μπορεί να αμυνθεί ή να διαπιστώσει την ταυτότητα των δραστών. Εξυπακούεται βέβαια ότι αυτό ισχύει κατά μείζονα λόγο στην περίπτωση υπεξαίρεσης δημοσίου χρήματος και ζημίας του δημοσίου.
Ο Πλάτων διατυπώνει την άποψη ότι όποιος πολίτης αντιληφθεί τη διαπραττόμενη παρανομία οφείλει να την καταγγείλει στις αρχές, διότι διαφορετικά θα θεωρηθεί κακός και καθίσταται μάλιστα και υπόδικος για την προξενηθείσα βλάβη, αν θέλει κάποιος να τον καταγγείλει. Αν πάλι αυτός που κατέχει την πληροφορία είναι δούλος, τότε ως αμοιβή για την προσφερθείσα πληροφορία του θα του δοθεί το ύψιστο αγαθό της ελευθερίας και θα απελευθερωθεί. Ο μεν ελεύθερος έχει ηθική υποχρέωση να καταγγείλει την παράνομη πράξη, και γι αυτό τιμωρείται, αν δεν το πράξει, ο δε δούλος δεν τιμωρείται, επειδή δεν έχει το αυτεξούσιο, αλλά αμείβεται, αφού αυτή είναι η μόνη αρμόζουσα δυνατότητα που απομένει για την ορθή αντιμετώπιση του ζητήματος.
Η αμοιβή και η τιμωρία αποδίδονται στον δούλο και στον ελεύθερο αντίστοιχα, επειδή οι ενέργειές τους συμβάλλουν στο γενικό καλό και εξυπηρετούν το κοινό συμφέρον. Αυτός είναι και ο λόγος που οι μάρτυρες αυτοί πρέπει να τυγχάνουν της αμέριστης προστασίας της πολιτείας. Η περίπτωση ανώνυμης καταγγελίας, βάσει της οποίας και μόνον μπορεί στηθεί κατηγορητήριο και να παραπεμφθεί κάποιος σε δίκη, δεν αναφέρεται.
Όλα γίνονται φανερά, επώνυμα και στο φως της ημέρας. Αναφορικά με το θέμα της προστασίας τέτοιων μαρτύρων ο Πλάτων λέγει ότι οι άρχοντες πρέπει να επιμελούνται, ώστε να μην αδικηθούν οι μάρτυρες που καταγγέλλουν παράνομες πράξεις των άλλων από εκδίκηση λόγω της καταγγελίας που έκαμαν. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να ψευδομαρτυρήσουν, διότι θα ελεγχθούν για την αλήθεια των λεγομένων τους.
Εκείνο που εγγυάται μόνον το κράτος είναι η δίκαιη δίκη, αφού αποκλείεται διαρρήδην η εκδικητική διάθεση( Νόμοι, ΙΑ 932 d: τοῖς ἄρχουσι δὲ ἐπιμελὲς ἔστω μή τις ἀδικῇ τὸν τοιοῦτον τιμωρούμενος τῆς μηνύσεως ἕνεκα).
