Στο Δραγατσάνι της Βλαχίας, στις 7 Ιουνίου 1821, ο Ιερός Λόχος αποδεκατίζεται από τους Οθωμανούς. Ο Ιερός Λόχος ήταν στρατιωτικό σώμα που ιδρύθηκε από τον Αλέξ. Υψηλάντη. Συγκροτήθηκε από εθελοντές σπουδαστές και νέους, χωρίς πρότερη στρατιωτική πείρα, των ελληνικών παροικιών της Μολδοβλαχίας και της Οδησσού. Φλογισμένοι από τη νεότητα και τον πόθο της ελευθερίας θυσιάζονται στη Μάχη του Δραγατσανίου με τις σημαντικές απώλειες να φτάνουν τους 205 Ιερολοχίτες στο πεδίο και 37 να αιχμαλωτίζονται και να αποκεφαλίζονται αργότερα στην Κωνσταντινούπολη. Στη μεγάλη τους πλειονότητα νέοι.
Στα Τέμπη της Θεσσαλίας, στις 28 Φεβρουαρίου 2023, δεκάδες, οι περισσότεροι νέοι σπουδαστές, χάνουν τη ζωή τους σε μετωπική σύγκρουση δύο τρένων. Το αδιανόητο στην εποχή μας, αλλά όχι στη χώρα μας, σιδηροδρομικό δυστύχημα αφήνει εκτός των θυμάτων και πολλούς τραυματίες, που όλοι ελπίζουμε να μην οδηγηθούν στην Αθήνα για αποκεφαλισμό…
Την στιγμή που γίνεται γνωστό το δυστύχημα και τις αμέσως επόμενες ώρες που μαθαίνεται ότι τα βαγόνια ήταν γεμάτα φοιτητές, πλήθος γονέων απ’ όλη την Ελλάδα που έχουν παιδιά σ’ αυτές τις ηλικίες προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους, ελπίζοντας. Ελπίζοντας ότι δεν ήταν τα δικά τους παιδιά εκεί. Για τους πολλούς ήταν ένα κρύο αεράκι που άγγιξε σχεδόν το μέτωπό τους και πέρασε. Για τους λίγους και άτυχους ήταν το κρύο χέρι που έκλεισε για πάντα την πόρτα τους.
Είναι όμως έτσι; Υπάρχουν τυχεροί και άτυχοι εδώ; Όσοι σταθήκαμε τυχεροί, θα γυρίσουμε απλά πλευρό και θα κοιμηθούμε; Ακόμα κι εγώ, που ο γιος μου βρισκόταν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά και που είχα ανταλλάξει μηνύματα πριν κάποιες ώρες, κακόβαλα (που λέμε στην Κρήτη). Κι αν είχε πάει να δει φίλους του, κι αν βρέθηκε εκεί; Χρειάστηκε να ξαναμιλήσω μαζί του. Οι άλλοι όμως; Θα ξαναμιλήσουν;
Ντρέπομαι να νιώσω τυχερός, κι ας είμαι. Θα ’ναι σα να φτύνω τους άλλους, όταν φτύνω στον κόρφο μου. Αλίμονο, τα παιδιά τους ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ. Και δεν έφυγαν έτσι άδικα από την ατυχία τους, αλλά από την ατυχία μας. Από την ατυχία μας να ζούμε εδώ που ζούμε, όπως ζούμε.
Δεν είχαν καν την τύχη να πεθάνουν εκεί ψηλά στα τείχη της Τροίας, της όποιας Τροίας θα τους επιφύλασσε το μέλλον, δεν τους έλαχε να πεθάνουν έστω ΓΙΑ την πατρίδα, αλλά να πεθάνουν άδοξα ΑΠΟ την πατρίδα. Ξέρω πως τώρα, ο λόγος δεν παρηγορεί, το μαντίλι δεν σφουγγίζει. Όμως ας με συγχωρήσει ο μέγιστος Κάλβος να παραθέσω και να αφιερώσω κάποιες στροφές του από την Ωδή εις τον Ιερόν Λόχον, στους νεκρούς των Τεμπών, παραφράζοντας κατ’ ελάχιστον…
Ας μη βρέξει ποτέ
το σύννεφον, και ο άνεμος
σκληρός ας μη σκορπίσει
το χώμα το μακάριον
που σας σκεπάζει.
Ας το δροσίσει πάντοτε
με τ’ αργυρά της δάκρυα
η ροδόπεπλος κόρη·
και αυτού ας ξεφυτρώνουν
αιώνια τ’ άνθη.
Ω γνήσια της Ελλάδος
τέκνα· ψυχαί που επέσατε
[σε ποιον αγώνα αδίκως],
τάγμα εκλεκτών Ηρώων,
καύχημα νέον.
δ΄
Σας άρπαξεν η [χώρα]
την νικητήριον δάφνην,
και από μυρτιάν σάς έπλεξε
και πένθιμον κυπάρισσον
στέφανον άλλον.
Αλλ’ αν τις απεθάνει
[από] την πατρίδα, είναι
η μύρτος φύλλον ατίμητον,
και καλά τα κλαδιά
της κυπαρίσσου[;]
‘Οσο για τον σταθμάρχη, αυτός ο έρμος να μπαλωθεί ήθελε, πότε στο ένα υπουργείο και πότε στ’ άλλο. Πότε αχθοφόρος, πότε βιβλιοαποθηκάριος, πότε σταθμάρχης. Ο σοφός Αλεξανδρινός είναι διαρκώς τραγικά παρών…
Σ’ ό,τι δουλειά με βάλουν θα πασχίσω
να είμαι στην χώρα ωφέλιμος. Αυτή είν’ η πρόθεσίς μου.
Αν πάλι μ’ εμποδίσουνε με τα συστήματά τους —
τους ξέρουμε τους προκομμένους: να τα λέμε τώρα;
αν μ’ εμποδίσουνε, τί φταίω εγώ.
Θ’ απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,
κι αν ο μωρός αυτός δεν μ’ εκτιμήσει,
θα πάγω στον αντίπαλό του, τον Γρυπό.
Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει,
πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.
Θα με θελήσει πάντως ένας απ’ τους τρεις.
Κι είν’ η συνείδησίς μου ήσυχη
για το αψήφιστο της εκλογής.
Βλάπτουν κι οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.
Αλλά, κατεστραμμένος άνθρωπος, τί φταίω εγώ.
Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.
Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοί
να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.
Μετά χαράς θα πήγαινα μ’ αυτόν.
Κάτι χρωστάμε όλοι εμείς που τα παιδιά μας δεν ήταν μέσα, εμείς οι τυχεροί. Εμείς όλοι χρωστάμε κάτι, στη μνήμη και την ευθύνη να μην ξεχαστούν. Τα παιδιά που χάθηκαν σώζοντας τα δικά μας, χάθηκαν για μας και πολύ φοβάμαι και από κάποιους από μας. Ο χαμός τους θα είναι αδιανόητος και άδικος, αν δεν κάνουμε ό,τι μπορούμε και όπου μπορούμε ο καθένας κι η καθεμιά μας. Θα είναι ντροπή μας αν δεν τα τιμήσουμε. Ήταν όλα τους παιδιά μας. Παιδιά και συγγενείς μας.
Από τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023, μια καινούρια ρυτίδα χαράχτηκε στο μέτωπο του καθενός μας, μια ρυτίδα στο πρόσωπο της χώρας. Μην κάνουμε πως δεν την βλέπουμε.
Μανώλης Τσελεντάκης
Ηράκλειο, 6/3
Παραπομπές:
Ελένη, στίχοι: Μπάμπης Τσικληρόπουλος
Ωδή εις τον Ιερόν Λόχον, ποίηση: Ανδρέας Κάλβος
Ας φρόντιζαν, ποίηση: Κ.Π. Καβάφης
Ο λόγος δεν … δεν σφουγγίζει, ποίηση: Αρσένι Ταρκόφσκι
