Η 3η Μαρτίου 2021, ήταν μια ιστορική μέρα για το ευρωπαϊκό αναπηρικό κίνημα, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη Στρατηγική της για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030, για την οποία όλες οι οργανώσεις την Ευρώπη είχαν αγωνιστεί να δημοσιευθεί.
Αυτό το έγγραφο περιγράφει προτάσεις και τομείς εργασίας που στοχεύουν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης πλέον των 100 εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών με αναπηρία, μέσω της εφαρμογής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (CRPD). Αυτό το κείμενο πρόκειται να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό χρηματοδοτήσεις, υπηρεσίες και δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία σε κάθε χώρα της ΕΕ- και στην Ελλάδα.
Ιδιαίτερη αναφορά στο κείμενο της Στρατηγικής γίνεται στη γνωμοδότηση του προέδρου της ΕΣΑμεΑ Ιωάννη Βαρδακαστάνη Shaping the EU agenda for disability rights 2020-2030, ως αντιπροέδρου της Ομάδας 3 της ΕΟΚΕ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινωνική Επιτροπή), καθώς έδωσε τον τόνο για την κατεύθυνση που πρέπει να έχει η Στρατηγική, από την πλευρά των ατόμων με αναπηρία και της Κοινωνίας των Πολιτών.
Ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ και του EDF Ιωάννης Βαρδακαστάνης, για την 3η Μαρτίου, δήλωσε: «Σήμερα είναι η αρχή. Θα εξετάσουμε προσεκτικά τη Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και θα εργαστούμε για να διασφαλίσουμε την εφαρμογή της σε συμφωνία με τη Σύμβαση. Τα μέλη μας θα εξετάσουν προσεκτικά κάθε στοιχείο της στρατηγικής.
Δεν πρόκειται να περιοριστούμε από τη Στρατηγική και όταν προκύπτουν νέα ζητήματα, θα τα θέτουμε. Εάν υπάρχουν κενά και ελλείψεις, είναι καθήκον μας να τα επισημάνουμε και να αγωνιστούμε για ισχυρότερες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Είναι πολύ σημαντικό να διαμορφωθούν οι νέες πρωτοβουλίες και δομές έτσι ώστε να γίνουν χωρίς αποκλεισμούς και να έχουν αντίκτυπο και αυτό θα επιτευχθεί μόνο μέσω της πλήρους και ουσιαστικής συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία και της δίκαιης κατανομής ανθρώπινων και οικονομικών πόρων.
Η δουλειά μας δεν θα έχει τελεσφορήσει όσο εκατομμύρια Ευρωπαίων με αναπηρία μένουν στο σπίτι περιμένοντας ένα εμβόλιο COVID-19, ενώ εκατομμύρια ζουν σε ιδρύματα, ενώ άτομα με αναπηρία καταπιέζονται από τη φτώχεια και τον αποκλεισμό, ενώ αντιμετωπίζουμε διακρίσεις και άρνηση των δικαιωμάτων μας. Έως ότου κάθε άτομο με αναπηρία να μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα ψήφου του, το δικαίωμά του στην ελεύθερη κυκλοφορία σε μια Ευρώπη χωρίς φραγμούς, όπου θα μπορεί να ζήσει όπου και με ποιον επιλέξει με επαρκή υποστήριξη. Ποτέ πριν δεν ήταν πιο επείγουσα η δουλειά μας για την οικοδόμηση μιας Ευρώπης της Ισότητας».
Το European Disability Forum, η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία, στην οποία πρόεδρος είναι ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ Ιωάννης Βαρδακαστάνης, χαιρετίζει το γεγονός ότι η Στρατηγική βασίζεται στη Σύμβαση και υπενθυμίζει τις συστάσεις που έλαβε η ΕΕ από την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία το 2015. Και ενώ οι προτεραιότητες με τη μορφή δράσεων και εμβληματικών πρωτοβουλιών είναι καθορισμένες, και πολύ συγκεκριμένες, με σαφή χρονοδιαγράμματα, άλλοι στόχοι είναι πιο φιλόδοξοι και θα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω με τη μορφή σχεδίων δράσης και ορισμού χρονικών πλαισίων.
Το EDF εκτιμά ιδιαίτερα:
· Την αναγνώριση της φρικτής κατάστασης που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία λόγω της πανδημίας του COVID-19, την πρόβλεψη δράσεων για την υποστήριξη των κρατών μελών σχετικά με την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρία και τον ενισχυμένο συντονισμό στις μεταρρυθμίσεις της υγειονομικής περίθαλψης σε εθνικό επίπεδο.
· Την πρόταση για μια πανευρωπαϊκή κάρτα αναπηρίας το 2023 για τη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των ατόμων με αναπηρία.
· Την προετοιμασία ενός οδηγού για την ανεξάρτητη διαβίωση για τα κράτη μέλη το 2023
· Το ποιοτικό πλαίσιο για τις κοινωνικές υπηρεσίες προς άτομα με αναπηρία το 2024.
· Την πρωτοβουλία για την αύξηση της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
· Τη δέσμευση για τη συμμετοχή οργανώσεων ατόμων με αναπηρία στην εφαρμογή της Στρατηγικής.
Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που ευθυγραμμίζονται με τις προτάσεις του EDF, τα οποία είναι καλό να αναπτυχθούν περαιτέρω. Για παράδειγμα:
· Η δημιουργία του Κέντρου Υποστήριξης «AccessibleEU» έως το 2022 είναι θετική. Ωστόσο, στερείται του δυναμικού που θα μπορούσε να είχε ένας νέος οργανισμός της ΕΕ σχετικά με την προσβασιμότητα (το Συμβούλιο Πρόσβασης ΕΕ) και ελπίζουμε να εργαστούμε μέσα στην Πλατφόρμα Αναπηρίας για να διασφαλίσουμε ότι το AccessibleEU είναι ένας αποτελεσματικός παράγοντας προσβασιμότητας.
· Ο οδηγός ορθής εκλογικής πρακτικής για τη διασφάλιση των πολιτικών δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία το 2023 θα είναι σίγουρα χρήσιμος για τα κράτη μέλη, αν και το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να το ολοκληρώσουν τροποποιώντας τον εκλογικό νόμο για να διασφαλίσουν το δικαίωμα ψήφου όλων των ατόμων με αναπηρία.
· Η πρόσκληση προς τα κράτη μέλη για να ξεμπλοκάρουν την Οδηγία για την ίση μεταχείριση που προτάθηκε πριν από 13 χρόνια εξακολουθεί να είναι σημαντική. Η πανδημία κατέστησε σαφή την έλλειψη προστασίας έναντι των διακρίσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην υγειονομική περίθαλψη. Ωστόσο, η Στρατηγική δεν αναφέρεται σε οποιοδήποτε εναλλακτικό σχέδιο για τη διασφάλιση της μη διάκρισης σε ολόκληρη την ΕΕ και σε όλους τους τομείς.
· Η αναγνώριση της ειδικής κατάστασης των ατόμων με αναπηρία που αντιμετωπίζουν πολλαπλές μορφές διακρίσεων λόγω, για παράδειγμα, του φύλου, της ηλικίας, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή του εθνοτικού τους υπόβαθρο, θα πρέπει επίσης να εξεταστεί προσεκτικά και να αντιμετωπιστεί μέσω στοχευμένων δράσεων.
· Τέλος, χαιρετίζουμε επίσης τη δημιουργία της πλατφόρμας για την Αναπηρία, που θα συγκεντρώσει τους αρμόδιους φορείς σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για την εφαρμογή της Στρατηγικής αυτής. Εκτιμούμε τη δέσμευση ότι θα οριστούν «συντονιστές για την αναπηρίας» σε όλα τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς για να διασφαλίσουμε την κατάλληλη ενσωμάτωση της Σύμβασης και του συντονιστικού μηχανισμού της.
Το EDF ζητά τη δημιουργία μονάδας για τη Σύμβαση για τη διασφάλιση του συντονισμού της σε επίπεδο ΕΕ - αυτή η μονάδα εξακολουθεί να λείπει από την προσέγγιση της ΕΕ. Ενώ η Στρατηγική δίνει προσοχή στην ενσωμάτωση της ένταξης (όπως δέσμευση σε συστηματικές αναφορές στη Σύμβαση σε όλους τους σχετικούς τομείς πολιτικής ή εκπαίδευση του προσωπικού σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία), χωρίς ενισχυμένους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους εντός της Επιτροπής, ή τη δημιουργία ενός ισχυρού και με επιρροή τοπικού σημείου μέσα στην ΕΕ (focal point), είναι δύσκολο αυτό να επιτευχθεί.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος της Επιτρόπου για την Ισότητα στην υλοποίηση αυτής της νέας Στρατηγικής. Το EDF θα ήθελε να ευχαριστήσει την Επίτροπο Helena Dalli για την αυστηρή προσέγγιση στις συμβουλές των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία και τον βαθμό στον οποίο οι ιδέες τους έχουν αντικατοπτριστεί στο τελικό κείμενο της Στρατηγικής.
