Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου λειτουργεί σαν καταλύτης για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Προς την κατεύθυνση της επανεκκίνησης τωου διαλόγου μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας «σπρώχνουν» το Βερολίνο και η Ουάσιγκτον. Η Άνγκελα Μέρκελ συνομίλησε δύο φορές σε διάστημα τεσσάρων ημερών με τον Κυριάκο Μητσοτάκη για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. «Εφόσον έχουμε απτά δείγματα γραφής κι αυτά συνεχιστούν είμαστε έτοιμοι να εκκινήσουμε άμεσα -το τονίζω- άμεσα διερευνητικές επαφές με την Τουρκία, σχετικά με τη μία μείζονα διαφορά την οποία έχουμε: Την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ δηλαδή, Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο» επισήμανε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Αθήνα.
Από την πλευρά του ο Σαρλ Μισέλ υπογράμμισε ότι «το στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ είναι να εγγυηθεί την αποκλιμάκωση, τη σταθερότητα και την ασφάλεια».
Κατά πληροφορίες περίπου το ίδιο είναι το περιεχόμενο των τελευταίων παρεμβάσεων της αμερικανικής διπλωματίας στη γραμμή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο ότι η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο δεν πρέπει να στρατιωτικοποιηθεί περαιτέρω.
Η τουρκική κυβέρνηση πάντως, ενδεδυμένη τον μανδύα της ετοιμότητας για διάλογο ζητά «αμοιβαίο σεβασμό και ισότιμες λύσεις στα προβλήματα» όπως έγραψε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου σε άρθρο του στην «Καθημερινή». Στην ίδια παρέμβασή του, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών σημείωσε: «Η Τουρκία σέβεται την Ελλάδα αρκετά ώστε να μη θέλει να διαπραγματευτεί και να συμφωνήσει με άλλα μέρη για θέματα που θα έπρεπε να διευθετηθούν απευθείας ανάμεσα στους δύο γείτονες» αφήνοντας έναν υπαινιγμό ότι ο διάλογος για θέματα που άπτονται ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων θα μπορούσε να γίνει ανάμεσα στην Άγκυρα και κάποιο τρίτο μέρος, πχ το ΝΑΤΟ.
Η «μπαμπεσιά» Τσαβούσογλου με το Καστελόριζο
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου απαρίθμησε μάλιστα τους βασικούς στόχους της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο ως εξής: «Δίκαιη και ισότιμη οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, προστασία των δικαιωμάτων στην υφαλοκρηπίδα μας έναντι μαξιμαλιστικών και υπερβολικών διεκδικήσεων θαλασσίων ορίων, προστασία των ισότιμων δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων στους υποθαλάσσιους πόρους του νησιού μέσω της εγκαθίδρυσης ενός μηχανισμού ισότιμου διαμοιρασμού των κερδών και δημιουργία ενός γνήσιου, συμπεριληπτικού, δίκαιου και ισότιμου μηχανισμού ενεργειακής συνεργασίας των υποθαλάσσιων πόρων, με τη συμμετοχή όλων των πλευρών, περιλαμβανομένων των Τουρκοκυπρίων στην Ανατολική Μεσόγειο». Με σχεδόν απειλητική γλώσσα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επανέφερε τις απειλές της Άγκυρας για το Καστελλόριζο το οποίο κατονόμασε και με την αυθαίρετη ονομασία που χρησιμοποιούν οι Τούρκοι. «Μια σειρά από μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις δεν μπορούν να επιβληθούν στην Τουρκία μέσω της ΕΕ η οποία δεν έχει καμία αρμοδιότητα επί ζητημάτων οριοθέτησης θαλασσίων συνόρων» είπε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου και υποστήριξε ότι «δεν μπορεί να αποκοπεί η πρόσβαση της Τουρκίας στην ανοιχτή θάλασσα και στις δικές της θαλάσσιες ζώνες, διεκδικώντας 40.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα υφαλοκρηπίδας για ένα μικρό νησί όπως το Μέις ή Καστελόριζο που είναι μόνο 2 χιλιόμετρα μακριά από την Τουρκία και 580 από την ελληνική ηπειρωτική ακτή».
Εκτός από την εξωφρενική προσπάθειά του να αποκαλέσει το Καστελόριζο και με το όνομα που θέλουν να του δώσουν οι Τούρκοι, εγγράφοντας προσπάθεια να αμφισβητήσει την ελληνική κυριαρχία επί της νήσου, ο Τσαβούσογλου έφτασε στο σημείο να δηλώσει ξεκάθαρα ότι το Διεθνές Δίκαιο δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί για το Καστελόριζο επειδή δεν συμφέρει την Τουρκία. «Κανένας νόμος ή λογική, ούτε μια βασική αίσθηση δικαίου δεν θα επέτρεπε ένα αντίθετο επιχείρημα» ισχυρίστηκε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επαναφέροντας το ψευδοεπιχείρημα ότι η Τουρκία είναι η χώρα με την μεγαλύτερη σχετική ακτογραμμή στην περιοχή, όταν η Ελλάδα έχει κατά πολύ μεγαλύτερη ακτογραμμή απ' αυτήν της Τουρκίας. Τι κάνει η Άγκυρα; Προσπαθεί να αποκόψει τον υπόλοιπο νησιωτικό κορμό της Ελλάδας από την εξίσωση και συγκρίνει την ακτογραμμή της Τουρκίας μόνο με το Καστελλόριζο!
Η απάντηση του Δένδια
«Οι εκκλήσεις της Άγκυρας για διάλογο δεν μπορούν παρά να εκλαμβάνονται ως προσχηματικές, όταν συνοδεύονται από απειλές εναντίον της Ελλάδας και άλλων χωρών» απάντησε ο Νίκος Δένδιας στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Μετά τη συνάντησή του με τον Αιγύπτιο υπουργό Εξωτερικών Σάμεχ Σούκρι, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας επισήμανε: «Εμφανώς να συμμετέχουμε και σε διάλογο με την Τουρκία, για την οριοθέτηση της μεταξύ μας υφαλοκρηπίδας και των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, εφόσον οι παράνομες ενέργειες, οι απειλές, οι εκβιασμοί, λάβουν οριστικό τέλος. Διότι υπό απειλή και εκβιασμό δεν υφίσταται διάλογος. Θέλω να πω, ότι η αποχώρηση του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis ήταν ένα θετικό βήμα, το οποίο όμως με λύπη μου παρατήρησα ότι συνοδεύτηκε και από απειλητική ρητορική».
Ο στόχος της Τουρκίας και οι προειδοποιήσεις των φίλων της Ελλάδας
Αντικειμενικός σκοπός της Τουρκίας είναι να απογυμνωθεί η Ελλάδα από θαλάσσιες ζώνες στις οποίες η Αθήνα έχει κυριαρχικά δικαιώματα.
Ο Τσαβούσογλου συνέχισε την προσπάθεια που γίνεται το προηγούμενο διάστημα από τις τουρκικές εφημερίδες, οι οποίες έχουν στοχοποιήσει το συγκρότημα της Μεγίστης -με σχεδόν καθημερινά ρεπορτάζ- και αναφορές περί των νησιών που δήθεν βρίσκονται «στη λάθος πλευρά», ενώ και ο Ταγίπ Ερντογάν έχει κατ' επανάληψη προσπαθήσει να δημιουργήσει την εντύπωση ότι η γεωγραφική θέση του Καστελλόριζου πλήττει τα τουρκικά συμφέροντα. Η τουρκική προσπάθεια, όπως αποτυπώνεται σε όλους τους χάρτες που διακινούνται δημοσίως από την Άγκυρα, είναι να εγκλωβιστεί το Καστελλόριζο σε μια ζώνη τουρκικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Οι μεγάλοι διεθνείς παίκτες έχουν ανάγκη την Τουρκία και αυτό είναι κάτι που ο Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει καλά και εκμεταλλεύεται στο έπακρο. «Η Τουρκία πιέζει την Γερμανία στον οικονομικό τομέα. Προσπαθεί να εκμεταλλευθεί τις ευρωπαϊκές αδυναμίες, αξιοποιώντας και τις επερχόμενες αμερικανικές εκλογές» λέει στο protothema αξιωματούχος ξένης κυβέρνησης και συμπληρώνει ότι ίσως η Άγκυρα να κάνει λάθος στον τρόπο που θεωρεί ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίζει τις προκλήσεις.
«Η Γερμανία στηρίζει την Ελλάδα και την Κύπρο αλλά επιδιώκει την αποκλιμάκωση: Πρέπει να δημιουργήσετε τις συνθήκες εκείνες ώστε να πετύχετε η ΕΕ να μην αγνοεί τα μέλη της» συνεχίζει ο συνομιλητής μας εξηγώντας ότι η αξία της Γαλλίας δεν έγκειται μόνο στην γρήγορη προμήθεια της Ελλάδας με εξελιγμένα οπλικά συστήματα, ούτε μόνο σε πιθανή μετακίνηση του πυρηνοκίνητου αεροπλανοφόρου Σαρλ ντε Γκωλ προς την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αλλά -κυρίως- στην ενεργοποίηση της Γερμανίας ώστε το Βερολίνο να ταχθεί επί της ουσίας στο πλευρό της Αθήνας.
Η συζήτηση για τις κυρώσεις της ΕΕ στην Τουρκία
«Παρατηρείται αργή πρόοδος, αλλά τα πράγματα χρειάζονται χρόνο. Είναι σαν να χορεύεις έναν παραδοσιακό χορό όπου πρέπει να κινείσαι αργά και να προσπαθείς να προσκαλέσεις όσο περισσότερους γίνεται να μπουν στο χορό» αναφέρει διπλωματικός παράγοντας σχετικά με την εξελισσόμενη συζήτηση στο πλαίσιο της ΕΕ για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
«Όσο περισσότερο προκαλεί η Τουρκία τόσο περισσότεροι θα πρέπει να είναι οι περιορισμοί που ενεργοποιούνται. Αυτή πρέπει να είναι η συνταγή ώστε η ΕΕ να μην έχει επιλογή από το να επιβάλλει κυρώσεις» σημειώνει πρόσωπο με γνώση των συσχετισμών δυνάμεων και αντίληψη της απροθυμίας πολλών ευρωπαϊκών χωρών να εμφανιστούν ως ανήκουσες στο στρατόπεδο που επιθυμεί την όρθωση ενός τείχους στις απειλές του Ταγίπ Ερντογάν.
Η στάση κάποιων χωρών, όπως η Μάλτα δείχνει ότι πέραν των ειδικών -φανερών ή μυστικών- συμφωνιών που μπορεί να έχουν συνομολογήσει με την Τουρκία, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες είναι τρομοκρατημένες από το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία. Ειδικώς για την Μάλτα, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εκπόνησε ειδικό σχέδιο για να αναστρέψει την ροπή της Βαλέττας προς την Άγκυρα.
«Ο ελληνόκτητος στόλος περιλαμβάνει περίπου 700 πλοία, δηλαδή περίπου το 1/5 του δυναμικού του, με σημαία Μάλτας. Και, βέβαια, θεωρούμε ότι η ελληνική ναυτιλία θα συνεχίσει να αποτελεί γέφυρα μεταξύ των δυο χωρών μας» υπογράμμισε υπαινικτικά ο Νίκος Δένδιας απευθυνόμενος στον Μαλτέζο ομόλογό του Έβαριστ Μπαρτόλο με τον οποίο συναντήθηκε τη Δευτέρα στην Αθήνα. Το μήνυμα της ελληνικής πλευράς προς την Μάλτα ήταν ξεκάθαρο για εκείνους που γνωρίζουν να αποκωδικοποιούν την διπλωματική γλώσσα. Ενα στα πέντε ελληνόκτητα πλοία έχουν σημαία Μάλτας και η κυβέρνηση της νησιωτικής χώρας δεν θα έπρεπε να κινηθεί με τρόπο που θα πλήξει την Αθήνα. Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, οι αποφάσεις υπαγορεύονται από κοινά συμφέροντα.
Η ελληνική πλευρά, επιχειρώντας να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά των Ηνωμένων Πολιτειών, αξιοποιεί τις σχέσεις συνεργασίας που αναπτύσσει με χώρες όπως το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία. Οι χώρες αυτές έχουν υψηλό ενδιαφέρον για την αμερικανική διπλωματία και τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και με την διαρκώς εντεινόμενη περιφερειακή συνεργασία μαζί τους, η Αθήνα φιλοδοξεί να επιτύχει να εντοπιστεί από το «ραντάρ» της Ουάσιγκτον.
Πώς θα μπορούσε να βρεθεί διέξοδος από την κρίση
Η έξοδος από την κρίση θα μπορούσε να έρθει με την επανάληψη των διερευνητικών επαφών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, είναι η κοινή συνισταμένη έμπειρων διπλωματών με τους οποίους συνομίλησε το protothema. Το ερώτημα που θέτουν όμως, είναι πότε και με ποια ανταλλάγματα θα μπορούσε να πειστεί η Τουρκία. «Αν σας καλέσουν στην Άγκυρα θα πρέπει να αντιληφθείτε τι ακριβώς έχουν στο μυαλό τους. Η στρατηγική σας θα πρέπει να είναι να προστατεύσετε τα συμφέροντά σας και να μην πέσετε στην παγίδα των Τούρκων» αναφέρει στέλεχος ξένης κυβέρνησης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η εξελισσόμενη διαβούλευση στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ για την ενεργοποίηση ενός μηχανισμού αποκλιμάκωσης που θα μπορούσε να αποτρέψει το ενδεχόμενο πρόκλησης θερμού επεισοδίου ή ενός ατυχήματος που θα ήταν ικανό να μετατρέψει την ομίχλη του πολέμου σε στρατιωτική αναμέτρηση.
