Του Αντώνη Παντινάκη
Είναι φίλοι. Ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό. Τους χωρίζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα, τους ενώνει η κοινή τους καταγωγή και η αγάπη για τον τόπο τους. Ο ένας είναι γιατρός, ο άλλος οικονομολόγος. Σε δύο μήνες από τώρα, ανήμερα της ονομαστικής τους εορτής θα ανταλλάξουν ευχές, θέλουν και θέλουμε να πιστεύουμε και πιο ευχάριστα νέα.
Δύο Κρητικοί επιστήμονες, ο Κώστας Νιργιανάκης και ο Κώστας Μαυρομάτης στέλνουν... γράμμα στην ιδιαίτερή τους πατρίδα. Οι σκέψεις, οι εκτιμήσεις, οι αγωνίες και οι συμβουλές τους ταχυδρομούνται... στο Cretalive, εν μέσω της δίνης του κορωνοϊού η οποία σαρώνει την Ευρώπη και ολάκερο τον πλανήτη.
Προτού ανοίξουμε τον φάκελο των προσωπικών τους εμπειριών, ας τους γνωρίσουμε καλύτερα.
Ο Κώστας Νιργιανάκης σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα. Ξενιτεύτηκε το 2008, με πρώτο προορισμό τη Γερμανία και δεύτερο την Ελβετία, όπου ειδικεύτηκε αρχικά στη γυναικολογία/ μαιευτική κι εν συνεχεία στη χειρουργική γυναικολογία. Τα τελευταία 5 χρόνια εργάζεται ως επιμελητής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βέρνης.
Ο Κώστας Μαυρομάτης είναι κάτοχος διδακτορικού στα οικονομικά από το πανεπιστήμιο Warwick της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι senior economist στην κεντρική τράπεζα της Ολλανδίας και επίσης διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ διεθνή χρηματοοικονομική. Οι απόψεις που εκφράζει είναι αυστηρά προσωπικές και δεν απηχούν απαραίτητα όλα όσα πρεσβεύει η κεντρική τράπεζα της Ολλανδίας ή το ευρωσύστημα.
Σε τι βαθμό έχει τροποποιηθεί η καθημερινότητά σας λόγω του κορωνοϊού; Πώς διαχειρίζεται η χώρα στην οποία ζείτε και εργάζεστε αυτή την κρίση; Ο κόσμος τι λέει;
Κ. Ν. Έχουμε επηρεαστεί αρκετά, αφού η Ελβετία είναι από τις χώρες με τα περισσότερα κρούσματα και με αυξητική τάση. Πριν λίγες μέρες, μάλλον με καθυστέρηση, αποφασίστηκαν μέτρα κεντρικά από την κυβέρνηση. Στο νοσοκομείο υπάρχει πλέον ομάδα που ασχολείται με σχέδιο για τον κορωνοϊό και επικαιροποιεί τις οδηγίες ανά 24 ώρες. Την τελευταία βδομάδα τα μέτρα αυστηροποιήθηκαν μια και πλέον αντιμετωπίζουμε μόνο επείγοντα και ογκολογικά περιστατικά. Όλα τα αλλά αναβάλλονται για το απώτερο μέλλον... Βεβαίως ακυρώνονται και όλα τα σεμινάρια/ ημερίδες όπως και μαθήματα σε φοιτητές. Κατά τα αλλά τηρούμε μέτρα προστασίας όπως 2 μέτρα απόσταση, απαγόρευση χειραψιών και αποφυγή όλων των μη αναγκαίων συναντήσεων με συναδέλφους ή ασθενείς.
Στην Ελβετία δεν έχει παρουσιαστεί κάποιου είδους κρίση τα τελευταία τουλάχιστον 100 χρόνια (δεν υπήρξε πόλεμος ούτε οικονομική κρίση) όποτε περιμένω να δω πώς θα διαχειριστεί η κοινωνία το συγκεκριμένο πρόβλημα σε βάθος χρόνου. Πάντως, οι περισσότεροι Ελβετοί έχουν μάθει στο μέτρο και την πειθαρχία από μικροί, πράγμα το οποίο σίγουρα βοηθάει.
Κάτι που σίγουρα άλλαξε στη καθημερινότητα είναι ότι όλες οι συζητήσεις μέσα και έξω από το νοσοκομείο περιστρέφονται στα περί του κορωνοϊού και το τι επίκειται. Με βάση την ιδιοσυγκρασία του καθενός, άλλος πιο ψύχραιμα άλλος με πανικό (βλέπε ανεξέλεγκτες αγορές τροφίμων), αντιμετωπίζεται αυτή η κατάσταση. Η κόρη μου δεν πάει πια παιδικό ούτε και στο πάρκο. Επίσης άξιο παρατήρησης ότι ακόμα και τα καθημερινά αστεία μόνο τον κορωνοϊό αφορούν πλέον.
Κ. Μ. Τα αυξημένα κρούσματα του κορωνοϊού τόσο στην Ολλανδία, όσο και στον κόσμο γενικότερα έχουν επηρεάσει την καθημερινότητά μας εδώ σε κάποιο βαθμό. Αρχικά είμαστε πιο προσεκτικοί στις επαφές μας και οι έξοδοι από το σπίτι είναι πολύ περιορισμένες και μόνο για απαραίτητες δραστηριότητες. Στην Ολλανδία η εργασία από το σπίτι μπορεί να γίνει τουλάχιστον μια φορά την βδομάδα και αυτό ισχύει εδώ και πολλά χρόνια. Επομένως η αλλαγή στην καθημερινότητα στην Ολλανδία δεν ήταν τόσο απότομη αφού πολλές φορές εργαζόμουν από το σπίτι ούτως ή άλλως.
Τηρούνται τα μέτρα προστασίας;
Κ. Ν. Σε γενικές γραμμές ναι. Βέβαια το πρόβλημα είναι ότι η Ελβετία είναι πυκνοκατοικημένη ενώ οι περισσότεροι πολίτες χρησιμοποιούν τα τρένα καθημερινά για τη μετακίνηση από το σπίτι στη δουλειά. Σίγουρα πάντως έχουν λιγότερο κόσμο μέρα με τη μέρα.
Κ. Μ. Τα μέτρα προστασίας ακολουθούνται κατά γράμμα. Υπάρχει απόλυτη πειθαρχία στους νέους κανόνες που έχει ορίσει η κυβέρνηση στα πλαίσια της προστασίας από τον ιό. Οι Ολλανδοί παραμένουν προσεκτικοί σε γενικές γραμμές μη κυκλοφορώντας αρκετά έξω και διατηρώντας τις απαραίτητες αποστάσεις σε κοινούς εμπορικούς χώρους, όπως τα σούπερ μάρκετ.
Η εξάπλωση της νόσου σε τι φάση βρίσκεται;
Κ. Ν. Δυστυχώς τουλάχιστον τρία καντόνια του νότου (που συνορεύουν με Ιταλία) ήδη αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τα κρεβάτια εντατικής. Στη Βέρνη ακόμα δεν υπάρχει μεγάλη πίεση. Τις προάλλες είχαμε 3 διασωληνωμένους λόγω του ιού. Στις επόμενες εβδομάδες υπάρχει φόβος ότι τα σοβαρά περιστατικά θα αυξηθούν.
Κ.Μ Στην Ολλανδία τα κρούσματα ανέρχονται σε 2800 περίπου ενώ οι θάνατοι στους 100 κυρίως σε ηλικίες μεταξύ 65 έως 90 ετών.
Οι Έλληνες του εξωτερικού πειθαρχούν με τις οδηγίες των κυβερνήσεων των κρατών όπου διαμένουν;
Κ. Ν. Από αυτό που μπορώ να δω, νομίζω πώς ναι.
Κ. Μ. Από όσο έχω παρατηρήσει οι Έλληνες του Άμστερνταμ ακολουθούν πίστα τις οδηγίες της κυβέρνησης και παραμένουν στις κατοικίες τους χωρίς περιττές εξόδους.
Τι συνιστάτε στους συμπατριώτες σας; Πόσο αναγκαίο είναι το να μείνουν σπίτι;
Κ.Ν. Συνιστώ να πειθαρχήσουν στα μέτρα που αποφασίζονται κεντρικά από άτομα που γνωρίζουν όσο καλύτερα γίνεται. Το θέμα είναι σίγουρα αρκετά πολύπλοκο όμως δεν επιτρέπεται κάθε πολίτης να ενεργεί όπως θεωρεί στη συγκεκριμένη κατάσταση, όποια προσωπική άποψη και αν έχει.
Κ.Μ. Η παραμονή στο σπίτι είναι επιτακτική! Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά το πόσο εύκολα μπορεί να μεταδοθεί ο ιός. Οι Έλληνες έχουμε την τάση να είμαστε λίγο περισσότερο επικοινωνιακοί στις καθημερινές μας επαφές. Αυτό πρέπει να αλλάξει προσωρινά προς όφελος όλων. Ανεξαρτήτως ηλικίας, πρέπει όλοι να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες των εκάστοτε αρχών οι οποίες συνάδουν και με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Απαιτείται όμως ψυχραιμία. Χρειάζεται κατανόηση και αλληλεγγύη. Για παράδειγμα, τα περισσότερα σούπερ μάρκετ στην Ολλανδία δουλεύουν πλέον online. Στις παραγγελίες γίνεται αυστηρός έλεγχος στις ποσότητες από το κάθε προϊόν που αγοράζει κάποιος ούτως ώστε να εξασφαλισθεί ότι όλο και περισσότεροι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε όλα τα προϊόντα. Φαινόμενα όπου ένας καταναλωτής αδειάζει μόνος του ένα ράφι από ένα συγκεκριμένο προϊόν σπανίζουν. Η αλληλεγγύη είναι καθήκον όλων.
Ας περάσουμε σε πιο... προσωπικές ερωτήσεις/απαντήσεις, που άπτονται της επιστημονικής τους κατάρτισης.
Κ. Νιργιανάκης: Η καραντίνα, οι (άγνωστες) επιπτώσεις της και η ελπίδα για επιστροφή στην ομαλότητα
Ο κορωνοϊός μέσα από τα μάτια ενός γιατρού
Πόσο έτοιμος είναι ο παγκόσμιος ιατρικός κόσμος για να απαντήσει στις προκλήσεις του κορωνοϊού;
Θεραπεία ή εμβόλιο δυστυχώς δεν υπάρχει. Αυτή τη στιγμή όλα τα κράτη συνιστούν καραντίνα στηριζόμενα στο ότι άλλες χώρες κατάφεραν να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού. Το θέμα είναι βέβαια ποσό καιρό αντέχεται η καραντίνα. Κανείς δεν ξέρει ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της αφού δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο. Αν περιμένουμε μέχρι να βγει το εμβόλιο νομίζω η κοινωνία δε θα το αντέξει. Θέλω να ελπίζω ότι τα κρούσματα θα μειωθούν από μόνα τους στους επόμενους 2-3 μήνες και θα επιστρέψουμε στην ομαλότητα.
Πώς θα χαρακτηρίζατε την πολιτική που ακολουθεί η ελληνική κυβέρνηση για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού;
Σωστή με βάση τα παραπάνω που είπα.
Πότε εκτιμάτε ότι θα έχει βγει το φάρμακο και το εμβόλιο, για να έχουμε μία αποτελεσματική θεραπεία έναντι του Covid -19;
Οι περισσότερες μελέτες για τέτοια θέματα παίρνουν δυστυχώς αρκετό καιρό. Και σε αυτήν τη περίπτωση δε νομίζω ότι θα δοθεί κάποια θεραπεία ή εμβόλιο πριν αποδειχθεί η ασφάλεια χορήγησης του.
Οι υψηλές θερμοκρασίες σκοτώνουν τον ιό; Είναι μύθος ή πραγματικότητα αυτή η άποψη;
Δεν γνωρίζω πώς αντιδρά ο ιός σε υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος. Δεν ξέρω αν υπάρχουν επαρκή δεδομένα.
Η Ελλάδα διατρέχει κίνδυνο να γίνει Ιταλία;
Απ ο,τι φαίνεται σε σχέση με άλλες χώρες, όχι. Το ερώτημα είναι πώς θα εξελιχθούν οι επόμενες δύο εβδομάδες, και βέβαια με ανησυχεί όπως προείπα πότε θα μπορέσουν να αρθούν τα μέτρα. Διότι η καραντίνα σε βάθος χρόνου θα έχει άγνωστες συνέπειες.
Κ. Μαυρομάτης: “Ας παραμείνουμε θετικοί και αισιόδοξοι”
Πώς “διαβάζει” - μεταφράζει ένας οικονομολόγος τις προβλέψεις (και για την επόμενη μέρα) ενός νέου “κραχ”
Πώς κρίνετε τα μέτρα που έχει πάρει μέχρι στιγμής η ελληνική κυβέρνηση για την αναχαίτιση του Covid -19 και για την στήριξη της οικονομίας;
Η ελληνική κυβέρνηση έχει χειριστεί την παρούσα κατάσταση άψογα και της αξίζουν συγχαρητήρια. Οφείλω να ομολογήσω ότι το επίπεδο διαχείρισης ανέρχεται σε αυτό των πιο προηγμένων Ευρωπαϊκών χωρών. Βλέπουμε τον πρωθυπουργό αλλά και τους αρμόδιους του υπουργείου υγείας να δίνουν συχνές ενημερώσεις για την εξέλιξη του ιού όπως επίσης και για τα επιπλέον μέτρα.
Μπαίνουμε, θεωρείτε, σε νέο κύκλο ύφεσης ή είναι πολύ πρώιμο να κάνουμε μια τέτοια συζήτηση;
Αναμφισβήτητα, η έξαρση του ιού θα προκαλέσει πιέσεις στην παγκόσμια οικονομία. Η παραγωγικότητα μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά ενώ η αβεβαιότητα μπορεί να επιτείνει τις αρνητικές πιέσεις στην παγκόσμια ζήτηση. Παρ’ όλα αυτά, η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα αποφάσισε την εισαγωγή του έκτακτου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης λόγω της πανδημίας, ενώ είδαμε όλες οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης να αναλαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την τόνωση της ζήτησης και κατ’ επέκταση την εξομάλυνση της επικείμενης επιβράδυνσης της οικονομίας. Ο σωστός και συνεπής συνδυασμός νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής θα εξομαλύνει τις αρνητικές πιέσεις με βεβαιότητα.
Οι παγκόσμιες αγορές σημειώνουν κατρακύλα. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό πρακτικά για τις ζωές μας; Θα αντέξουμε τους κραδασμούς;
Όπως είπα παραπάνω, στην ευρωζώνη η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική συνεργάζονται ούτως ώστε να μπορέσουν να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις από τον ιό. Είδαμε ότι όλες οι αγορές ανέκαμψαν στο άκουσμα της είδησης του έκτακτου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ. Τα spreads υποχώρησαν, ενώ οι υπόλοιπες χρηματαγορές ανέκαμψαν. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει σωστή διαχείριση των προσδοκιών σε αυτή την κομβική στιγμή.
Μπορεί η πατρίδα μας, μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση, να ανταπεξέλθει σε ένα δεύτερο, ίσως ισχυρότερο οικονομικό "τυφώνα";
Ναι μπορεί. Είμαι αισιόδοξος. Η ελληνική οικονομία είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση αυτή την στιγμή απ’ ότι πριν λίγα χρόνια. Η κυβέρνηση έχει λάβει πολύ σημαντικά μέτρα για την στήριξη των επιχειρήσεων αλλά και των εργαζομένων. Χρειάζεται όμως συνέπεια και αποτελεσματικότητα ούτως ώστε τα αποτελέσματα των μέτρων να μεταδοθούν γρήγορα στην πραγματική οικονομία. Επίσης μην ξεχνάμε ότι τα ελληνικά ομόλογα είναι πλέον στο έκτακτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Πόσο βίαιη θα είναι η κοινωνική - οικονομική μετάβαση την επόμενη μέρα;
Σε αυτή την φάση ας σκεφτούμε θετικά και όχι αρνητικά. Το τελευταίο σε συνδυασμό με τον πανικό δεν βοηθάει πουθενά. Προσωπικά βλέπω τα πράγματα θετικά, διότι η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί από τα μέτρα που λαμβάνονται. Δηλαδή η εργασία από το σπίτι μπορεί να καθιερωθεί. Επίσης, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές θα καθιερωθούν και πιστεύω ότι θα αυξηθούν μειώνοντας την φυσική επαφή. Αυτό βελτιώνει και την παραγωγικότητα και συμβάλει στην τόνωση του ανταγωνισμού, όλα προς όφελος του καταναλωτή αλλά και προς όφελος της νέας γενιάς και των νέων ιδεών.
Επιπλέον θα μειωθούν τα κόστη (Λιγότερες επαγγελματικές μετακινήσεις) αφού όλοι πλέον παρατηρούν ότι η εργασία από το σπίτι είναι εφικτή και αποτελεσματική. Αυτό λειτουργεί προς όφελος και των εργαζομένων αλλά και των επιχειρήσεων. Και πολλά αλλά οφέλη τα οποία μπορεί να σκεφτεί κάποιος. Ας παραμείνουμε λοιπόν θετικοί και αισιόδοξοι για το μέλλον. Προς το παρόν όμως ας ακολουθήσουμε τις οδηγίες των ειδικών και να μην ξεχνάμε να παραμένουμε αλληλέγγυοι.
