"Η Πρόκληση της Ξένης Γλώσσας για Παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες - Γιατί η Γερμανική αποτελεί ιδανική επιλογή"

Γράφει η Μαρία Μόσχου*

Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας αποτελεί πολύπλοκη γνωστική διαδικασία, που απαιτεί δεξιότητες όπως φωνολογική επίγνωση, οπτική μνήμη, ακουστική επεξεργασία, και ικανότητα συγκέντρωσης. Για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, αυτή η διαδικασία μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα απαιτητική – όχι λόγω έλλειψης νοημοσύνης, αλλά λόγω διαφορετικής λειτουργίας του εγκεφάλου στην επεξεργασία των γλωσσικών πληροφοριών.

Ας δούμε όμως κάποιες από τις βασικότερες μαθησιακές δυσκολίες:

🔹 Δυσλεξία
Παιδιά με δυσλεξία δυσκολεύονται στην αναγνώριση και αποκωδικοποίηση λέξεων. Η αντιστοιχία ήχου-γράμματος συχνά δεν είναι αυτονόητη, γεγονός που δυσχεραίνει την ανάγνωση και την ορθογραφία, ιδίως σε γλώσσες με ακανόνιστους φωνολογικούς κανόνες.

🔹 ΔΕΠ-Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα)
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη διατήρηση της προσοχής, στην οργάνωση της πληροφορίας και στη συγκέντρωση κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Η υπερκινητικότητα ή/και η παρορμητικότητα επηρεάζουν την παρακολούθηση και την επεξεργασία της γλωσσικής εισροής.

🔹Δυσαναγνωσία
Η δυσαναγνωσία σχετίζεται με δυσκολία στην ανάγνωση, παρά το φυσιολογικό νοητικό δυναμικό. Τα παιδιά αυτά ενδέχεται να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αποκωδικοποιήσουν λέξεις, να δυσκολεύονται να συνδέσουν ήχους με γράμματα ή να χάνουν τη συνοχή του κειμένου κατά την ανάγνωση.

🔸 Κοινές επιπτώσεις:

• Μειωμένη αυτοεκτίμηση λόγω συχνών αποτυχιών
• Άρνηση συμμετοχής σε δραστηριότητες που απαιτούν ανάγνωση ή γραφή
• Δυσκολία στην απομνημόνευση νέου λεξιλογίου
• Ανάγκη για επαναλαμβανόμενη και οπτικοποιημένη διδασκαλία

Γιατί η Γερμανική γλώσσα προσφέρεται για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

1.Σαφής Φωνητική και Ορθογραφική Αντιστοιχία
Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της γερμανικής γλώσσας είναι η φωνολογική της διαφάνεια. Σε αντίθεση με τα αγγλικά, όπου η προφορά μιας λέξης δεν ανταποκρίνεται πάντα στη γραφή της (π.χ. “knight”, “though”), στη γερμανική υπάρχει σχεδόν απόλυτη αντιστοιχία ανάμεσα στους ήχους και τα γράμματα.

2.Φωνολογική Διαφάνεια
Η προφορά και η γραφή των λέξεων είναι συνεπείς και προβλέψιμες. Αυτό μειώνει σημαντικά τη γνωστική επιβάρυνση για παιδιά με δυσλεξία, που συχνά δυσκολεύονται στην αποκωδικοποίηση ήχου-γράμματος.

Για παράδειγμα, η λέξη "Hund" (σκύλος) προφέρεται ακριβώς όπως γράφεται – κάτι που ενισχύει την ασφάλεια των παιδιών και την αίσθηση επιτυχίας. Δεν υπάρχουν φωνητικές παγίδες που να προκαλούν σύγχυση, όπως συμβαίνει σε γλώσσες με "μη διαφανή" ορθογραφία.

3.Σταθερή και Προβλέψιμη Γραμματική Δομή
Η γερμανική γλώσσα φημίζεται για την συστηματικότητα και τη γραμματική της ακρίβεια. Οι πτώσεις, τα γένη και οι χρόνοι λειτουργούν με συνέπεια, και τα μοτίβα επαναλαμβάνονται με τρόπο που διευκολύνει την απομνημόνευση και την εμπέδωση.

Παράδειγμα πτώσεων:

• Ονομαστική: der Hund (ο σκύλος)
• Αιτιατική: den Hund (τον σκύλο)

Η προβλεψιμότητα των γραμματικών δομών βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν αίσθηση ασφάλειας και να χτίσουν τη γλωσσική τους αυτονομία. Η επαναληπτική εξάσκηση αποτελεί βασικό εργαλείο, το οποίο ευνοεί ιδιαίτερα τους μαθητές με δυσκολίες μνήμης ή οργάνωσης.

4.Οργάνωση και Λογική Σκέψη
Η γερμανική ενισχύει την αναλυτική σκέψη και τη δεξιότητα οργάνωσης – στοιχεία απαραίτητα όχι μόνο στη γλωσσική κατανόηση, αλλά και σε άλλους γνωστικούς τομείς.

5.Δομημένη Σύνταξη
Η σειρά των λέξεων σε μια πρόταση ακολουθεί αυστηρούς κανόνες. Τα παιδιά μαθαίνουν να σκέφτονται με λογική αλληλουχία και να χτίζουν προτάσεις με σαφήνεια και ακρίβεια.

6.Αναλυτική Σκέψη
Η χρήση γραμματικών κανόνων, η ανάλυση προτάσεων και η κατανόηση της σχέσης υποκειμένου–ρήματος ενισχύουν τις ικανότητες λογικής επεξεργασίας.

7.Δεξιότητες Οργάνωσης
Η ανάγκη κατηγοριοποίησης λέξεων (ουσιαστικά, ρήματα, επίθετα), η χρήση πινάκων και η επεξεργασία δομημένων πληροφοριών βελτιώνουν σημαντικά τις μεταγνωστικές δεξιότητες των παιδιών.

8.Πολυαισθητηριακή Διδασκαλία
Η αξιοποίηση πολλαπλών αισθητηριακών καναλιών αποτελεί θεμέλιο λίθο για την υποστήριξη μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες. Η γερμανική γλώσσα προσφέρεται για πολυαισθητηριακή προσέγγιση, η οποία διευκολύνει την κατανόηση, ενισχύει τη μνήμη και κάνει τη μάθηση πιο ευχάριστη.

 Συμπεράσματα 

🔸 Αναγνώριση Πλεονεκτημάτων
Η γερμανική γλώσσα μπορεί να λειτουργήσει ως ενισχυτικός παράγοντας για την ανάπτυξη δεξιοτήτων σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Τα βασικά της χαρακτηριστικά – φωνολογική διαφάνεια, γραμματική συστηματικότητα, πολυαισθητηριακή διδασκαλία – λειτουργούν υποστηρικτικά και όχι αποτρεπτικά.

🔸Εξατομικευμένη Προσέγγιση
Η διαφοροποιημένη διδασκαλία παραμένει το κλειδί για την επιτυχία. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και η εκπαιδευτική προσέγγιση οφείλει να προσαρμόζεται στις δυνατότητες, τις ανάγκες και το προσωπικό στυλ μάθησής του.

🔸Συνεργασία Σχολείου-Οικογένειας
Η επιτυχία ενισχύεται όταν υπάρχει σταθερή επικοινωνία και συνέργεια ανάμεσα στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Η ενίσχυση στο σπίτι και η ψυχολογική υποστήριξη είναι καθοριστικές για την πρόοδο του παιδιού.

*Η κ. Μαρία Μόσχου είναι καθηγήτρια Γερμανικών, με πολυετή εμπειρία στον χώρο της Εκπαίδευσης, συγγραφέας, αρθρογράφος και σύμβουλος ψυχικής υγείας, πρ. υπεύθυνη επικοινωνίας του Αυστριακού Ινστιτούτου ÖSD Ελλάδας.