Στόχος της επικεφαλής της ΕΚΤ, κυρίας Κριστίν Λαγκάρντ, ήταν να προετοιμάσει τις αγορές για επερχόμενες αλλαγές νομισματικής πολιτικής. Ταυτόχρονα, καθησύχασε λέγοντας ότι δεν θα γίνουν απότομα, δηλαδή χωρίς αντίμετρα ή χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι παρενέργειες. Υπογράμμισε πολλές φορές ότι, σε κάθε περίπτωση, θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει για συγκράτηση του πληθωρισμού στο 2% μεσοπρόθεσμα.
Την επόμενη ημέρα από τις ανακοινώσεις, δηλαδή χθες, η ΕΚΤ δημοσίευσε τις προβλέψεις των αναλυτών της αγοράς που ζητά κάθε τρίμηνο προκειμένου να λαμβάνει πληροφορίες για το τι πιστεύουν οι επενδυτές. Τα στοιχεία δείχνουν μεγάλη επιδείνωση για τις προβλέψεις του πληθωρισμού, της ανάπτυξης και της απασχόλησης, σε σχέση με εκείνες που είχε λάβει ένα τρίμηνο πριν. Έτσι, οι προχθεσινές ανακοινώσεις ήταν καλή ευκαιρία για προετοιμασία των αγορών εν όψει της συνεδρίασης του Ιουνίου, οπότε θα δημοσιεύσει και τις δικές της προβλέψεις. Με τον τρόπο αυτό καλύπτει το ενδεχόμενο να αλλάξει το "αφήγημα" χωρίς να φανεί αξιόπιστη.
Οι προβλέψεις των αναλυτών που δημοσιεύθηκαν έχουν ήδη τιμολογηθεί από την αγορά και αυτό αντικατοπτρίζει τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης. Η καμπύλη αποδόσεων δείχνει άνοδο του κόστους χρηματοδότησης των οικονομιών της Ευρωζώνης κατά μία έως 1,75 ποσοστιαίες μονάδες από τις προηγούμενες ανακοινώσεις της ΕΚΤ τον Δεκέμβριο. Μάλιστα, η μισή αύξηση πραγματοποιήθηκε από τον Μάρτιο μέχρι τον Απρίλιο.
Έμμεση αύξηση επιτοκίων
Η αύξηση των αποδόσεων στα κρατικά ομόλογα είναι αυτή που τελικά επηρεάζει και περνά στο κόστος χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας. Υπό αυτή την έννοια, η αύξηση του κόστους χρηματοδότησης στις αγορές, που αποτιμούν τον κίνδυνο πληθωρισμού, την πιθανότητα αύξησης επιτοκίων και την επιβράδυνση στον ρυθμό ανάπτυξης, κάνει τη μισή δουλειά της ΕΚΤ. Διότι αυξάνονται τα επιτόκια στην αγορά χωρίς η ΕΚΤ να αυξάνει τα δικά της. Στην ανάλυση κινδύνων, η κυρία Λαγκάρντ είπε με απλά λόγια το εξής: Είτε τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα, σε σχέση με τον πόλεμο, οπότε θα μειωθεί η ζήτηση, είτε ο πληθωρισμός θα επιδεινωθεί λόγω ενέργειας και εξωγενών γεγονότων, κάτι που θα ρίξει την ανάπτυξη, άρα και τη ζήτηση. Και στις δύο περιπτώσεις είπε ότι η μείωση της ζήτησης θα περιορίσει την κατανάλωση και, κατά συνέπεια την ανάπτυξη, αλλά και τον πληθωρισμό.
Παρέμβαση στη ρευστότητα
Άλλη μισή δουλειά της ΕΚΤ στην έμμεση αύξηση επιτοκίων γίνεται ως εξής: Όπως ανακοίνωσε, υπάρχει το ενδεχόμενο η ΕΚΤ να προσαρμόσει το όριο υπερβάλλουσας ρευστότητας των τραπεζών που δεν τοκίζεται με αρνητικά επιτόκια. Αυτό στην πραγματικότητα σημαίνει ότι μικρότερη ρευστότητα θα τοκίζεται με αρνητικά επιτόκια ή, διαφορετικά, η ίδια ρευστότητα θα τοκίζεται με λιγότερο αρνητικά επιτόκια. Ο συνδυασμός αυτός, δηλαδή ο μηχανισμός αποδοχής υπερβάλλουσας ρευστότητας, η οποία θα είναι μικρότερη με αρνητικά επιτόκια, μαζί με το ήδη αυξημένο κόστος χρηματοδότησης της οικονομίας, αποτελεί μια έμμεση αύξηση επιτοκίων.
Αγορές ομολόγων
Οι χρησμοί Λαγκάρντ δεν τελειώνουν εδώ. Συγκρίνοντας την ίδια πρόταση, σχετικά με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (ΑPP), είπε ότι τα στοιχεία που λαμβάνει η ΕΚΤ δείχνουν ότι θα πρέπει να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων το γ’ τρίμηνο. Δεν διευκρίνισε αν πρόκειται για τις αρχές ή τα τέλη του γ’ τριμήνου. Ο χρονικός προσδιορισμός συνδέεται με την εξέταση για την αύξηση των επιτοκίων. Διότι η όποια απόφαση για τα επιτόκια θα ληφθεί αφού λήξει το πρόγραμμα APP. Και θα ληφθεί "σε κάποια στιγμή". Το "κάποια στιγμή" μπορεί να σημαίνει από μία εβδομάδα έως έναν χρόνο...
Νέο εργαλείο
Η κυρία Λαγκάρντ προετοίμασε την αγορά και για το ενδεχόμενο να ενεργοποιήσει ένα εργαλείο, στα πρότυπα του ΟΜΤ (Outright Monetary Transactions) του ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας), το οποίο θα παρεμβαίνει στις αγορές ομολόγων για να μειώνει τα spread από παρενέργειες που μπορεί να προκαλούν αποφάσεις νομισματικής πολιτικής ή οι αλλαγές του μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Σε πρώτη φάση φαίνεται ότι αυτό θα λειτουργεί με αντικατάσταση ομολόγων κρατών που λήγουν με ομόλογα χωρών που έχουν ανάγκη από αγορές από την ΕΚΤ. Αυτό μπορεί να το κάνει μέχρι το 2024 για την Ελλάδα. Όμως αυτό που δεν μπορεί να γίνει χωρίς την ενεργοποίηση ενός νέου εργαλείου, όπως το OMT, είναι η ταυτόχρονη στήριξη της αγοράς ομολόγων, με απορρόφηση της ρευστότητας που προκαλεί πληθωρισμό.
Το OMT, το οποίο είχε επινοηθεί από την εποχή Ντράγκι και του "οτιδήποτε χρειαστεί", αφορά χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής συμμόρφωσης (Μνημόνιο) ή επαυξημένης εποπτείας (όπως η Ελλάδα τώρα μέχρι το καλοκαίρι). Το εργαλείο αυτό θα μπορούσε να τροποποιηθεί κατάλληλα, αλλά αυτό προϋποθέτει τη συγκατάθεση του Eurogroup, και κυρίως της Γερμανίας, η οποία μπορεί να απειλήσει με βέτο. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος της ΕΚΤ είναι είτε να πάρει τον έλεγχο του μηχανισμού αυτού είτε να δημιουργήσει έναν δικό της αντίστοιχο.
