της Μαρίας Λιονάκη
Ο Σεπτέμβριος είναι γενικά ο πιο ντροπαλός μήνας του μπαμπά Χρόνου. Εμφανίζεται διστακτικός, μετά από πολύμηνο ταξίδι, στο ζενίθ της ξεκούρασης και της χαράς των ανθρώπων, στο απόγειο του καλοκαιριού. Όταν οι άνθρωποι γελαστοί, ρομαντικοί, ταξιδιώτες και ταξιδεμένοι της ζωής, ατενίζουν χαλαροί, ρεμβάζοντας, το απέραντο, γαλάζιο πέλαγος. Την ώρα που γλάροι προσγειώνονται κι απογειώνονται στο ελικοδρόμιο του ωκεανού. Την ώρα του δειλινού που οι άνθρωποι ξαποσταίνουν και γίνονται παντού μια παρέα, σε αυλές, γειτονιές, εξιστορώντας παλαιικές ιστορίες. Την ώρα που οι πιο νεαροί συναγωνίζονται σε ατάκες και πειράγματα τους φίλους τους, γιορτάζοντας στο πανηγύρι της όμορφης νεανικής ζωής.
Ο Σεπτέμβριος ξεφορτώνει τις αποσκευές του, τα λίγα λεπτά, μακρυμάνικα ρουχαλάκια που έχει φέρει μαζί του την ίδια ώρα που αμέριμνα παιδιά, σε πλημμυρισμένες από λουλούδια αυλές, χαιρετούν τους περαστικούς με τα τρυφερά χεράκια και λογάκια τους ή ενσαρκώνουν τους φανταστικούς ήρωες παραμυθιών, παιδικών εκπομπών και ονείρων… Την ώρα που στα χωριά στα στενά σοκάκια μεθυστικές μυρωδιές βασιλικού και γιασεμιού σεργιανάνε… μαζί με τις επιθυμίες των ανθρώπων.
Ξέρει ο Σεπτέμβρης ότι δεν είναι το ίδιο αγαπητός σαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο... Γι΄ αυτό προσπαθεί να μας καλοπιάσει, να μη φερθεί απότομα, να είναι διαλλακτικός. Έτσι χαρίζει λίγο ακόμη καλοκαίρι, λίγη άπνοια, ήλιο, ζέστη, ήρεμη θάλασσα, ξάστερο ουρανό. Η μέρα εναλλάσσεται αδιαπραγμάτευτα με νύχτα, αστροστόλιστη, φεγγαροντυμένη που έρχεται όμως πιο νωρίς, πιο ψυχρή. Που φέρνει μια γλυκιά, δροσερή ανατριχίλα στο κορμί. Με εσάρπα, με ελαφριά ζακέτα σκεπάζεις τους ώμους τα βράδια τα τελευταία, στο μικρό ή στο μεγάλο Κηποθέατρο, στην παράταση των πολιτιστικών εκδηλώσεων του Δήμου, του καλοκαιριού, του φθινοπώρου που συντρόφεψαν και φέτος, όμορφα, ανεπανάληπτα τις δικές σου στιγμές.
Οι στιγμές, οι μέρες του Σεπτέμβρη, της ζωής μας, των ανθρώπων έχουν αυτή τη μεταβατική εποχή αλλάξει μουσική, σκοπό… Μαζί με τα σύννεφα που εμφανίζονται σιγά σιγά στον ορίζοντα, διεκδικώντας λόγω εποχής τα πρωτεία , επιστρέφουν και οι τελευταίοι αδειούχοι εργαζόμενοι και παράλληλα επιστρέφουν οι ξεχασμένες, παραγκωνισμένες στην άκρη του μυαλού υποχρεώσεις,… Οι φοιτητές βγάζουν βιαστικά τα μαγιό και πιάνουν τα βιβλία, τα στυλό με ένα βαθύ αναστεναγμό… Διάβασμα στο παρά πέντε για άλλη μια φορά, για άλλη μια εξεταστική σκέφτονται και χαμογελούν αμυδρά, με λίγο σύννεφο στα μάτια...
Οι επιτυχόντες των πανελληνίων εξετάσεων εγγράφονται χαρούμενοι στις Ανώτερες κι Ανώτατες σχολές την ίδια ώρα που οι μαμάδες τους ετοιμάζουν με ζήλο τα χρειαζούμενα, άλλοτε πετυχαίνοντας κι άλλοτε όχι να κρύψουν συναισθήματα και προβληματισμό.
Στα καταστήματα τα είδη παραλίας, καρεκλάκια, ομπρέλες θαλάσσης, ψυγειάκια, κουβαδάκια παραπονεμένα συσκευάζονται σε κούτες, φορτώνονται κι αποθηκεύονται κάπου απόμερα, ψηλά. Η θητεία τους έληξε, του χρόνου πάλι… Πρέπει να φύγουν, να φυλαχθούν. Θριαμβευτικά με ύφος πρωταγωνιστή εμφανίζονται τώρα στη θέση τους σχολικές τσάντες, κασετίνες, τετράδια ενός θέματος, δύο θεμάτων και πολλαπλών μαθητικών προβλημάτων… Ντοσιέ , κλασικά ή πιο μοδάτα, με λάστιχο ή χωρίς, χαρτόνια διάφορων μεγεθών, άσπρα, χρωματιστά, χαρτιά γκοφρέ, ριγέ, εμπριμέ, γομολάστιχες, ξύστρες, συρραπτικά, συνδετήρες, διαφανή ντύματα παρατάσσονται σε στοίβες στα βιβλιοπωλεία της πόλης και ετοιμάζονται να ντύσουν τη σχολική ζωή. Προσπαθούν να εξισορροπήσουν με τη χαρά του καινούριου, με τη λάμψη χρωμάτων, γυαλιστερής επιφάνειας, με την ξεχωριστή όμορφη μυρωδιά του χαρτιού τις δυσάρεστες αναμνήσεις των μαθητών, το άγχος του επικείμενου διαβάσματος. Προσπαθούν να δελεάσουν τους καινούριους μαθητές, τα πρωτάκια να αγαπήσουν το διάβασμα, το μάθημα, το σχολείο…
Ο Νίκος Καζαντζάκης στο έργο « Αναφορά στον Γκρέκο» περιγράφει πολύ αληθινά την ψυχολογία ενός μαθητή, ενός παιδιού:
«Στην Τρίτη τάξη είχαμε δάσκαλο τον Περίανδρο Κρασάκη. […] Ώρες μας έπαιρνε τ’ αυτιά ποια φωνήεντα είναι μακρά, ποια βραχέα και τι τόνο να βάλουμε, οξεία ή περισπωμένη. Κι εμείς ακούγαμε τις φωνές στο δρόμο, τους μανάβηδες, τους κουλουρτζήδες, τα γαϊδουράκια που γκάριζαν και τις γειτόνισσες που γελούσαν και περιμέναμε πότε να χτυπήσει το κουδούνι, να γλιτώσουμε. Κοιτάζαμε το δάσκαλο να ιδρώνει απάνω στην έδρα, να λέει, να ξαναλέει και να θέλει να καρφώσει στο μυαλό μας τη γραμματική, μα ο νους μας ήταν έξω στον ήλιο και στον πετροπόλεμο. Γιατί πολύ αγαπούσαμε τον πετροπόλεμο και συχνά πηγαίναμε στο σκολειό με το κεφάλι σπασμένο. Μια μέρα, ήταν άνοιξη, χαρά Θεού, τα παράθυρα ήταν ανοιχτά κι έμπαινε η μυρωδιά από μιαν ανθισμένη μανταρινιά στο αντικρινό σπίτι. Το μυαλό μας είχε γίνει κι αυτό ανθισμένη μανταρινιά και δεν μπορούσαμε πια ν’ ακούμε για οξείες και περισπωμένες. Κι ίσια ίσια ένα πουλί είχε καθίσει στο πλατάνι της αυλής του σκολειού και κελαηδούσε. Τότε πια ένας μαθητής, χλωμός, κοκκινομάλλης, που ’χε έρθει εφέτο από το χωριό, Νικολιό τον έλεγαν, δε βάσταξε, σήκωσε το δάχτυλο: -Σώπα, δάσκαλε, φώναξε. Σώπα, δάσκαλε, ν’ ακούσουμε το πουλί!»
«Ένας μικρός Σεπτέμβρης βάζει τα κλάματα που στο σχολειό τον πάνε να μάθει γράμματα. Θέλει να παίξει ακόμα με τ' άστρα τ' ουρανού, πριν έρθουν πρωτοβρόχια και συννεφιές στο νου…» τραγουδά ο Παντελής Θαλασσινός.
Σεπτέμβριος 2016. Τα σχολεία έχουν ανοίξει, οι εγγραφές έχουν αρχίσει, οι εκπαιδευτικοί έχουν επιστρέψει στη θέση την οργανική. Δραστήριοι και δυναμικοί. Με εικόνες ακύμαντης θάλασσας, άσπρων κοχυλιών, πορφυρού δειλινού , από το καλοκαίρι που πέρασε στην μνήμη, στη ψυχή, με πρόσφατα λογοτεχνικά αναγνώσματα και μουσικές εξαίσιες, εξαίσιων βραδιών καλοκαιριού ατενίζουν την νέα χρονιά… Με χαμόγελο, καλή διάθεση, ελπίδα, αισιοδοξία… Ενημερώνονται για τις πρόσφατες αλλαγές στην εκπαιδευτική διαδικασία και ετοιμάζονται να υποδεχτούν τους καινούριους μαθητές τους, τα φετινά παιδιά τους… Νιώθουν χαρά για τη δημιουργία που έρχεται, προσμονή για το μαγικό αλισβερίσι της διδασκαλίας που είναι πράξη σπουδαία, ουσιαστική, αμφίδρομη, παραγωγική… Νιώθουν όμως και αγωνία… Για όλα αυτά που θέλουν να προσφέρουν, να μπορούν να προσφέρουν …Για όλα αυτά που αξίζει κάθε νέος , κάθε μαθητής μέσα απ’ τη διδασκαλία να δεχτεί… Για τις γνώσεις, τις αξίες, τα μηνύματα που πρέπει κάθε εκπαιδευτικός να μεταλαμπαδεύσει… Την πίστη στην αξία του βιβλίου, της μάθησης, του διαβάσματος, της συμμετοχής… Την αγάπη στο σχολείο, στο δάσκαλο, στο συμμαθητή, αλλοδαπό ή μη… Το σχολείο θεσμός, το σχολείο που αξίζουν τα παιδιά, που ονειρεύεται ο εκπαιδευτικός , οι γονείς, που η κάθε πολιτική ηγεσία προσπαθεί να δημιουργήσει, που έχει ο Κωστής Παλαμάς στο ποίημα « Τα σχολεία χτίστε» οραματιστεί:
«Λιτά χτίστε τα, απλόχωρα, μεγάλα, γερά θεμελιωμένα, από της χώρας ακάθαρτης, πoλύβοης, αρρωστιάρας μακριά μακριά τ' ανήλιαγα σοκάκια, τα σκολειά χτίστε!
Και τα πορτοπαράθυρα των τοίχων περίσσια ανοίχτε, νάρχεται ο κυρ Ήλιος, διαφεντευτής, να χύνεται, να φεύγει, ονειρεμένο πίσω του αργοσέρνοντας το φεγγάρι.»
«Φεγγαράκι μου λαμπρό…» απαγγέλλω εγώ, αρχές του Σεπτέμβρη, λίγο μετά το άνοιγμα των σχολείων με διάθεση ρομαντική, τρυφερή, διάθεση αναπόλησης αγνής παιδικής ηλικίας, αλλά και διάθεση θετική, προσμονής νέας σχολικής ζωής…
Φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου και φέτος να περπατώ, να πηγαίνω στο σχολειό… στο Καπετανάκειο, στο Γυμνάσιο, το Εσπερινό!
