Την Κυριακή 23 Απριλίου 2023 ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου διοργάνωσε μια από τις διαδρομές, που στ’ αυτιά του κάθε ορειβάτη, περνάει στη σφαίρα του θρύλου: ανάβαση στην ψηλότερη κορυφή των Αστερουσίων, τον περίφημο Κόφινα στα 1231 μέτρα. Δεν είναι το υψόμετρο, είναι τα μυθικά κι εξωτικά Αστερούσια, η νοτιότερη οροσειρά της Ελλάδας, που διασχίζει παράλληλα το Νομό Ηρακλείου και στην ουσία διαχωρίζει την πεδιάδα της Μεσαράς από το Νότιο Κρητικό πέλαγος. Είναι κι ο ίδιος ο Κόφινας, ένα βραχώδες όρος με απότομη ανεβασιά, που όλοι σου λένε: «αν έχεις υψοφοβία, μην ανέβεις!». Ίσως αυτό το γεγονός ή το ότι ήταν η Κυριακή του Θωμά, εποχή διακοπών γι’ αρκετούς, να απέτρεψε πολλούς. Έτσι στις 7 η ώρα το πρωί, που η ομάδα ξεκίνησε απ’ Άγιο Νικόλαο, μόλις 8 ήταν οι τολμηροί.
ΣΤΑ ΚΑΠΕΤΑΝΙΑΝΑ
Δύο ώρες οδήγηση από τη βόρεια εθνική οδό ως τα Καπετανιανά, όπου παρκάρουμε τα ΙΧ μας και ξεκινάμε την πεζοπορία λίγο μετά τις 9. Γι’ άλλη μια φορά ο καιρός μας κάνει το χατίρι. Ηλιοφάνεια και άπνοια. Ο όμορφα αναπαλαιωμένος οικισμός των Κάτω Καπετανιανών κι ο παραδοσιακός ξενώνας Θαλόρη, που αποτελεί μεγάλο τμήμα του, κλέβουν τις εντυπώσεις. Σκαρφαλωμένος αμφιθεατρικά στα 750 μ. ο οικισμός, που πήρε τ’ όνομά του από τους ‘καπετάνιους’, που μετοίκησαν εδώ απ’ το Ασφένδου Σφακίων μετά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη, δίκαια ονομάζεται ‘μπαλκόνι’ στο Λιβυκό πέλαγος. Εντύπωση μας κάνει ο ναός της Παναγίας, που σχηματίζει στην κάτοψη ένα Τ. Στη γνωστή ιστοσελίδα Cretan beaches διαβάζουμε ότι απόμεινε από τη Μονή του ‘Κυρ Ελέησον’, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα μοναχισμού στην Κρήτη, με μεγάλη επίδραση στην αγιογραφία του νησιού. Πίσω του η μυτερή κορυφή του Κόφινα μας προκαλεί δέος. Είναι σκεπασμένη με σύννεφα. Άραγε θα μας κάνει τη χάρη να ξεφέξει λίγο, ν’ απολαύσουμε τη θέα;
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Παίρνουμε πορεία ανατολική από χωματόδρομο και στη συνέχεια από σηματοδοτημένο μονοπάτι. Το τοπίο είναι άγριο και πετρώδες. Παντού γύρω μας ακούμε τα κουδούνια των αιγοπροβάτων. Στο δρόμο συναντάμε κι ένα λαγό, που γλύτωσε απ’ τους κυνηγούς. Εκείνα που μας λείπουν είναι τα σπάνια είδη αρπακτικών πουλιών, που έχουμε ακούσει ότι ενδημούν στην περιοχή. Χλωρίδα ελάχιστη -όλα τα τρώνε τα κατσίκια- μόνο πληθώρα πανέμορφων ενδημικών κίτρινων κρίνων (arum creticum), που σαν δηλητηριώδες είδος, δεν είναι βρώσιμο.
Σε κάποια σημεία ανοίγονται παράθυρα στο πέλαγος, όπου κρυφοκοιτάζουμε την όμορφη παραλία του Άγιου Ιωάννη στη μικρή χερσόνησο. Συχνά σηκώνουμε το κεφάλι: πλησιάζουμε! Τέλος φτάνουμε στο όμορφο εκκλησάκι της Παναγίας Κεράς. Περιφραγμένο, καθώς είναι, αφήνει την άνοιξη να διεισδύσει, και μας δίνει την ευκαιρία να ξαποστάσουμε για λίγο.
ΣΤΟΝ ΚΟΦΙΝΑ
Έπειτα αρχίζει η κάθετη ανάβαση στον Κόφινα από τους βόρειους πρόποδες του όρους. Ανεβαίνουμε προσεκτικά στηριζόμενοι στον ξύλινο φράχτη, που συνοδεύει το πέρασμα γι’ ασφάλεια. Η θέα κάτω στο εκκλησάκι, που μισοκρύβεται στην ομίχλη κι όλο ξεμακραίνει, κάνει την καρδιά σου να χτυπάει όλο και πιο δυνατά. Παρηγοριά η σκέψη ότι αυτό το σκληροτράχηλο μονοπάτι το ανεβάζουν εδώ και χρόνια πλήθος πιστοί την ημέρα της εορτής του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτέμβρη κι ακόμα παλιότερα οι Μινωίτες για το δικό τους ιερό κορυφής, που προϋπήρχε του χριστιανικού ναού. Η ανάβαση αγριεύει στα τελευταία εκτεθειμένα στον απότομο γκρεμό βράχια.
Τέλος με μεγάλη ανακούφιση φτάνουμε στο πλάτωμα, της κορυφής, που μοιάζει με μεγάλη εξέδρα. Εδώ αριστερά φαίνεται το μικρό εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού με την ελληνική σημαία μπροστά του, να ανεμίζει. Ξεχυνόμαστε όλοι προς εξερεύνηση με τα πόδια τρεμάμενα ακόμη. Προσπαθώ να εντοπίσω τα τρία δέντρα, που έχω ακούσει ότι καρποφορούν τα ιερά μηλαράκια, που έχουν το μέγεθος ρεβιθιού κι ανήκουν στο είδος Sorbus umbellata (σορβιά ή αγριοκυδωνιά) και μοιράζονται στους πιστούς τη μέρα της γιορτής, αλλά μάταια. Αντ’ αυτού βλέπω παντού σκαρφαλωμένα κρητικά κυπαρίσσια, που με επιμονή ξεπετάγονται στο αφιλόξενο πετρώδες τοπίο και μερικά κρέμονται στους κάθετους γκρεμούς. Ο καιρός μας κάνει το χατίρι και μας προσφέρει ανοίγματα, όπου μπορούμε να θαυμάσουμε τη θέα στις ακτές της νότιας Κρήτης. Κάτω από μας στους νότιους πρόποδες του βουνού διεξάγεται σήμερα ο 26ος αγώνας ανωμάλου δρόμου του Κουδουμά. Οι φωνές από τα μεγάφωνα των διοργανωτών ακούγονται ως εδώ επάνω. Μπροστά στο εκκλησάκι καθόμαστε και μοιραζόμαστε κολατσιό και μια ρακή για τόνωση. Τη χρειαζόμαστε γιατί η κάθοδος με το κενό να χάσκει μπροστά μας μάς τρομάζει.
Κακώς, όπως αποδεικνύεται, γιατί η ομάδα δείχνει χαρακτήρα. Προσωπικά συγκεντρώθηκα στο να κοιτάω μόνο στα πατήματά μου και μια χαρά πήγε. Εκεί στην πίσω μεριά της παρέας ακούω μάλιστα συνεχόμενα χάχανα. «Τι γίνεται;» ρωτώ, όταν πια πατάμε στην ισιάδα. «Φτιάχναμε μαντινιάδες!», η απάντηση. Καλός τρόπος για να ξορκίσεις το φόβο σου!
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Ικανοποιημένοι παίρνουμε τον μακρύ χωματόδρομο της επιστροφής ανάμεσα στο αποψιλωμένο από ατίθασα κατσίκια, που μας κοιτάνε αυθάδικα, κοκκινόχωμα. Σημείο ενδιαφέροντος η Μονή των Τριών Ιεραρχών στη θέση Λουσούδι, ένα γραφικό εκκλησάκι στη μέση του πουθενά. Υπάρχει λόγος σοβαρός γι’ αυτό, μαθαίνουμε: το ίδρυσε ο μοναχός Ιωσήφ Φιλάγρης, μελετητής κι αντιγραφέας έργων του Αριστοτέλη σε μια εποχή που η διδασκαλία αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων απαγορευόταν από την επίσημη Εκκλησία!
Μετά από 4 περίπου ώρες έχοντας διανύσει 12, 5 χιλιόμετρα γυρίσαμε πίσω στα Καπετανιανά. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον αρχηγό μας Παναγιώτη Ευδαίμων, που σχεδίασε αυτήν την ιδιαίτερη εξόρμηση. Σίγουρα, αν δεν ερχόμασταν, θα είχαμε χάσει μια μοναδική εμπειρία. Για το τέλος η μαντινάδα-χαπάκι κατά της υψοφοβίας:
«Στου Κόφινα την κορυφή στ’ ανέφαλα γεμάτη,
εκεί πεζοπορήσαμε οκτώ καλοί νομάτοι»
Κείμενο: Μαρία Μετζογιαννάκη
Περισσότερες πληροφορίες, φωτογραφίες, χάρτη διαδρομής στο blog του Συλλόγου: ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ