ΕΣΥ : Αλλαγές με φόρα η Κατάρρευση

* Του Άκη Ζάβρα

Η Παθολογία και η Αναισθησιολογία είναι θεμελιώδεις ειδικότητες. Σήμερα σχεδόν όλα τα νοσοκομεία της Κρήτης, και πιθανόν όλης της χώρας, πάσχουν, στα όρια της κατάρρευσης, από έλλειψη γιατρών σε αυτούς τους τομείς. Στα Νοσοκομεία Ρεθύμνου και Σητείας, που εφημερεύουν σε καθημερινή βάση, υπολειτουργούν τα Παθολογικά Τμήματα. Με ‘εντέλλεσθε’ καλύπτουν παθολόγοι κυρίως από το Βενιζέλειο, αυτά τα νοσοκομεία, εξωθούμενοι σε υπερβολικό αριθμό εφημεριών, με ότι αυτό σημαίνει για τους ίδιους και τους ασθενείς. Από το Τμήμα Γεν Χειρουργικής του Βενιζελείου, ένα από τα μεγαλύτερα Νοσοκομεία της χώρας, τρεις εξέχοντες χειρουργοί, τα τελευταία δύο έτη, παραιτήθηκαν. Στο Αναισθησιολογικό Τμήμα του ίδιου νοσοκομείου, λόγω δραματικής έλλειψης αναισθησιολόγων, από τις 6 (έξι) χειρουργικές αίθουσες λειτουργούν σε καθημερινή βάση μόνο οι δύο. Και αυτό γιατί από 13 (δεκατρείς), παλαιότερα, στο τέλος του έτους, απομένουν μόνο 4 (τέσσερεις) γιατροί στο τμήμα. 

Αυτά είναι συνοπτικά κάποια από τα προβλήματα υποστελέχωσης που αντιμετωπίζουν σήμερα Ελληνικά νοσοκομεία, χωρίς αναφορά στα προβλήματα οργάνωσης και υποδομών.  Τα προβλήματα υπήρχαν και αν όχι, ήταν γνωστό ότι ‘έρχονται’, πολλά χρόνια πριν. Γιατί όμως οι γιατροί στρέφουν την πλάτη τους στο ΕΣΥ; 

1. Γιατί δεν πληρώνονται. Δηλαδή ο μισθός φτάνει μόνο για διαχείριση της καθημερινότητας με την προϋπόθεση ότι υπάρχει από πίσω οικογενειακή υποδομή

2. Γιατί δεν υπάρχει ‘job satisfaction’. Ο χειρουργός, ας πούμε, για την ομαλή του εξέλιξη και για να γεμίζει τον χρόνο του πρέπει νάχει τουλάχιστον δύο τραπέζια (αίθουσες) χειρουργείου την εβδομάδα και τουλάχιστον δύο τακτικά ιατρεία, πέρα των υπολοίπων υποχρεώσεων. Και παράλληλα γιά την δουλειά του να πληρώνεται αξιοπρεπώς. Αντίστοιχα απαραίτητη είναι η αενάως αναβαθμιζόμενη τεχνολογική υποδομή, για να παραμένει σύγχρονη

3. Γιατί απαξιώνονται. Ο γιατρός έχει διαγράψει μακρά πορεία αριστείας από τα μαθητικά ήδη χρόνια. Οι διοικήσεις οφείλουν να τον αντιμετωπίζουν με ευγένεια και σεβασμό, να συζητούν και να επιλύουν εγκαίρως τα λειτουργικά προβλήματα. Παράλληλα δεν είναι ανεκτό εν ώρα χειρουργείου ο υπεύθυνος της αίθουσας νοσηλευτής ‘να εξαφανίζεται’ χωρίς καμμία συνέπεια, με αποτέλεσμα η συμπεριφορά αυτή να παγιώνεται. 

Η επίπλαστη ευμάρεια, μέχρι την κρίση, και οι αθρόες χωρίς σχέδιο προσλήψεις, κάτι σαν το metro του Τοκυο να φαντασθούμε, κάλυπταν το εγγενές πρόβλημα και όσοι, λίγοι, το αντιλαμβάνονταν έσπρωχναν την λύση παρακάτω…

Η πλήρης λειτουργία του Νοσοκομείου προϋποθέτει πρωινά και απογευματινά ιατρεία και χειρουργεία, όπως συμβαίνει σε Ευρώπη και Αμερική. Σήμερα υπάρχει μόνο πρωινή λειτουργία. Αν θέλουμε ένα σύγχρονο, λειτουργικό, εύρωστο ΕΣΥ, αν δεν είναι ήδη αργά, καλό θα είναι να σκεφτούμε άμεσες και μεσοπρόθεσμες αλλαγές, όπως :  Αμεσα :

1. Αμοιβές. Ενας ειδικευμένος, full time, γιατρός που ‘γεμίζει’ 8-10 ώρες καθημερινά στο νοσοκομείο, συν τις εφημερίες να αμοίβεται αντίστοιχα με τον γάλλο, άγγλο, βέλγο κλπ συνάδελφό του

2. Full time Αναισθησιολόγοι, Παθολόγοι και λοιπές ειδικότητες, που υπάρχει ζήτηση χωρίς προσφορά, να απολαμβάνουν σαφώς καλύτερο μισθολόγιο των υπολοίπων

3. Όταν δημιουργείται αιφνίδια η και προγραμματισμένη έλλειψη γιατρού να μπορεί άμεσα το Νοσοκομείο να προσλάβει από την ‘αγορά’, με ελεύθερη διαπραγμάτευση η με fix γενναία αμοιβή, άμεσα φορολογημένη και άμεσα καταβαλλόμενη. Για να βοηθήσω, σε Νοσοκομείο της Αμερικής για 14 ώρες έκτακτης κάλυψης (moonlight) ‘την επόμενη’ καταβάλλονται στο γιατρό φορολογημένα περίπου 2,5 (δύο και μισό) χιλιάδες δολάρια. Αντίστοιχες είναι οι αμοιβές στο ΗΒ (locum). Εδώ το ποσό δεν μπορεί να είναι αυτό, για πολλούς λόγους, αλλά πρέπει να είναι κάτι σοβαρό και αξιοπρεπές, όχι στο τέλος, όπως πιθανόν συμβαίνει, λόγω φορολόγησης, να πληρώνει ο γιατρός ‘απ τη τσέπη του’.

4.  Πολλαπλάσιες αμοιβές στις πραγματικά ‘άγονες’ περιοχές 

5.  Κατάργηση του ‘πλήρους και αποκλειστικής’. 

Σημαίνει την μισθολογική ισόβια ισοπέδωση ικανών γιατρών. Ο γιατρός να έχει την δυνατότητα να αυξήσει το εισόδημά του επιλέγοντας part time σχέση με το Νοσοκομείο, χωρίς, σοβιετικής έμπνευσης, αγκυλώσεις και περιορισμούς. Με μία προϋπόθεση : ο χρόνος που θα αφιερώνει στην εξέταση των ασθενών και στην διενέργεια ταυτόσημων χειρουργείων να είναι ο ίδιος ‘μέσα και έξω’.

6. Τραπέζι (αίθουσα) Τραύματος.

Το τραύμα είναι το πιο συχνό περιστατικό του νοσοκομείου. Πρέπει να αντιμετωπίζεται λειτουργικά σαν ξεχωριστή, επιπλέον, ειδικότητα.  Όλα τα νοσοκομεία, με νόμο, να διαθέτουν τρία τραπέζια τραύματος την εβδομάδα, για να χειρουργούνται οι τραυματίες εγκαίρως, σύμφωνα με τα guide lines. Στο ΗΒ και Αμερική, και πιθανόν παντού στον πολιτισμένο κόσμο, τα νοσοκομεία διαθέτουν δύο τραπέζια τραύματος την ημέρα, πρωί και απόγευμα.

7. Πλήρης αυτονόμηση των ΤΕΠ απ τα Νοσοκομεία, 

Ώστε, οι προσλήψεις στα Τμήματα του Νοσοκομείου να είναι αυτές που πραγματικά χρειάζονται. Σήμερα πολλές κλινικές κάνουν και την δουλειά του ΤΕΠ, όταν εφημερεύει το Νοσοκομείο, οπότε μετά το πέρας της εφημερίας αριθμός γιατρών, ειδικά χειρουργών είναι υπεράριθμος στο Τμήμα. Αυτό διαταράσσει την λειτουργία του τμήματος και υπονομεύει το αξιόμαχο των χειρουργών.

Κανονικά τα ΤΕΠ θα έπρεπε να λειτουργούν με εξειδικευμένους καλά εκπαιδευμένους Γενικούς γιατρούς επικεφαλής, και νέους γιατρούς άρτι αποφοιτήσαντες. Αυτό μπορεί να είναι το γενικό πλαίσιο, με παραλλαγές. Η να επιλεγεί το αντιπαραγωγικό και ακριβό μοντέλο: προσλήψεις ειδικευμένων στα ΤΕΠ.

8. Στοχευμένες προσλήψεις εξειδικευμένων γιατρών στις κλινικές. 

Δεν γίνεται, επί παραδείγματι, να μην υπάρχει Παιδοορθοπαιδικός και να προσλαμβάνεται ένας ακόμη γενικός Ορθοπαιδικός που κάνει αρθροπλαστικές. Το υπάρχον πλαίσιο δεν επιτρέπει, χωρίς αβάσιμες συνήθως προϋποθέσεις, προκήρυξη με αντικείμενο στο ΕΣΥ.

9. Εκπαίδευση Ειδικευομένων με ΄ένα νόμο και ένα άρθρο’. 

Αν και πυλώνας του ΕΣΥ, το σύστημα τους χρησιμοποιεί, τους κακοπληρώνει χωρίς να επενδύει πραγματικά σε αυτούς. Το ‘no job satisfaction’ βρίσκει απόλυτη εφαρμογή στον έλληνα ειδικευόμενο. Εκτός από τα συνεχή μαθήματα, τις ενδοτμηματικές περιοδικές εξετάσεις, την δυνατότητα ανάληψης, και με ίδια πρωτοβουλία, ερευνητικού έργου, με νόμο, το κάθε χειρουργικό τμήμα, να διαθέτει μηνιαίως χειρουργικά εκπαιδευτικά τραπέζια που θα διενεργούνται αποκλειστικά από ειδικευόμενους, με επίβλεψη.  

10. Έναρξη ειδικότητας βάσει προσόντων (πχ βαθμός πτυχίου) και όχι βάσει επετηρίδας

11. Οι προσλήψεις νοσηλευτών και παραϊατρικού προσωπικού να τηρούνται. 

Δεν είναι ανεκτό να προσλαμβάνονται νοσηλευτές και παραϊατρικό προσωπικό και αυτοί να ‘εξαφανίζονται σε γραφεία’. Στον οργανισμό δηλαδή να εμφανίζονται νοσηλευτές που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν γιατί έχουν αποσπασθεί και βρίσκονται οπουδήποτε αλλού. Οπότε τα τμήματα, που τους προσέλαβαν, να μην τους βλέπουν ποτέ και να στενάζουν, μόνιμα, από έλλειψη προσωπικού

12. Το ‘κουρασμένο’ και ακατάλληλο προσωπικό να μετακινείται από νευραλγικές θέσεις, σε θέσεις χαμηλών απαιτήσεων, χωρίς ‘εξωθεν’ παρεμβάσεις.

13. Γιατροί που απασχολούνται ‘αλλαχού’, όπως συμβαίνει με αναισθησιολόγο που μετακινήθηκε, πρό ετών, από τα Χανιά στο Βενιζελειο ΓΝ και που αντί να βρίσκεται στο χειρουργείο εργάζεται στο γραφείο κίνησης, να μετακινούνται εκεί που πραγματικά βρίσκονται ώστε να ελευθερώνεται η οργανική τους θέση και να προκηρύσσεται.

14. Διοικήσεις με γνώση, στοχοπροσήλωση και bonus απόδοσης

Μεσοπρόθεσμα

1. Δημιουργία σε κάθε Υγειονομική περιφέρεια Τμήματος Πλασtικής χειρουργικής και Μονάδας Πυέλου (Pelvic Unit). Στην Ελλάδα ενώ υπάρχουν λίγοι Ορθοπαιδικοί Τραύματος Πυέλου, δεν υπάρχει συγκροτημένη Μονάδα, με αριθμό χειρουργών, υποχρεωμένη να αναλαμβάνει αυτό το εξόχως σοβαρό (life threatening) τραύμα. 

2. Αξιολόγηση 

Καλά αμοιβόμενοι γιατροί αλλά και αυστηρό πλέον πλαίσιο λειτουργίας. Το ‘δεν δίνω αναισθησία στο επείγον περιστατικό γιατί μπορεί να προκύψει κάτι πιο επείγον’ είναι μη ανεκτή απάντηση που πρέπει να έχει, πλέον, συνέπειες, όχι μόνο για τον ασθενή. 

3. Βαθμίδες εξέλιξης του ιατρικού προσωπικού. 

Η εξέλιξη των κλινικών γιατρών από Επιμελητής Β σε Α κλπ, ειδικά με τον τρόπο που γίνεται είναι ελληνικό παρακμιακό εφεύρημα. Από την άλλη, συχνά, ένας επιμελητής Β είναι καλύτερος από διευθυντή. Οπότε τι πραγματικό νόημα έχουν όλες αυτές οι βαθμίδες εξέλιξης ?

Μία λοιπόν βαθμίδα, η έστω ταχεία εξέλιξη εντός το πολύ δύο ετών από Junior σε Senior για όλους τους ειδικευμένους γιατρούς, με έναν επικεφαλής που θα συντονίζει. Ο επικεφαλής δεν φτάνει να είναι καλός γιατρός πρέπει απαραίτητα να διαθέτει σύγχρονο πνεύμα. Οπότε δημιουργείται η ανάγκη γιά:

4. Ποιοτικά Συμβούλια Κρίσης καλά Αμοιβόμενα 

Ευέλικτα κριτήρια πρόσληψης, ώστε να προσλαμβάνονται οι καλύτεροι. Είναι απαράδεκτο να έχει υπηρετήσει κάποιος στο MEMORIAL και αυτός από το ΚΥ της Κω να παίρνει διπλάσια βαθμολογία , γιατί υπηρέτησε σε άγονη περιοχή. Δεν είναι ανεκτό να έχει περάσει κάποιος τις επαγγελματικές Ευρωπαικές εξετάσεις ειδικότητας και αυτό να μην λαμβάνεται υπόψη γιατί δεν προβλέπεται. 

Αν κανείς υποψήφιος δεν πληροί τις απαιτήσεις της θέσης, αυτή να κηρύσσεται άγονη και να επαναπροκηρύσσεται, με περισσότερα κίνητρα, δηλαδή χρήματα. Αλλοιώς η περιοχή, στην οποία απευθύνεται το νοσοκομείο, ‘ακρωτηριάζεται’ υγειονομικά, στο συγκεκριμένο αντικείμενο, για δεκαετίες. Οι θέσεις να προκηρύσσονται εγκαίρως, πριν προκύψει η ανάγκη.

5.  Ο γιατρός υπογράφει σύμβαση για συγκεκριμένα καθήκοντα. 

Τόσα τραπέζια χειρουργείου τη βδομάδα, τόσες ημέρες τακτικών ιατρείων, τόσες εφημερίες. Οχι ‘έλα και όπου βγεί’.

6. Μισθολογική διαφοροποίηση μεταξύ γιατρών του ιδίου τμήματος, ανάλογα με την παραγωγικότητα.

7. Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) όπου κρίνεται απαραίτητο με οικονομικά και ποιοτικά κριτήρια

Αυτά, από μία άποψη, για αρχή και μέση, είναι πιθανόν χρήσιμα για την ανάνηψη του Συστήματος Υγείας πριν την ‘εντατική’.

Τα επιτυχημένα κράτη φροντίζουν για την ποιότητα των λειτουργών υγείας. Μακροπρόθεσμα λοιπόν, έλεγχος της ποιότητας του Ιατρικού δυναμικού, με : 

1. Εξετάσεις άδειας άσκησης επαγγέλματος. Αμφίβολο βέβαια αν η χώρα μπορεί να οργανώσει ποιοτικούς και αξιόπιστους διαγωνισμούς, ανάλογους, των USMELEs, FRCS κλπ. 

2. Απαίτηση λήψης των Ευρωπαικών εξετάσεων ειδικότητας. 

Αυτής της δυσκολίας εξετάσεις δεν ‘κατοχυρώνουν’ μόνο γνώση αλλά σφυρηλατούν και χαρακτήρα. 

*Ο Άκης Ζάβρας MD PhD (Imperial London) είναι Διευθυντής του Ορθοπαιδικού Τμήματος του Βενιζέλειου ΓΝ Ηρακλείου