Στις 10.30 ώρα Ελλάδας αναμένεται να συνεδριάσουν εκ νέου οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αιχμή το μεταναστευτικό ζήτημα, ενώ παράλληλα επί τάπητος στη Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες θα τεθούν οι σχέσεις με την Κίνα, αλλά και η πορεία και οι προοπτικές της οικονομίας.
Η πρώτη ημέρα τη Συνόδου ολοκληρώθηκε στις 2.30 ώρα Ελλάδος τα ξημερώματα. Προηγήθηκαν μαραθώνιες διαπραγματεύσεις αναφορικά με το μεταναστευτικό από νωρίς το απόγευμα, με την Ουγγαρία και την Πολωνία να μπλοκάρουν τα συμπεράσματα για το συγκεκριμένο θέμα ως την ολοκλήρωση της πρώτης ημέρας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Οι αντιδράσεις
Η Πολωνία, με την υποστήριξη της Ουγγαρίας, απαιτεί να αναθεωρηθεί η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση των κανόνων για το άσυλο στη σύνοδο κορυφής που βρίσκεται σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες.
Δυνάμει της μεταρρύθμισης που προτάθηκε, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποδέχονται αιτούντες άσυλο που φθάνουν στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι χώρες που δεν επιθυμούν να υποδέχονται πρόσφυγες και μετανάστες θα πρέπει να καταβάλλουν χρηματικές αποζημιώσεις.
Η Πολωνία, η οποία όπως και η Ουγγαρία δεν υποστήριξε την πρόταση πριν από τρεις εβδομάδες, αλλά μειοψήφησε, απαιτεί τώρα η υποδοχή αιτούντων άσυλο να γίνεται σε εθελοντική βάση, σύμφωνα με έγγραφα που περιήλθαν σε γνώση του Γερμανικού Πρακτορείου.
Η Ουγγαρία επίσης εξέφρασε την εναντίωσή της στη μεταρρύθμιση ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Σύμβουλος του ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν ανέφερε αργά το βράδυ χθες Πέμπτη μέσω Twitter ότι «το πολωνοουγγρικό δίδυμο μάχεται και αντιστέκεται μαζί».
Συμπεράσματα πρώτης ημέρας
Στις 29 Ιουνίου 2023 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με την Ουκρανία, καθώς και την ασφάλεια και άμυνα.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προέβη σε ανταλλαγή απόψεων με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Stoltenberg σχετικά με τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ και την ευρωατλαντική ασφάλεια, ιδίως μετά την υπογραφή της τρίτης κοινής δήλωσης στις 10 Ιανουαρίου 2023.
Ειδικότερα
I. ΟΥΚΡΑΝΙΑ
1. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει εκ νέου απερίφραστα τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο οποίος συνιστά πρόδηλη παραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, και υπενθυμίζει την αταλάντευτη υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της, καθώς και το φυσικό δικαίωμα νόμιμης άμυνας της Ουκρανίας κατά της ρωσικής επίθεσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει ισχυρή χρηματοδοτική, οικονομική, ανθρωπιστική, στρατιωτική και διπλωματική στήριξη στην Ουκρανία και τον λαό της για όσο χρειάζεται.
2. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει ότι η ΕΕ είναι πρόθυμη να παράσχει βιώσιμη στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία για όσο χρειάζεται, ιδίως μέσω της αποστολής για τη στρατιωτική συνδρομή της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη. Προέβη σε απολογισμό της προόδου όσον αφορά την παράδοση και την από κοινού προμήθεια ενός εκατομμυρίου βλημάτων πυροβολικού και πυραύλων για την Ουκρανία. Υπογραμμίζει τη σημασία των προσπαθειών που συνεχίζουν να καταβάλλουν τα κράτη μέλη, προκειμένου να συμβάλουν στην κάλυψη των πιεστικών στρατιωτικών και αμυντικών αναγκών της Ουκρανίας, με την επιφύλαξη του ιδιαίτερου χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών, και λαμβανομένων υπόψη των συμφερόντων ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών.
3. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη είναι έτοιμα να συμβάλουν, από κοινού με τους εταίρους, στις δεσμεύσεις που θα αναληφθούν μελλοντικά έναντι της Ουκρανίας στον τομέα της ασφάλειας και οι οποίες θα βοηθήσουν την Ουκρανία να αμυνθεί μακροπρόθεσμα, να αποτρέψει επιθετικές ενέργειες και να αντισταθεί στις προσπάθειες αποσταθεροποίησης. Στο πλαίσιο αυτό, θα εξετάσουν ταχέως τις λεπτομέρειες της εν λόγω συμβολής. Οι δεσμεύσεις αυτές θα αναληφθούν με πλήρη σεβασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβανομένων υπόψη των συμφερόντων ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί με προσοχή το θέμα.
4. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την εσκεμμένη καταστροφή του φράγματος του υδροηλεκτρικού σταθμού της Καχόβκα, που έχει ολέθριες ανθρωπιστικές, οικολογικές, γεωργικές και οικονομικές επιπτώσεις, και θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την προστασία του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της είναι σε ετοιμότητα για να παράσχουν περαιτέρω στήριξη στην Ουκρανία, επιπλέον της βοήθειας έκτακτης ανάγκης για τις προσπάθειες αρωγής που παρέχεται μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει πλήρως το έργο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας για την ενίσχυση της πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας στην Ουκρανία.
5. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της θα εντείνουν τις προσπάθειες αξιοποίησης διπλωματικών επαφών και θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με την Ουκρανία και άλλες χώρες για να εξασφαλίσουν την ευρύτερη δυνατή διεθνή στήριξη υπέρ των βασικών αρχών και στόχων της ειρηνευτικής φόρμουλας της Ουκρανίας, μεταξύ άλλων μέσω επικείμενης παγκόσμιας συνόδου κορυφής με θέμα την ειρηνευτική φόρμουλα. Κάθε πρωτοβουλία για συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία πρέπει να βασίζεται στον πλήρη σεβασμό της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητάς της εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της.
6. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη να εξασφαλιστεί για τα επόμενα έτη, από κοινού με τους εταίρους, σταθερή, προβλέψιμη και βιώσιμη χρηματοδοτική στήριξη για την Ουκρανία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, επαναλαμβάνει την έκκληση που έχει απευθύνει προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για ενισχυμένη στήριξη, προκειμένου να καλυφθούν οι πλέον επείγουσες ανάγκες της Ουκρανίας όσον αφορά τις υποδομές. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση μένει πιστή στη δέσμευσή της να στηρίξει την ανοικοδόμηση, την ανάκαμψη και την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας, σε συντονισμό με τους διεθνείς εταίρους, μεταξύ άλλων στους τομείς της ψυχολογικής και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και της παροχής συνδρομής για αποναρκοθέτηση. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προέβη σε απολογισμό των εργασιών σχετικά με τα ακινητοποιημένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας και καλεί το Συμβούλιο, τον Ύπατο Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να προωθήσουν τις σχετικές εργασίες, σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, και σε συντονισμό με τους εταίρους.
7. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει σταθερά προσηλωμένη στη διασφάλιση της πλήρους λογοδοσίας της Ρωσίας για τον επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για το γεγονός ότι το Διεθνές Κέντρο για τη Δίωξη του Εγκλήματος της Επίθεσης κατά της Ουκρανίας (ICPA) είναι έτοιμο να αρχίσει να λειτουργεί υποστηρικτικά. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποτίμησε τις προσπάθειες σύστασης δικαστηρίου για τη δίωξη του εγκλήματος της επίθεσης κατά της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Core Group, και ζητεί να συνεχιστούν οι εργασίες. Το δικαστήριο θα πρέπει να απολαύει ευρύτατης διαπεριφερειακής στήριξης και νομιμοποίησης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για την έγκριση της σύμβασης Λιουμπλιάνας-Χάγης για τη διεθνή συνεργασία με σκοπό τη διερεύνηση και τη δίωξη του εγκλήματος της γενοκτονίας, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, των εγκλημάτων πολέμου και άλλων διεθνών εγκλημάτων και καλεί όλες τις χώρες να προσχωρήσουν στη σύμβαση το συντομότερο δυνατόν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει επίσης ικανοποίηση για τη δημιουργία, από το Συμβούλιο της Ευρώπης, του μητρώου ζημιών που προκλήθηκαν από την επιθετικότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας και ζητεί να συνεχιστούν οι σχετικές εργασίες.
8. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει απερίφραστα την παράνομη εκτόπιση και μεταφορά στη Ρωσία και στη Λευκορωσία παιδιών και άλλων αμάχων από την Ουκρανία. Καλεί τη Ρωσική Ομοσπονδία και τη Λευκορωσία να μεριμνήσουν αμελλητί για την ασφαλή επιστροφή τους.
9. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τις προσπάθειες περαιτέρω αύξησης των πιέσεων προς τη Ρωσία, προκειμένου να εξασθενίσει η ικανότητά της να διεξάγει επιθετικό πόλεμο, μεταξύ άλλων μέσω κυρώσεων, της πλήρους και αποτελεσματικής εφαρμογής τους και της πρόληψης της καταστρατήγησής τους. Στο πλαίσιο αυτό, χαιρετίζει την έγκριση της 11ης δέσμης κυρώσεων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τους συννομοθέτες να ολοκληρώσουν ταχέως τις εργασίες σχετικά με την προτεινόμενη οδηγία για την εναρμόνιση των ποινικών αδικημάτων και των ποινών για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης.
10. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει τη συνεχιζόμενη στρατιωτική στήριξη του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας από το Ιράν και τη Λευκορωσία. Η Λευκορωσία πρέπει να σταματήσει να επιτρέπει στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις να χρησιμοποιούν το έδαφός της, μεταξύ άλλων για την ανάπτυξη τακτικών πυρηνικών όπλων. Το Ιράν πρέπει να σταματήσει να εφοδιάζει τη Ρωσία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
11. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνωρίζει τη δέσμευση και τις ουσιαστικές προσπάθειες της Ουκρανίας για την εκπλήρωση των απαιτούμενων προϋποθέσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας προσχώρησής της στην ΕΕ. Παροτρύνει την Ουκρανία να συνεχίσει την πορεία των μεταρρυθμίσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά με την Ουκρανία και να υποστηρίζει τις προσπάθειές της να εκπληρώσει όλες τις προϋποθέσεις.
12. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξακολουθήσει να παρέχει στήριξη στη Δημοκρατία της Μολδαβίας όσον αφορά τις προκλήσεις που απορρέουν από τη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας, και τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες κατά την ευρωπαϊκή της πορεία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνωρίζει τη δέσμευση και τις ουσιαστικές προσπάθειες της Δημοκρατίας της Μολδαβίας για την εκπλήρωση των απαιτούμενων προϋποθέσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας προσχώρησής της στην ΕΕ. Εκφράζει ικανοποίηση για την προσφάτως υποβληθείσα δέσμη μέτρων στήριξης και την έναρξη της μη στρατιωτικής αποστολής εταιρικής σχέσης της ΕΕ. Συγχαίρει τη Δημοκρατία της Μολδαβίας για την επιτυχή διοργάνωση της δεύτερης συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας την 1η Ιουνίου 2023.
13. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει τα μέτρα που έλαβαν πρόσφατα οι γεωργιανές αρχές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά με τη Γεωργία, ώστε να τη στηρίξει για να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται προκειμένου να προχωρήσει στην ευρωπαϊκή πορεία της.
14. Η Ρωσία εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τα τρόφιμα σαν όπλο, υπονομεύοντας έτσι την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανησυχεί ιδιαίτερα για τη συνεχιζόμενη επιβράδυνση της εφαρμογής της Πρωτοβουλίας για τα Σιτηρά στον Εύξεινο Πόντο και ζητεί την ταχεία και πλήρη επανέναρξη των επιχειρήσεων στο πλαίσιο αυτής. Οι λωρίδες αλληλεγγύης της ΕΕ εξακολουθούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας.
15. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της να ενισχύσει τη στήριξη των εκτοπισμένων, τόσο στην Ουκρανία όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταξύ άλλων μέσω επαρκούς και ευέλικτης χρηματοδοτικής συνδρομής προς τα κράτη μέλη που επωμίζονται το μεγαλύτερο μερίδιο των ιατρικών και εκπαιδευτικών εξόδων και των εξόδων διαβίωσης των προσφύγων.
III. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ
24. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προέβη σε απολογισμό των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν για την εφαρμογή των προηγούμενων συμπερασμάτων του, της Διακήρυξης των Βερσαλλιών του Μαρτίου του 2022 και της στρατηγικής πυξίδας.
25. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι πρέπει να ενισχυθεί η τεχνολογική και βιομηχανική βάση του ευρωπαϊκού αμυντικού τομέα, η οποία πρέπει να καταστεί πιο καινοτόμος, ανταγωνιστική και ανθεκτική, ιδίως σε ένα νέο στρατηγικό περιβάλλον που απαιτεί αμυντική ετοιμότητα και σημαντική αύξηση της μακροπρόθεσμης στρατηγικής ικανότητας της Ευρώπης να αναλαμβάνει μεγαλύτερη ευθύνη για την άμυνά της.
26. Εν προκειμένω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο:
α) ζητεί να προχωρήσουν οι εργασίες σχετικά με όλους τους άξονες δράσης για την παράδοση και τις από κοινού προμήθειες πυρομαχικών και πυραύλων, ιδίως όσον αφορά την πράξη για τη στήριξη της παραγωγής πυρομαχικών (ASAP), με σκοπό την ταχεία έκδοσή της·
β) εκφράζει ικανοποίηση για τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σχετικά με την πράξη για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω κοινών προμηθειών (EDIRPA)·
γ) ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για ένα ευρωπαϊκό επενδυτικό πρόγραμμα στον τομέα της άμυνας (EDIP), με σκοπό την ενίσχυση της ικανότητας και της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης στον τομέα της άμυνας, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ.
27. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για την απόφαση να αυξηθεί περαιτέρω το χρηματοδοτικό ανώτατο όριο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη κατά 3,5 δισ. EUR, προκειμένου να παραμείνει αναλλοίωτο το παγκόσμιο γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του Μηχανισμού, να συνεχιστεί η παροχή στρατιωτικής στήριξης στην Ουκρανία και να διατηρηθεί η ικανότητα της Ένωσης να προλαμβάνει και να αντιδρά ταχέως σε κρίσεις και συγκρούσεις και να αναπτύσσει ικανότητες μέσω των εκπαιδευτικών αποστολών της.
28. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για την πρόοδο της εφαρμογής της στρατηγικής πυξίδας, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ασφάλεια και την άμυνα στον κυβερνοχώρο, τις υβριδικές απειλές, τη στρατιωτική κινητικότητα και την ασφάλεια στο διάστημα και στη θάλασσα. Χαιρετίζει επίσης τις εργασίες που έχουν αναληφθεί για την ενίσχυση της μη στρατιωτικής ΚΠΑΑ, ιδίως δε την πρόσφατη έγκριση του νέου συμφώνου μη στρατιωτικής ΚΠΑΑ.
29. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για τις εργασίες σχετικά με την πολιτική της ΕΕ για την κυβερνοάμυνα και την επανεξέταση της εργαλειοθήκης της ΕΕ για τη διπλωματία στον κυβερνοχώρο, με σκοπό την ενίσχυση της ικανότητας πρόληψης, αποτροπής και αντιμετώπισης κυβερνοεπιθέσεων
