Δύο βιβλία που ταξίδεψαν, αγαπήθηκαν, και μετασχηματίστηκαν πάνω στο θεατρικό σανίδι, φέρνουν στο επίκεντρο οι Εκδόσεις Ραδάμανθυς, στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. Πιο συγκεκριμένα, την Πέμπτη 22 Ιουνίου 2023, στις 7 το απόγευμα, στο Μεγάλο Αρσενάλι, στη θεματική ενότητα: «Ο Νίκος Καζαντζάκης και ο ρόλος του έργου του στην εικόνα της ελληνικής και της κρητικής ταυτότητας στο εξωτερικό», θα γίνει συζήτηση με αφορμή τα βιβλία του Χρήστου Τσαντή «Νίκος Καζαντζάκης – Ένα πουλί πάνω από την άβυσσο», δοκίμιο. «Ο μικρός πρίγκιπας συναντά τον Κύριο Καζαντζάκη στο δρόμο της αναζήτησης», νουβέλα (3η έκδοση) και διασκευή για το θέατρο.
Θα συνομιλήσουν οι:
Χριστίνα Βεριβάκη, σκηνοθέτiς
Κώστας Μαρκάτος, ηθοποιός
Σήφης Μιχελογιάννης, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη
Νίκος Μοτάκης, ηθοποιός
Κώστας Μπενιουδάκης, ηθοποιός
Χρήστος Τσαντής, συγγραφέας και υπεύθυνος των Εκδόσεων Ραδάμανθυς
Ανδρομάχη Χουρδάκη, φιλόλογος, συγγραφέας
Ο μικρός πρίγκιπας συναντά τον Κύριο Καζαντζάκη
στο δρόμο της αναζήτησης
Χρήστος Τσαντής, Εκδόσεις Ραδάμανθυς, (3η έκδοση)
Ο μικρός πρίγκιπας επιστρέφει στη γη! Τα τριαντάφυλλό του μαραίνεται και η ισορροπία του κόσμου κινδυνεύει. Ό,τι συμβαίνει στον πλανήτη του, επιδρά σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι ήρωες του Καζαντζάκη δεν θα μείνουν με σταυρωμένα χέρια. Ανταποκρίνονται στο κάλεσμα και φεύγουν απ’ τα βιβλία τους για να βοηθήσουν. Η περιπέτειά τους μεγάλη, καθώς θα χρειαστεί να ανέβουν στις βουνοκορφές της Κρήτης, να προσπεράσουν τα εμπόδια, να βγουν με την «Οδύσεια» στη μεγάλη θάλασσα.
Την ίδια στιγμή δυο φίλοι, αναζητώντας την προσωπική τους αλήθεια, αποφάσισαν να ενσαρκώσουν ρόλους μέσα από ένα θεατρικό παιχνίδι. Ο ένας υποδύεται ήρωες του Καζαντζάκη και ο άλλος του Εξυπερύ. Έρχονται στο φως παιδικά βιώματα, συναισθήματα, προκαταλήψεις, στερεότυπα και συμπεριφορές που προβληματίζουν. Η προσπάθειά τους περνάει μέσα από το δρόμο της αναζήτησης!
Δύο εμπνευσμένοι και πρωτότυποι μύθοι συνενώνουν τις παράλληλες ιστορίες που, σαν γέφυρες, συνδέονται στενά μεταξύ τους.
Είπαν για το βιβλίο…
«Ο συγγραφέας μέσα από τα κείμενά του, υπερασπίζεται τα γραφόμενά του και τα υποστυλώνει με πάθος. Ένα πάθος λυρικό και δραματικό μαζί. Αυτό θα το λέγαμε δραματοποιημένο λυρισμό, γεμάτο εικόνες, χρώματα και μυρωδιές… Ο αναγνώστης διαβάζοντας τις σελίδες έχει τη δυνατότητα συνειρμικά να συνθέσει και να σκηνοθετήσει θεατρικά τα τεκταινόμενα του έργου… Η θάλασσα η βαθιά με την τρικυμία της, βρίσκεται μέσα μας κι εκεί ο συγγραφέας παραπέμπει για το ψάξιμο της ελπίδας. Αυτή η ανίχνευση είναι το ταξίδι ολόκληρης ζωής. Είναι το ταξίδι για την Ιθάκη του καθενός. Δύσκολα την προσεγγίζουμε. Ίσως να μη φτάσουμε ποτέ στο λιμάνι της. Οι Ιθάκες αχνοφαίνονται πολύ μακριά μας. Μας έδωσαν όμως το ωραίο ταξίδι, κι αυτό είναι το νόημα και η ουσία της ζωής…» Ανδρέας Βάλσαμος, ποιητής
«Καταφέρνει με μία νουβέλα ο κ. Τσαντής να βρει τα κοινά σημεία μεταξύ των ηρώων του Νίκου Καζαντζάκη και του Αντουάν Ντε Σαιντ Εξυπερύ, να φέρει τόσο κοντά δυο γίγαντες της παγκόσμιας λογοτεχνίας…» Σήφης Μιχελογιάννης, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη
«Ένα βιβλίο ανεκτίμητο, ένα άριστο εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού…» Αθηνά Γαλανάκη, φιλόλογος.
«Ο Χρήστος μας παίρνει από το χέρι και μας ταξιδεύει εκεί στα βάθη της ψυχής, όπου είναι στημένο το δικό του δραματουργικό εργαστήρι, με την ελπίδα να συναντήσουμε το παιδί που μέσα μας κρατάει το τριαντάφυλλό του και πασχίζει να το σώσει…» Νικόλαος Νημάς, επιμορφωτής
«Το εγχείρημα του κ. Τσαντή είναι αξιέπαινο για την Εταιρεία. Κατάφερε να προσεγγίσει το Νίκο Καζαντζάκη έτσι, που μπορεί μόνο να τον προσεγγίσει κανείς. Με την καρδιά . Όχι με το νου. Κι όχι μόνο το Νίκο Καζαντζάκη αλλά και τον Σαιντ Εξυπερύ. Κατάφερε ν’ αποδείξει, προβάλλοντας την πανανθρώπινη διάσταση του έργου τους, πως τα μεγάλα πνεύματα συναντώνται, παρά τις όποιες διαφορές τους, και μάλιστα με πολλούς τρόπους, υπερβαίνοντας τοπικά και χρονικά όρια και σύνορα. Και όχι μόνο συναντώνται, αλλά και δικαιώνονται ταυτόχρονα, αφού το έργο τους εξακολουθεί να τροφοδοτεί την ανθρώπινη σκέψη. Οι αγωνιζόμενοι ήρωες του Νίκου Καζαντζάκη γίνονται οι δικοί του ήρωες…» Σοφία Κανάκη, πρόεδρος της Βικελείου Μορφωτικής Εταιρείας.
«Το πιο σημαντικό εύρημα του βιβλίου του Χρήστου Τσαντή είναι ότι μέσα από την πορεία της ενδοσκόπησης των ηρώων της νουβέλας του, προωθούνται οι αξίες και τα ιδανικά της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας, και της συνεργασίας, ιδανικά που δυστυχώς θυσιάσαμε στον βωμό της ιδιοτέλειας και του προσωπικού συμφέροντος… Το μήνυμα που μεταφέρει στον αναγνώστη είναι ένα μήνυμα ελπίδας ότι μέσα από την ουσιαστική επαφή με τους άλλους μπορούμε να αναδείξουμε ό,τι καλύτερο έχουμε μέσα μας. Ο αναγνώστης εισπράττει την αισιόδοξη οπτική ότι όλοι μας συναποτελούμε ένα αδιάσπαστο σύνολο, κρίκους της κρίσιμης αλυσίδας της ζωής. Και ως τέτοιοι, έχουμε τη δύναμη να συνεισφέρουμε, ο καθένας με τη διαφορετικότητά του, στην οικοδόμηση υγιών σχέσεων. Να φθάσουμε δηλαδή πιο κοντά στην ολοκλήρωση και την ευτυχία…» Ειρήνη Σπυριδάκη, φιλόλογος.
«Είναι ένα κείμενο με έντονο λυρισμό και συναίσθημα, που αγγίζει τον αναγνώστη και τον μεταφέρει με όλες του τις αισθήσεις στον κόσμο των πρωταγωνιστών του, στον κόσμο που τελικά γίνεται δικός του, αφού ταυτίζεται μαζί τους σε αυτή την μάχη μέσα στα «βουνά», στο «εργαστήριο» και στο «πέλαγος», στο ταξίδι της αναζήτησης…» Όλγα Γεωργαντέα, σύμβουλος ψυχικής υγείας.
«Μια πρωτότυπη, ξεχωριστή συγγραφική δουλειά…» από ρεπορτάζ της εφημερίδας Χανιώτικα Νέα.
«Άνθισε τριαντάφυλλο και μύρισε μεράκι,
σαν ο μικρός ο πρίγκιπας βρήκε τον Καζαντζάκη…» Δήμητρα.
Οι συντελεστές για το έργο
Χριστίνα Βεριβάκη: «Το έργο πραγματεύεται υπαρξιακά ζητήματα, τα οποία έτσι κι αλλιώς με ενδιαφέρουν και με αντιπροσωπεύουν και επίσης αυτό το έργο συνδυάζει πολλές όμορφες πτυχές, ξεχασμένες εποχές ή περιόδους, όπως είναι η παιδικότητα, η εφηβεία, εποχές που υπήρξαμε ερωτευμένοι και εποχές που υπήρξαμε απελπισμένοι, εποχές που ο άνθρωπος ναυάγησε ηθικά, συναισθηματικά, οικονομικά, αξιακά, εποχές που αναπτερώθηκε το ηθικό του! Είναι ένα κείμενο τόσο σύγχρονο, τόσο σημερινό, κι αυτό με έκανε να ασχοληθώ μαζί του. Είναι ένα ανθρωποκεντρικό κείμενο που η ενασχόληση μου μαζί του είναι μία ευτυχής συγκυρία, ιδίως τώρα!».
Δημήτρης Σόρκος: «Το κείμενο είναι πολύ δυνατό, σε εμπνέει και σε βοηθά πάρα πολύ. Όλη η ομάδα ξεκίνησε να δουλεύει μέσα στην καραντίνα, μέσα σε μεγάλες δυσκολίες και προβλήματα. Φανταστείτε ότι κάναμε μέρος της προεργασίας – αναγκαστικά – με τηλεδιάσκεψη, πάντοτε όμως με σεβασμό στο κείμενο, στους δημιουργούς και στο κοινό. Η προεργασία που κάναμε μέσα στην καραντίνα βοήθησε πάρα πολύ και μόλις μας δόθηκε η ευκαιρία, ξεκινήσαμε τις πρόβες. Όσο περισσότερο διαβάζεις το κείμενο, τόσο ανακαλύπτεις καινούργια πράγματα! Με ενθουσίασε και το κείμενο και ο ρόλος! Ο παπα-Φώτης διαπιστώνει αυτά που βλέπουμε όλοι γύρω μας, την αδικία, την πείνα. Στέλνει πολλά μηνύματα το έργο και ωθεί στη εσωτερική αναζήτηση. Αυτές οι κουβέντες, η συζήτηση με τον εαυτό μας, είναι η πιο δύσκολη υπόθεση. Δεν θέλω να αποκαλύψω περισσότερα για το κείμενο, αλλά έχει μεγάλη δύναμη!».
Κώστας Μαρκάτος: «Το νόημα αυτής της παράστασης είναι πολύ σύγχρονο, ο θεατής θα δει πράγματα από την καθημερινή του ζωή, από τα προβλήματά του, τα οποία θα έρθουν στο μυαλό του με πλάγιο τρόπο. Θα έλεγα ότι μοιάζει το στήσιμο αυτής της παράστασης (και το κείμενο αλλά και η παράσταση όπως έχει στηθεί), με αρχαία τραγωδία. Με την έννοια της αρχαίας τραγωδίας στην οποία έχουμε μια εξέλιξη και στο τέλος έρχεται η κάθαρση. Φαντάζομαι ότι οι θεατές θα το νοιώσουν αυτό. Έχει η παράσταση μια άμεση απεύθυνση στο κοινό. Οι θεατές θα νοιώσουν το βλέμμα μας και πιστεύω ότι θα βοηθήσει στην προσωπική αναζήτηση καθενός. Θεωρώ ότι ο θεατής θα συσκεφθεί με τον εαυτό του, σταδιακά θα δει ότι υπάρχουν απαντήσεις σε όλα αυτά και στο τέλος θα φύγει με μια αισιοδοξία. Κι ένα άλλο που θέλω να πιστεύω, είναι ότι αυτή τη παράσταση ο θεατής θα την κρατήσει μέσα του για καιρό και θα την επεξεργάζεται. Παίρνει υλικό, περνάει μέσα του ότι δει. Στον καθένα είναι διαφορετικό αυτό που θα πάρει και θα του μείνει για αρκετό καιρό».
Κώστας Μπενιουδάκης: «Έχουμε από τη μια ένα πάρα πολύ όμορφο έργο με πάρα πολλά μηνύματα, που είναι ο μικρός πρίγκιπας και έχουμε από την άλλη τους ήρωες του Καζαντζάκη, όπου και ο Ζορμπάς, και ο Καπετάν Μιχάλης και ο παπά Φώτης πρεσβεύουν 3 διαφορετικούς κόσμους. Οπότε μαζί με τον μικρό πρίγκιπα 4 κόσμοι. Ένα σύμπαν! Νομίζω ότι ο άνθρωπος που θα έρθει να το δει θα μπει μέσα σε αυτό και θα είναι σαν να συμμετέχει. Φεύγοντας δε από την παράσταση θα το σκέφτεται και θα γυρνάει στη σκέψη του φέρνοντας στο μυαλό του πολλά πράγματα από το σήμερα. Τα υπόλοιπα επί σκηνής!».
Νίκος Μοτάκης: «Ήμασταν συνεχώς στην αμφιβολία αν θα παίξουμε ή αν δεν θα παίξουμε, αν πρέπει να συνεχίσουμε την προσπάθεια. Συνεχίσαμε γιατί πάντα πίστευα ότι αν κάτι μπορεί να μας σώζει διαχρονικά είναι η τέχνη. Οπωσδήποτε είναι και η Αγάπη, αλλά τώρα μιλάμε για την τέχνη. Θα δούμε τώρα πως θα πάνε τα πράγματα και αν τυχόν δεν παίξουμε, υπάρχει και το μέλλον. Καλά να είμαστε και σίγουρα θα βρούμε μια άλλη στιγμή. Τώρα, όσο αφορά στο ρόλο, είναι ο ρόλος του μικρού πρίγκιπα, ένας ρόλος που πολλοί θα ήθελαν να παίξουν. Το είχα στο μυαλό μου, τον αγαπάω όπως και πολύς κόσμος. Το κείμενο απελευθέρωσε το θέμα της ηλικίας μου, δεδομένου του ότι έχουμε συνηθίσει τον μικρό πρίγκιπα σαν στερεότυπο, μικρής ηλικίας. Αλλά με την απόδοση του έργου, οι χαρακτήρες δεν εμφανίζονται στο έργο ως πρόσωπα αλλά ως αξίες και αυτό σε βγάζει από το πρότυπο των ηλικιών, αν ο μικρός πρίγκιπας είναι μεγάλος, ή αν ο Καπετάν Μιχάλης είναι μικρός… Σκέφτεσαι μόνο ότι είναι 4 αξίες πάνω στη σκηνή, έρχονται από 4 διαφορετικούς κόσμους, θα συναντηθούν για ένα κοινό σκοπό ο οποίος είναι καλός και αναγκαίος στις μέρες μας και αυτό έχει σημασία. 4 πολύ σημαντικά βιβλία που έχει αγαπήσει ο κόσμος εδώ και πολλά χρόνια. Αυτά τα βιβλία έχουν τη διαχρονική αξία ότι είναι πάντα επίκαιρα. Σήμερα δε, περισσότερο από ποτέ!».
Δημήτρης Ντρουμπογιάννης: «Το κείμενο έχει την ιδιαιτερότητα ότι είναι φαινομενικά ένα παραμύθι, αλλά αυτό το ταξίδι της αναζήτησης εφαρμοζόμενο στην καθημερινή ζωή επαναπροσδιορίζει τους ρυθμούς της καθημερινότητας και αν θες δίνει με τον τρόπο του το κείμενο έναν ρυθμό αναζήτησης, με επακόλουθο να γινόμαστε οι ίδιοι ήρωες του κειμένου και να ταλανιζόμαστε από παρόμοια ερωτήματα αλλά και διαχειρίσεις καταστάσεων στην καθημερινότητά μας, από όνειρα και επιδιώξεις, από αγκυλώσεις της προσωπικότητάς μας. Δεδομένου του ότι οι ήρωες του Καζαντζάκη δεν είναι τυχαίοι, τα μηνύματα σίγουρα είναι παραπάνω από ένα. Μου αρέσει όταν δεν δίνονται θέσφατα στο ταξίδι της ζωής, εν αντιθέσει θα πρέπει να είμαστε συνεχώς σε επαγρύπνηση για να επαναπροσδιορίζουμε τους χαρακτήρες και τις προσωπικότητες μας γιατί όλα τριγύρω αλλάζουν».
Ηλίας Βλαμάκης: «Μετά από επικοινωνία με τον συγγραφέα, την σκηνοθέτιδα και την παραγωγό, είδα την όρεξη και τη διάθεση που υπήρχε στο να δημιουργήσουν κάτι όμορφο και ήμουνα πολύ θετικός. Με άγγιξε το κείμενο και ο τρόπος που η σκηνοθέτιδα Χριστίνα Βεριβάκη καθοδηγούσε τους ηθοποιούς και πόση σημασία έδιναν σε κάθε νόημα, σε κάθε παράγραφο, πως θα δώσουν πνοή σε κάθε λέξη, για να αποδοθούν σωστά οι έννοιες του κειμένου. Είχε πολύ μεγάλη σημασία για μένα η συμμετοχή μου στις πρόβες… Το έργο έχει πολλά και διαφορετικά συναισθήματα. Το αποτέλεσμα, η κατάληξη, όλο το νόημα, οι αξίες στις οποίες αναφέρεται… Κάθε σκηνή έχει συγκεκριμένο θέμα, κάθε ηθοποιός έχει συγκεκριμένο χώρο και αναφέρεται σε συγκεκριμένη ιδέα, οπότε σε κάθε κομμάτι του έργου υπήρχε διαφορετικό συναίσθημα. Διαφορετικές καταστάσεις…».
Σκηνοθεσία: Χριστίνα Βεριβάκη
Παίζουν οι: Κώστας Μαρκάτος, Νίκος Μοτάκης, Κώστας Μπενιουδάκης, Δημήτρης Σόρκος
Πρωτότυπη Μουσική: Δημήτρης Ντρουμπογιάννης (πιάνο) – Ηλίας Βλαμάκης (λύρα)
Σκηνικά: Διονύσης Τέρεχωφ
Φώτα/ ήχος: Νάκος Καπενεκάκης
Μακιγιάζ: Χριστίνα Σαγώνα
Σχεδιασμός Αφίσας: Δήμητρα Ξιράκη
Σκηνοθεσία Trailer/ Video edit: Γιάννης Κρομιδάκης
Ευχαριστούμε το Gary Borland για την πολύτιμη βοήθεια του στο γύρισμα.
Το δοκίμιο «Νίκος Καζαντζάκης – Ένα πουλί πάνω από την άβυσσο» εστιάζει σε ορισμένα στιγμιότυπα της θεωρίας και της πράξης του Νίκου Καζαντζάκη, τα οποία είναι ανοιχτά σε περαιτέρω έρευνα. Ο συγγραφέας στρέφει το φακό του στην Κρητική Ματιά του Νίκου Καζαντζάκη, αναδεικνύοντας τη συνθετική οπτική του και τη σχέση του με τον Σπινόζα. Παράλληλα, μια συνομιλία με τις θέσεις της Λιλής Ζωγράφου για τη θεωρία περί «ξενών ιδεών» στο έργο του Καζαντζάκη ανοίγει ευρύτερους προβληματισμούς για την πηγή της έμπνευσης, ενώ οι κοινωνικοπολιτικές του αναζητήσεις, η επιχείρηση διάσωσης των Ελλήνων της Ρωσίας, ο διωγμός του στη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, καθώς και όσα αναφέρει ο Μενέλαος Λουντέμης για τον Νίκο Καζαντζάκη, θίγουν ορισμένες πλευρές της ζωής και του έργου του Νίκου Καζαντζάκη που παραμένουν σε έναν βαθμό στη σκιά. Ο χαρακτηρισμός που έδωσε ο Ειρηναίος Γαλανάκης, στη συγκλονιστική ομιλία που είχε κάνει σε ανύποπτο χρόνο για τον Νίκο Καζαντζάκη, «Ένα πουλί πάνω από την άβυσσο», “φωτογραφίζει” με τον καλύτερο ίσως τρόπο την προσωπικότητα του μεγάλου λογοτέχνη, ποιητή και στοχαστή.
