Όρους, κανόνες και προϋποθέσεις για τους ελέγχους που θα διενεργούνται εφεξής θέτει ο νέος Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση, ενώ την ίδια στιγμή έρχονται δύο σημαντικές ρυθμίσεις που οδηγούν σε μείωση προστίμων και προσαυξήσεων, ενώ ταυτόχρονα αναβιώνουν για ακόμα μία φορά ρυθμίσεις του παρελθόντος.
Όπως προκύπτει από το σχέδιο νόμου, οι έλεγχοι θα έχουν πια συγκεκριμένα όρια και δεν θα μπορούν να ανοιγοκλείνουν, οι ελεγκτές θα καταγράφουν με συσκευές ήχου και εικόνας τον έλεγχο, ενώ αποσαφηνίζονται οι έννοιες του μερικού, πλήρους, επιτόπιου ή απομακρυσμένου ελέγχου.
Παράλληλα, εισάγεται ο ενδιάμεσος προσδιορισμός φόρου, ο οποίος θα εφαρμόζεται κυρίως σε εποχικές εταιρείες οι οποίες εξαφανίζονται μετά το τέλος της σεζόν.
Σε ό,τι αφορά τις ρυθμίσεις, η αγορά θεωρεί εξαιρετική τη ρύθμιση που σχετίζεται με τη μείωση των προστίμων στην περίπτωση που ο οφειλέτης αποδεχθεί την κύρια οφειλή με μείωση προσαυξήσεων έως και 80%. Επίσης αναβιώνουν εκ νέου οι ρυθμίσεις των 72, 100 και 120 δόσεων υπό προϋποθέσεις. Στο σχέδιο νόμου που είναι σε δημόσια διαβούλευση, τα περισσότερα σχόλια, προς το παρόν, σχετίζονται με τη θέσπιση νέας ρύθμισης 120 δόσεων. Ουσιαστικά, οι φορολογούμενοι ζητούν νέα ρύθμιση. Ας δούμε αναλυτικά όλες τις σημαντικές αλλαγές που προωθούνται προσεχώς για ψήφιση στη Βουλή.
Αναβίωση ρυθμίσεων
Νέα ευκαιρία σε χιλιάδες φορολογούμενους να επανενταχθούν σε ρυθμίσεις φορολογικών οφειλών τις οποίες έχουν χάσει δίνει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Ειδικότερα:
1. Παρέχεται η δυνατότητα αναβίωσης ρυθμίσεων που είχαν πρακτικά χαθεί προς τη φορολογική διοίκηση με την αποπληρωμή των εκπρόθεσμων δόσεων, όσες και αν είναι αυτές, μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου. Αυτό σημαίνει ότι ανοίγουν ξανά οι ρυθμίσεις των 72, 100 και 120 δόσεων για τους φορολογούμενους που τις έχασαν επειδή:
- Δεν κατέβαλαν εμπρόθεσμα δύο ή περισσότερες μηνιαίες δόσεις της ρύθμισης, είτε λόγω αδυναμίας είτε λόγω λάθους του συστήματος, που δεν αναγνώρισε μια πληρωμή ως εμπρόθεσμη.
- Δεν υπέβαλαν δηλώσεις φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ την περίοδο που ήταν ενεργή η ρύθμιση.
- Δημιούργησαν νέα χρέη, καθώς δεν πλήρωναν τις τρέχουσες οφειλές προς το Δημόσιο ή δεν εξυπηρετούσαν άλλη ρύθμιση στην οποία είχαν ενταχθεί.
2. Σε καμία περίπτωση η αναβίωση δεν αφορά ρυθμίσεις που έχουν απολεσθεί με πράξη του Προϊσταμένου ΔΟΥ.
3. Αναβιώνουν οι εξής ρυθμίσεις:
- Η ρύθμιση των 100 δόσεων του 2014. Αφορά βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες οφειλές έως και 1η Οκτωβρίου 2014.
- Η ρύθμιση των 100 δόσεων του 2015. Αφορά ληξιπρόθεσμες οφειλές έως και 1η Μαρτίου 2015.
- Η ρύθμιση των 120 δόσεων του 2019. Αφορά βεβαιωμένες οφειλές που είχαν καταστεί ληξιπρόθεσμες έως και την 31η Δεκεμβρίου 2018.
- Η ρύθμιση των 72 δόσεων του 2023. Αφορά βεβαιωμένες οφειλές που κατέστησαν ληξιπρόθεσμες μετά την 1η/11/2021 έως και την 1η/2/2023 (ενεργειακή κρίση).
4. Οι φορολογούμενοι, για να επανενταχθούν στις ρυθμίσεις που έχασαν, θα πρέπει να πληρώσουν όλες τις χαμένες δόσεις μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου. Με την καταβολή των χαμένων δόσεων, η ρύθμιση θα παραμείνει ενεργή και οι οφειλέτες θα συνεχίζουν να πληρώνουν κανονικά τις εναπομείνασες δόσεις. Σε περίπτωση που έχει ήδη καταβληθεί μέρος των εκπρόθεσμων δόσεων, τότε οι φορολογούμενοι αρκεί να αποπληρώσουν το υπόλοιπο ποσό προκειμένου να αναβιώσουν τη ρύθμιση.
5. Προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια των ανωτέρω ρυθμίσεων, η φορολογική διοίκηση θα προβεί κατά προτεραιότητα στην πίστωση στις δόσεις αυτών των ποσών που προέρχονται από επιστροφές φόρων ή από παρακρατήσεις λόγω έκδοσης αποδεικτικού ενημερότητας.
Πότε χάνονται οι ρυθμίσεις
Επίσης, με το νομοσχέδιο εξορθολογίζονται οι κανόνες που αφορούν την απώλεια των ρυθμίσεων. Σήμερα η μη υποβολή των προβλεπόμενων δηλώσεων φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ ή η καθυστέρηση υποβολής τους ακόμα και για μία ημέρα έχει ως συνέπεια την απώλεια των ρυθμίσεων για άλλες οφειλές. Το ίδιο ισχύει και για τυχόν νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές, που, εάν δημιουργηθούν για έστω και μία ημέρα, συνεπάγονται απώλεια της ρύθμισης.
Με τις νέες διατάξεις δίνεται η δυνατότητα πληρωμής των παραπάνω και η τακτοποίηση των οφειλών που δεν περιλαμβάνονται στη ρύθμιση εντός 3 μηνών, προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια της ρύθμισης.
Πότε διατηρούνται οι ρυθμίσεις
Πιο αναλυτικά, με το νέο σύστημα οι φορολογούμενοι θα μπορούν να διατηρήσουν τις ρυθμίσεις οφειλών τους, εφόσον:
- Έχουν υποβάλει τις δηλώσεις φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ εντός 3 μηνών από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής τους. Εάν η προθεσμία έχει παρέλθει μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2023, μπορούν να υποβάλουν 5 μήνες μετά, δηλαδή μέχρι 31 Μαΐου 2024.
- Έχουν εξοφλήσει ή ρυθμίσει τις νέες οφειλές τους σε χρονικό διάστημα 3 μηνών από την πάροδο της προθεσμίας καταβολής τους.
Μείωση προστίμων και προσαυξήσεων
Μια νέα διαδικασία μείωσης προστίμων και προσαυξήσεων εισάγει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομικών, εφόσον οι φορολογούμενοι αποδεχθούν την κύρια οφειλή που έχει προσδιορίσει η εφορία. Η μείωση των προστίμων και των προσαυξήσεων, ανάλογα σε ποιο στάδιο γίνει η αποδοχή της οφειλής, μπορούν να μειωθούν από 20% έως και 80%.
Με τη διάταξη του άρθρου 75 του σχεδίου νόμου, προτείνεται η εξώδικη επίλυση φορολογικών διαφορών, η οποία θα προσφέρει μείωση προστίμων για όσους αναγνωρίζουν την οφειλή τους και δεν προσφύγουν στα δικαστήρια για να ακυρώσουν τον φορολογικό έλεγχο και τον φόρο που έχει προσδιορίσει η εφορία.
Ουσιαστικά πρόκειται για τη μετεξέλιξη της εξώδικης επιτροπής φορολογικών διαφορών που ισχύει σήμερα, με τη διαφορά ότι όλη η διαδικασία θα γίνεται αυτοματοποιημένα.
Όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Οικονομικών, χιλιάδες υποθέσεις φορολογικών διαφορών θα μπορούν να κλείνουν χωρίς προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια, με δήλωση του ίδιου του φορολογούμενου, εφόσον βέβαια κρίνει συμφέρουσα τη μείωση προστίμων και προσαυξήσεων.
Σύμφωνα με τη διάταξη, οι προσαυξήσεις και τα πρόστιμα που οφείλονται μειώνονται, αν ο φορολογούμενος αποδεχθεί την κύρια οφειλή του με αυτοματοποιημένη διαδικασία, από 20% έως 80%, ανάλογα σε ποιο στάδιο θα γίνει η αποδοχή του αποτελέσματος του ελέγχου, και συγκεκριμένα:
- Μετά την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου ή πρόσκλησης παροχής πληροφοριών και έως την κοινοποίηση προσωρινού προσδιορισμού του φόρου.
- Μετά την κοινοποίηση του προσωρινού προσδιορισμού του φόρου και μέχρι την κοινοποίηση της οριστικής πράξης διορθωτικού προσδιορισμού φόρου.
- Μετά την κοινοποίηση της οριστικής πράξης προσδιορισμού φόρου, ενόσω διαρκεί η προθεσμία για την άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) και μέχρι την έκδοση απόφασης επ’ αυτής.
- Από την έκδοση της απόφασης της ΔΕΔ, ενόσω διαρκεί η προθεσμία για την άσκηση προσφυγής, και πριν από την πρώτη συζήτησή της ενώπιον του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου.
Σημειώνεται ότι η αποδοχή της οφειλής πρέπει να γίνει εντός της προθεσμίας προσφυγής στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών, δηλαδή σε διάστημα 30 ημερών, ή προσφυγής ενώπιον του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου, δηλαδή 60 ημερών, ενώ το αίτημα του ελεγχόμενου θα υποβάλλεται ψηφιακά.
Τι αλλάζει στους ελέγχους
Δικλίδες ασφαλείας προκειμένου να αποτρέψουν τη φοροδιαφυγή που συντελείται από εποχικές επιχειρήσεις βάζουν υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και ΑΑΔΕ. Ο έλεγχος κατέδειξε ότι πολλές εποχικές πραγματοποιούν υψηλούς τζίρους, ωστόσο εξαφανίζονται στο τέλος της περιόδου, αφήνοντας απλήρωτο ΦΠΑ και φόρο εισοδήματος. Με τη διάταξη που φέρνει το σχέδιο νόμου, παρέχεται η δυνατότητα ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου. Αυτό σημαίνει ότι ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός μπορεί, στις περιπτώσεις που συντρέχει συνδυασμός κριτηρίων από τα οποία προκύπτει επικείμενος κίνδυνος φοροδιαφυγής (π.χ. εποχικές νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις ή όταν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι ο φορολογούμενος σκοπεύει να εγκαταλείψει τη χώρα), να προχωρήσει στην επιβολή φόρου πριν φτάσει η ώρα υποβολής της δήλωσης ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος.
Σύμφωνα με το άρθρο 36 του νομοσχεδίου, σε εξαιρετικές περιστάσεις, ο προσδιορισμός του φόρου μπορεί να γίνει από τη Φορολογική Διοίκηση με βάση όλα τα στοιχεία που διαθέτει και πριν από την προθεσμία υποβολής της φορολογικής δήλωσης (ενδιάμεσος προσδιορισμός φόρου).
Εξαιρετικές περιστάσεις συντρέχουν αν:
α) Η δραστηριότητα του φορολογούμενου είναι εποχική, ασκείται από επιχείρηση που έχει συσταθεί την τελευταία τριετία και υπάρχουν ενδείξεις φοροδιαφυγής, όπως ενδεικτικά η μη υποβολή δηλώσεων, ή
β) υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι ο φορολογούμενος σκοπεύει να εγκαταλείψει τη χώρα.
Τι είναι ο πλήρης και τι ο μερικός έλεγχος
Αποσαφηνίζονται οι έννοιες του μερικού, πλήρους, επιτόπιου ή απομακρυσμένου ελέγχου. Μερικός είναι ο έλεγχος που διενεργείται για συγκεκριμένα ζητήματα μίας φορολογίας ή ενός φορολογικού αντικειμένου, τέλους ή εισφοράς, για μία ή περισσότερες φορολογικές περιόδους ή ένα ή περισσότερα φορολογικά έτη.
Πλήρης είναι ο έλεγχος που διενεργείται επί συνόλου των σχετικών συναλλαγών για μία ή περισσότερες φορολογίες ή ένα ή περισσότερα φορολογικά αντικείμενα, τέλη ή εισφορές, για ένα ή περισσότερα φορολογικά έτη ή διαχειριστικές περιόδους ή φορολογικές υποθέσεις. Ο μερικός και ο πλήρης έλεγχος είναι οριστικοί. Ο φορολογικός έλεγχος διενεργείται στην εγκατάσταση του φορολογουμένου (επιτόπιος έλεγχος) ή σε άλλον τόπο, όπου προσκομίζονται τα στοιχεία από τον φορολογούμενο (απομακρυσμένος έλεγχος).
Δεν επιτρέπεται η έκδοση νέας εντολής μερικού ελέγχου για τον ίδιο φορολογούμενο που να καλύπτει χρονικό διάστημα και είδος ελέγχου που έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο μερικού ή πλήρους ελέγχου στο παρελθόν, εκτός αν προκύψουν νέα στοιχεία που δεν μπορούσαν να είναι γνωστά στη Φορολογική Διοίκηση κατά τον χρόνο του προγενέστερου ελέγχου. Νέα στοιχεία δεν αποτελούν ιδίως: α) Οι κάθε είδους φορολογικές δηλώσεις του φορολογούμενου, β) στοιχεία για το υπόλοιπο ή τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών του φορολογούμενου στην ημεδαπή, γ) τα λογιστικά αρχεία (βιβλία και στοιχεία) του φορολογούμενου.
Η Φορολογική Διοίκηση δεν μπορεί να ελέγξει εκ νέου, στο πλαίσιο πλήρους ελέγχου, στοιχεία που έχουν αποτελέσει αντικείμενο μερικού ελέγχου στο παρελθόν, εκτός εάν συντρέχουν όλως εξαιρετικές περιστάσεις και κατόπιν ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας. Όμως η Φορολογική Διοίκηση έχει δικαίωμα επανελέγχου έπειτα από πλήρη ή μερικό έλεγχο, μόνο αν από τα νέα στοιχεία προκύπτει ότι η φορολογική οφειλή υπερβαίνει αυτήν που είχε προσδιορισθεί κατόπιν του αρχικού ελέγχου.
Έλεγχοι με κάμερα
Οι ελεγκτικές ενέργειες των οργάνων της Φορολογικής Διοίκησης εκτός των εγκαταστάσεων της υπηρεσίας τους, περιλαμβανομένων και των επιτόπιων ελέγχων, καθώς και οι συναλλαγές τους με φορολογούμενους εντός αυτών ή μέσω συστήματος τηλεπικοινωνίας, καταγράφονται με τη χρήση συστημάτων λήψης ή καταγραφής ήχου και εικόνας. Υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων ορίζεται η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), η οποία φυλάσσει το καταγραφέν οπτικοακουστικό υλικό για χρονικό διάστημα 5 ετών. Το υλικό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τη Φορολογική Διοίκηση και από τους φορολογούμενους, οι οποίοι αποκτούν πρόσβαση σε αυτό με αίτησή τους.
Χρονικό όριο ελέγχων
Τίθεται ανώτατο χρονικό όριο για την ολοκλήρωση του φορολογικού ελέγχου, καταρχήν ένα έτος από την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου, με δυνατότητα παράτασης για 6 μήνες αν εν τω μεταξύ έχει ξεκινήσει ο έλεγχος και άλλους 6 μήνες με την προϋπόθεση ότι κατά το διάστημα αυτό είναι εφικτή η ολοκλήρωση του ελέγχου. Σήμερα δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη μέγιστη διάρκεια του ελέγχου, η οποία προσδιορίζεται από τους υπαλλήλους που τον διενεργούν. Η διάρκεια του ελέγχου δεν αναστέλλει ούτε επιμηκύνει τον χρόνο παραγραφής.
