Νέα εποχή για την ΕΚΤ άρχισε από την Παρασκευή, καθώς ανέλαβε και επισήμως το τιμόνι της κεντρικής τράπεζας η πρώτη γυναίκα πρόεδρός της, η Κριστίν Λαγκάρντ, έτοιμη να δώσει μάχες. Και είναι σαφές πως θα χρειαστεί να τις δώσει, με μόνιμο αντίπαλο, όπως δείχνουν τα πράγματα, τη γερμανική αδιαλλαξία και τις γερμανικές εμμονές. Η νέα εποχή θα έχει, εν ολίγοις, πολλά από τα χαρακτηριστικά της παλαιάς. Προεξάρχον θα είναι, βέβαια, το διαρκώς ανοικτό μέτωπο ανάμεσα στην ηγεσία της τράπεζας και το «μπλοκ» που σχηματίζει η Γερμανία μαζί με τους παραδοσιακούς σύμμαχους της. Και το ποιο θα είναι το διακύβευμα έχει ήδη γίνει σαφές από τις τελευταίες ημέρες της προεδρίας Ντράγκι, καθώς, προτού ακόμη αναλάβει επισήμως η Λαγκάρντ, άρχισε να δέχεται να βέλη του γερμανικού μετώπου.
Η ίδια δηλώνει με όλους τους δυνατούς τρόπους και σε κάθε ευκαιρία πως είναι αποφασισμένη να μείνει πιστή στην κληρονομιά του Μάριο Ντράγκι. Παράλληλα, όμως, προσπαθεί και να δώσει το δικό της στίγμα στην πολιτική της ΕΚΤ γι’ αυτό και επιχείρησε προ ημερών μια καινοτομία που μάλλον συνάδει πλήρως με το κλίμα των ημερών. Εσπευσε να δηλώσει πως, στο πλαίσιο του νέου προγράμματος αγοράς ομολόγων (QE) που εγκαινιάζεται μαζί με τη θητεία της, όπως ανακοίνωσε ο προκάτοχός της τον Σεπτέμβριο, εκείνη θα δώσει προτεραιότητα στην αγορά πράσινων ομολόγων. Αργότερα μάλιστα προσέθεσε πως γενικότερα θα αναζητήσει τρόπους για να μπορέσουν οι κεντρικές τράπεζες να συνδράμουν στην προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος. Η δήλωσή της αντιμετωπίστηκε ως εμπρηστική από το σκληρότερο ίσως «γεράκι» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και επικεφαλής της γερμανικής Bundesbank, τον Γενς Βάιντμαν.
Ο άνθρωπος που έχει προβάλει αντιρρήσεις σε όσα μέσα αντισυμβατικής πολιτικής επιστράτευσε η ΕΚΤ για να αντιμετωπίσει την κρίση του ευρώ επέκρινε την πρότασή της στον γνώριμο τόνο της γερμανικής κινδυνολογίας. Διέβλεψε συγκεκριμένα τον κίνδυνο να επιβαρυνθούν δυσανάλογα οι κεντρικές τράπεζες και να υπονομευθεί η ανεξαρτησία τους αν δοθεί προτεραιότητα στα πράσινα ομόλογα στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς ομολόγων. Δεν περιορίστηκε, όμως, στους κινδύνους αλλά προχώρησε σε ένα είδος έμμεσης νουθεσίας προς την κ. Λαγκάρντ επισημαίνοντας πως ένα QE στην υπηρεσία του περιβάλλοντος μπορεί να αντιβαίνει την κύρια αποστολή της ΕΚΤ, δηλαδή τη σταθερότητα των τιμών. Υπενθύμισε μάλιστα πως η κεντρική τράπεζα δεν έχει τη δημοκρατική νομιμότητα να προωθήσει περιβαλλοντική πολιτική, ένα επιχείρημα που τυπικά ευσταθεί αλλά φαίνεται μάλλον άκαιρο μετά τα όσα έχουν συμβεί στην Ευρωζώνη στη διάρκεια της κρίσης χρέους.
Και βέβαια ακόμη ένα από τα χαρακτηριστικά της παλαιάς εποχής, που προφανώς δεν πρόκειται να λείψει από τη θητεία της κ. Λαγκάρντ, είναι και οι προσφυγές γερμανικών πολιτικών και ακαδημαϊκών στη Δικαιοσύνη κατά των μέτρων της ΕΚΤ. Προτού ακόμη εξαπολύσει τα συνήθη βέλη του ο επικεφαλής της Bundesbank, ομάδα ακαδημαϊκών είχε ήδη προσφύγει και πάλι στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, όπως έχουν πράξει επανειλημμένως άλλοι Γερμανοί ακαδημαϊκοί σχεδόν σε κάθε βήμα της πολιτικής Ντράγκι. Ζητούσε να απαγορευτεί η συμμετοχή της Γερμανίας στο νέο πρόγραμμα και επικαλείτο τις επικρίσεις δύο πρώην στελεχών της τράπεζας, των επίσης Γερμανών Οτμαρ Ισινγκ και Γιούργκεν Σταρκ, που το χαρακτήρισαν «παράλογο» και υποστήριξαν ότι δεν έχει καμία σχέση με την αποστολή της ΕΚΤ.
Αναγκαίος ο συντονισμός δημοσιονομικών πολιτικών για τόνωση της ανάπτυξης
Προτού δεχθεί τα πρώτα βέλη και τις συστάσεις της Γερμανίας, η κ. Λαγκάρντ είχε δηλώσει πως προτεραιότητά της θα είναι η συμφιλίωση της ΕΚΤ και η επαναφορά ενός κλίματος συναίνεσης. Κι αυτό γιατί η νέα πρόεδρος παραλαμβάνει μια κεντρική τράπεζα διχασμένη βαθύτατα σε ό,τι αφορά όχι μόνον το νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων αλλά και τα επίπεδα των επιτοκίων.
Στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου είχε εκδηλωθεί κυριολεκτικά ανταρσία στους κόλπους του Δ.Σ. με περίπου το 1/3 των στελεχών του να τοποθετούνται κατηγορηματικά εναντίον του νέου προγράμματος. Εν ολίγοις, η νέα πρόεδρος θα πρέπει να πείσει αυτό το ποσοστό των διοικητών κεντρικών τραπεζών για την αναγκαιότητα του νέου προγράμματος. Η πρόθεση της Λαγκάρντ για συμφιλίωση δεν την εμπόδισε, πάντως, να απαντήσει έμμεσα στον Γερμανό επικεφαλής της Bundesbank και παράλληλα να επαναλάβει για μία ακόμη φορά ότι παραμένει πιστή στην πολιτική του Μάριο Ντράγκι. Επανέλαβε την έκκληση που απηύθυνε ο προκάτοχός της προς τις χώρες-μέλη με δημοσιονομικά πλεονάσματα να τα χρησιμοποιήσουν για να τονώσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση.
Το ΔΝΤ έχει καλέσει το Βερολίνο να αυξήσει τις δαπάνες και να επενδύσει σε υποδομές.
Σε ομιλία της στο γαλλικό ραδιόφωνο, η κ. Λαγκάρντ υπενθύμισε ότι οι χώρες-μέλη της Ευρωζώνης αναγκάστηκαν να συντονίσουν τις δημοσιονομικές τους πολιτικές στη διάρκεια της κρίσης χρέους. Χαρακτήρισε, όμως, «λυπηρό» ότι δεν υπάρχει κανένας συντονισμός των δημοσιονομικών πολιτικών σήμερα και δεν καταβάλλουν καθόλου προσπάθεια όσες χώρες-μέλη έχουν τη δυνατότητα να τονώσουν την ανάπτυξη, κάνοντας χρήση των δημοσιονομικών τους πλεονασμάτων. Προφανώς απευθύνθηκε συγκεκριμένα στη Γερμανία αλλά και στη σύμμαχό της Ολλανδία, καλώντας τες «να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να επενδύσουν σε υποδομές, Παιδεία και καινοτομία ώστε να περιορίσουν, έτσι, ανισορροπίες που εμφανίζονται στην οικονομία της Ευρωζώνης». Το Βερολίνο τα τελευταία πέντε χρόνια εμφανίζει σε μόνιμη βάση δημοσιονομικό πλεόνασμα, αλλά δεν το έχει ώς τώρα αξιοποιήσει για να τονώσει την ανάπτυξη.
Τελευταία, όμως, υφίσταται συστηματικά πιέσεις καθώς η γερμανική οικονομία τείνει να διολισθήσει σε ύφεση. Υπενθυμίζεται ότι και υπό την ηγεσία της Κριστίν Λαγκάρντ, το ΔΝΤ έχει επανειλημμένως καλέσει το Βερολίνο να αυξήσει τις δαπάνες και να επενδύσει ανανεώνοντας τις απηρχαιωμένες υποδομές της χώρας.