Ιανουάριος 2022
Νοημοσύνη, σύμφωνα με το λεξικό της Νεοελληνικής, είναι το σύνολο των γνωστικών ικανοτήτων του ανθρώπου, τουτέστιν η αντίληψη η μνήμη ο συνειρμός η φαντασία η προσοχή η διανόηση, η δυνατότητα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις και η ικανότητα να αντιλαμβάνεται ομοιότητες, διαφορές και σχέσεις.
Ευφυΐα, είναι το σύνολο των πνευματικών λειτουργιών, που χρησιμοποιούμε για να διαχειριστούμε παρουσιαζόμενες καταστάσεις, με την αξιοποίηση των εμπειριών των γενετικών, κληρονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων στους οποίους οφείλεται η ευφυΐα. Κατά τον Stephen Hawking, ευφυΐα είναι η ικανότητα προσαρμογής του ανθρώπου στην αλλαγή.
Η Τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα μιας μηχανής να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπου, όπως είναι η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα. Αφορά την επιστήμη των υπολογιστών η οποία ασχολείται με τη σχεδίαση και υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης δραστηριότητας και τα οποία υπονοούν στοιχειώδη ευφυΐα.
Ο όρος είναι επινόηση του Αμερικανού John McCarthy ενός από τους ιδρυτές της Τεχνητής νοημοσύνης βάση της οποίας αποτελεί η «θεωρία της λογικής». Οι απαρχές της Τεχνητής νοημοσύνης ανάγονται στους συλλογισμούς του Αριστοτέλη οι οποίοι παρείχαν πρότυπα εκφράσεων, που έδιναν σωστά συμπεράσματα από σωστές υποθέσεις, βασισμένες στην Αριστοτέλεια συλλογιστική. Ο Αριστοτέλης με κύριο στοιχείο το συλλογισμό έδωσε στη «θεωρία της λογικής» κυρίαρχη θέση στη Φιλοσοφία ως επιστήμης. Ίσως η εισαγωγή και η ανάλυση των συλλογισμών να είναι η μεγαλύτερη συμβολή του Αριστοτέλη στη Φιλοσοφία. Η επιτυχία του Αριστοτέλη να επινοήσει κανόνες συλλογισμού δηλαδή κατάλληλες μορφές και σχήματα σκέψης, εξομοιώνεται απόλυτα με τον προγραμματισμό στον υπολογιστή ενός αλγόριθμου*,
δηλαδή μιας σειράς διαδοχικών λογικών βημάτων διατυπωμένων βάσει κανόνων ώστε η εκτέλεση τους υπό μορφή εντολών σε χρόνο πεπερασμένο να οδηγεί στην επίλυση ενός προβλήματος.
Η όρθια στάση του ανθρώπου αποδέσμευσε τα άνω άκρα για άλλες δραστηριότητες πέρα από το βάδισμα, γεγονός, που συνέβαλε στην ανάπτυξη της νοημοσύνης του και του έδωσε τη δυνατότητα κατασκευής και χρήσης εργαλείων και μέσων, τα οποία έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην εξελικτική του πορεία. Εργαλεία και μέσα πρωτόγονα στα αρχικά στάδια, που μέσα από χιλιάδων χρόνων βελτιστοποίηση έφθασαν στην σημερινή τεχνολογία των υπερσύγχρονων ηλεκτρονικών υπολογιστών Deep Blue και Watson της ΙΒΜ αλλά και των Cogs, (Cost of goods sold) όπως αποκαλούνται οι νοήμονες ηλεκτρονικοί υπολογιστές.
Η ραγδαία εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας του σήμερα και της πλασμονικής του αύριο, που κάνει γνωστή την παρουσία της με τα «τεχνητά νευρωνικά δίκτυα», δομής ανάλογης εκείνης του ανθρώπινου εγκεφάλου, φαίνεται να οδηγεί στον επαναπροσδιορισμό των ρόλων ανθρώπου και της Τεχνητής Νοημοσύνης αλλά και στη αναδιανομή των λειτουργιών του ανθρώπου με την εκχώρηση ορισμένων στα δημιουργήματα της τεχνητής νοημοσύνης. Οι νοήμονες, ηλεκτρονικοί υπολογιστές Cogs, να χρεωθούν την διαχείριση της πραγματικότητας με βάση τη λογική, τη γνώση, την έρευνα και τη στατιστική και ο άνθρωπος να αρκεστεί στην ηθική, στο συναίσθημα και στις κοινωνικές αξίες.
Μερίδα επιστημόνων υποστηρίζουν ότι αυτό που θα λείπει πάντοτε από τις μηχανές είναι η συνείδηση, δηλαδή η ικανότητα του ανθρώπου να κατανοεί τον εαυτό του. Εξάλλου, για να κωδικοποιήσουμε σε αλγόριθμους την ανθρώπινη νοημοσύνη, θα έπρεπε να ξέρουμε ακριβώς πώς λειτουργεί, κάτι που είναι αδύνατον να γίνει, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής κ. Δημήτριος Καλλές, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Τεχνητής Νοημοσύνης και επίκουρος καθηγητής στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Επίσης ο κ. Ιωάννης Βλαχάβας, καθηγητής Πληροφορικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, συμφωνεί πως η συνείδηση θα είναι πάντα αυτό που θα ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα δημιουργήματα του αναφέροντας: «[sic]Ακόμη κι αν ένα λογισμικό εξελιχθεί ώστε να απαντά στις πιο περίπλοκες ερωτήσεις, ποτέ ο υπολογιστής δεν θα αποκτήσει αυτογνωσία, δηλαδή ποτέ δεν θα γνωρίσει πως ξέρει, εκείνο που ο άνθρωπος γνωρίζει.»
Είναι γνωστό ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργήσει ένας υπολογιστής είναι η αποθήκευση στη μνήμη του κάποιου προγράμματος, δηλαδή ενός συνόλου εντολών (λογισμικό) που τον εφοδιάζει ο χρήστης άνθρωπος. Έτσι, με την έννοια του λογισμικού, οι ηλεκτρικοί υπολογιστές έχουν λογική. Μπορούν προγραμματιζόμενοι σωστά να μεγιστοποιούν το όφελος και να ελαχιστοποιούν τη ζημία με βάση πάντα τα δεδομένα που τους δίδονται για επεξεργασία. Δεν έχουν όμως τη συναισθηματική νοημοσύνη, ούτε υπάρχουν οι κατάλληλες εντολές για να μπορούν να μπουν σε μια μήτρα υπολογιστικής βελτιστοποίησης, οι φόβοι και οι ελπίδες, τα όνειρα και οι προσδοκίες, οι αξίες και η αισθητική, τα ελαττώματα και οι αρετές, που έχουμε οι άνθρωποι. Ασφαλώς σήμερα οι μηχανές μπορούν να προκαλέσουν τους ανθρώπους σχεδόν σε κάθε εργασία, ακόμα και αν αυτή απαιτεί ειδικές δεξιότητες. Όμως, το όραμα της δημιουργίας μιας μηχανής με ανθρώπινη σκέψη δεν έχει πραγματοποιηθεί και η πρωτοβουλία θα παραμείνει κυρίαρχο ανθρώπινο χαρακτηριστικό, με την έννοια ότι η μηχανή δεν θα καταφέρει ποτέ να κάνει κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που ο άνθρωπος θα προγραμματίζει, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι πάντα θα ισχύει η ιστορική φράση του John McCarthy, που προκάλεσαν προβλέψεις της επεξεργασίας ειδικού προγράμματος και ειπώθηκε το 1978. «[sic] Για να υπάρξει Τεχνητή Νοημοσύνη ανθρωπίνου επιπέδου, θα χρειαστούν 1,7 Αϊνστάιν, 2 Μάξγουελ, 3 Φαραντέι και 3 Σχέδια Μανχάταν».
Μέρος των επιστημόνων θεώρησαν εσφαλμένα ότι η λειτουργία της ανθρώπινης σκέψης ήταν γνωστή. Έτσι υπέθεσαν πως δε χρειάζονταν παρά μόνο μερικοί ειδικοί αλγόριθμοι για να αντιστοιχίσουμε την ανθρώπινη νοημοσύνη σ' έναν υπολογιστή.
Η αλγοριθμική αντιστοίχιση του ανθρώπινου εγκεφάλου στον υπολογιστή αποδείχθηκε αδύνατη μέχρι σήμερα και το αποτέλεσμα επιβεβαιώνει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν πρόκειται να αποτελέσει μηχανικό κλώνο του ανθρώπου.
*Το εικονίδιο του άρθρου: Ένα απλό διάγραμμα ροής, από τη Βικιπαίδεια, που απεικονίζει τον αλγόριθμο ελέγχου και επισκευής ενός λαμπτήρα που δεν δουλεύει.
