Γράφει ο Αλέξανδρος Μαυρικάκης
«Γιατί μόνον εμείς θεωρούμε
όποιον δεν ανακατεύεται σ’ αυτά [τα πολιτικά]
όχι σαν άνθρωπο που κοιτάζει τη δουλειά του
αλλά σαν άνθρωπο άχρηστο»
Θουκιδίδου Ιστορία, Βιβλίο Β.40
Το φοιτητικό κίνημα υπήρξε πρωτοπόρο στον αγώνα κατά της χούντας. Μαζικοποιείται από το 1972 και μετά, σε κλίμα διώξεων, βασανισμών, απειλών, κατηγοριών για αντίσταση κατά των αρχών και καταδικαστικών ποινών σε φυλάκιση. Το στρατιωτικό καθεστώς δεν μπορεί να περιορίσει το κίνημα και τα όποια μέτρα βίας και υπονόμευσης που εφαρμόζει δεν έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Στα αιτήματα των φοιτητών συμπεριλαμβανόταν η πραγματοποίηση αδιάβλητων εκλογών και ο έλεγχος των διοικήσεων των συλλόγων τους. Το θέμα τίθεται στις 22 Ιανουαρίου 1972 από φοιτητές του Πολυτεχνείου και της Νομικής σε συγκεντρώσεις που πραγματοποιούν. Στις 19 Μαρτίου του ίδιου έτους η Φοιτητική Ένωση Κρητών ζητεί να τερματιστεί ο έλεγχος των συλλόγων από διορισμένους εγκάθετους.
Στις 21 Απριλίου 1972, την επέτειο της δικτατορίας, πραγματοποιείται συγκέντρωση διαμαρτυρίας στα Προπύλαια και η αστυνομία συλλαμβάνει έντεκα (11) φοιτητές. Στον ίδιο χώρο στις 27 Απριλίου πραγματοποιούν διαμαρτυρία φοιτητές της Φυσικομαθηματικής σχολής.
Στις 15 Μαΐου του 1972 πραγματοποιείται εκδήλωση στο «Σπόρτιγκ» από την Φοιτητική Ένωση Κρητών από τον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο και τους Ν.Ξυλούρη, Μ.Σπυράτου, Θ.Ανδρεάδη και Δ. Ζούνη. Μετά το τέλος της συναυλίας πραγματοποιήθηκε αντιχουντική διαδήλωση και μαζική πορεία στην Πατησίων προς το Κέντρο της Αθήνας.
Τον Αύγουστο του 1972 δημοσιοποιείται το προσχέδιο του καταστατικού χάρτη για την ανωτάτη εκπαίδευση και ξεσηκώνει θύελλα διαμαρτυριών. Τον Οκτώβριο του 1972 η διορισμένη διοίκηση της ΕΦΕΕ αποφασίζει να πραγματοποιηθούν εκλογές στις 20 Νοεμβρίου 1972.
Το ίδιο διάστημα διακόπτεται η αναβολή και στρατεύονται κάποιοι λίγοι φοιτητές, ένα γεγονός που δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί και ίσως η χούντα να ήθελε να μετρήσει αντιδράσεις.
Οι φοιτητές ετοιμάζονται για τις εκλογές ζητώντας εγγυήσεις για μη παρεμβάσεις. Οι εγγυήσεις δεν δίδονται και οι εκλογές πραγματοποιούνται. Η ανακοίνωση του πρύτανη της Νομικής και του υφυπουργού Παιδείας πως οι εκλογές διεξήχθησαν ομαλά και πως η κυβέρνηση δεν αναμείχθηκε σε αυτές, απέχει από την πραγματικότητα. Απόδειξη γι’ αυτό είναι έγγραφο της Ασφάλειας με ημερομηνία 6 Νοεμβρίου 1972 που δίνει οδηγίες πώς να αντιμετωπιστούν «οι αντιφρονούντες» και τι προσόντα πρέπει να διαθέτουν οι εθνικόφρονες υποψήφιοι. Τα συμβούλια που εξελέγησαν και ήταν αποτέλεσμα παρεμβάσεων και νοθείας, δεν εκπροσωπούν τους φοιτητές οι οποίοι μέσα από τις γενικές συνελεύσεις εκλέγουν επιτροπές και εκπροσώπους.
Οι χουντικοί μπροστά στο αδιέξοδο στο οποίο είχαν περιέλθει και στην αδυναμία τους να αντιμετωπίσουν το κίνημα, εκτίμησαν πως με το μέτρο της στράτευσης θα εκφοβίσουν τους φοιτητές, θα τους φιμώσουν και θα τους αναναγκάσουν σε αναστολή των κινητοποιήσεων. Ως έσχατο μέτρο νομοθετούν την αναβολή της στράτευσης (ΝΔ 1347/73 που τροποποιεί το ΝΔ 720/1970 άρθρο 18.5 περί στρατολογίας). Στην προσπάθεια να επιδείξουν πυγμή και να ανακτήσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων, αναδεικνύουν συγχρόνως και την αδυναμία τους να ελέγξουν τις εξελίξεις.
Εξελίξεις που το 1973 ήταν ραγδαίες και οδήγησαν σε γενική και μετωπική σύγκρουση.
Στις 18 Ιανουαρίου 1973 αρχίζει η δίκη της ομάδας «Εθνική Αντίσταση» του Στάθη Παναγούλη.
Στις 20 Ιανουαρίου κηρύσσουν αποχή οι φοιτητές της Αρχιτεκτονικής και των Μηχανικών του ΕΜΠ με αιτήματα σπουδών και ελεύθερο φοιτητικό συνδικαλισμό.
Στις 30 Ιανουαρίου απελαύνεται κύπριος φοιτητής της φυσικομαθηματικής σχολής για την συνδικαλιστική του δράση.
Την 1 Φεβρουαρίου ο πρύτανης της ΑΣΟΕΕ καλεί σε απολογία στο πειθαρχικό δώδεκα (12) φοιτητές επειδή συνέταξαν μελέτη για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Σχολή.
Στις 5 Φεβρουαρίου οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφασίζουν γενική αποχή από τα μαθήματα.
Στις 8 Φεβρουαρίου οι δευτεροετείς φοιτητές του Φαρμακευτικού Αθήνας κατέρχονται σε καθολική αποχή από τα μαθήματα.
Στις 9 Φεβρουαρίου γενικεύεται η αποχή στο Φαρμακευτικό Αθήνας.
Στις 10 Φεβρουαρίου παραπέμπονται από τη Γενική Ασφάλεια στον εισηγητή του Στρατοδικείου Αθήνας έξι (6) σπουδαστές που μοίραζαν προκηρύξεις.
Στις 12 Φεβρουαρίου με το ΝΔ1347 τροποποιείται το ΝΔ 7201/1970 περί στρατολογίας και με αυτό «δύναται ο υπουργός Εθνικής Αμύνης να διατάσσει τη διακοπή αναβολής κατατάξεως στο στράτευμα σε σπουδαστές ή φοιτητές που είναι υπαίτιοι αποχής ή προτρέπουν σε αποχή από τα μαθήματα ή τας εξετάσεις κλπ».
Στις 13 Φεβρουαρίου η Χούντα δημοσιοποιεί το ΝΔ1347 που αποτέλεσε τη θρυαλλίδα της φοιτητικής έκρηξης που θα ακολουθούσε.
Την ίδια ημέρα και την επομένη γίνεται συγκέντρωση και διαδήλωση μέσα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και πορεία προς την λεωφόρο Αλεξάνδρας και την ΑΣΟΕΕ.
Στις 14 Φεβρουαρίου οι φοιτητές του Πολυτεχνείου συγκεντρώνονται στο προαύλιο για να πάρουν απόφαση για την αναβολή στράτευσης. Μετά από διαβουλεύσεις και με συνθήματα «ελευθερία», «δημοκρατία», «κάτω η στράτευση», ισχυρότατες αστυνομικές δυνάμεις κυκλώνουν το κτήριο. Φοιτητές που επιχειρούν να εξέλθουν συλλαμβάνονται από την αστυνομία παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις.
Φοιτητές από τη Νομική που καταφθάνουν διαλύονται από την αστυνομία που στη συνέχεια εισβάλλει στην αίθουσα της συγκλήτου και στο πρυτανικό γραφείο κυνηγώντας και κτυπώντας φοιτητές. Συλλαμβάνονται εκατό (100) φοιτητές και παραπέμπονται σε δίκη έντεκα (11) με κατηγορίες εξύβρισης κατά της αρχής σε συνδυασμό με το νόμο 4000/1958 περί τεντιμποϊσμού. Άμεσα και παρά τις αντιδράσεις ογδόντα οκτώ (88) φοιτητές λαμβάνουν φύλλο πορείας για να παρουσιαστούν στο στρατό.
Στις 15 Φεβρουαρίου εφαρμόζεται το ΝΔ 1347/73 και εκδίδεται απόφαση «δια της οποίας διακόπτεται η αναβολή λόγω σπουδών εις 37 σπουδαστάς Ανωτάτων Σχολών κλπ».
Παραπέμπονται στο Αυτόφωρο Τριμελές Πλημμελειοδικείο οι Σπουδαστές που συνελήφθησαν στο Πολυτεχνείο και οι σπουδαστές της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών απέχουν από τα μαθήματα σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισβολή των αστυνομικών στο Πολυτεχνείο.
Πραγματοποιείται συγκέντρωση στην ΑΣΟΕΕ υπό την τρομοκρατία αστυνομικών με πολιτικά.
Η στράτευση των φοιτητών ξεσηκώνει θύελλα διαμαρτυριών. Ανάμεσα στους πολιτικούς που διαμαρτυρήθηκαν ήταν: Αθ. Κανελλόπουλος, Γ. Μαύρος, Ι. Ζίγδης, Π.Παπαληγούρας, Γ.Ράλλης, Δ. Παπασπύρου, Ι.Πεσματζόγλου κ.α.
Στις 16 Φεβρουαρίου δικάζεται στο Στρατοδικείο για ανυποταξία και καταδικάζεται σε 58 μήνες φυλάκιση ο Στάθης Παναγούλης.
Την ίδια ημέρα φοιτητές της Νομικής και Φιλοσοφικής σχολής συγκεντρώνονται στο κτίριο της Νομικής και περιμένουν την απόφαση του πρύτανη Τούντα σχετικά με τα αιτήματά τους για συνελεύσεις και την ανάκληση του διατάγματος για τις στρατεύσεις.
Στο μεταξύ στη Νομική οι συγκεντρωμένοι φωνάζουν συνθήματα και οι παρακρατικοί που έχουν και αυτοί συγκεντρωθεί φωνάζουν συνθήματα όπως: «Έξω οι κομμουνιστές», «Ελλάς – Παπαδόπουλος» κ.ά. Οι αστυνομικοί έχουν αποκλείσει την οδό Σίνα όσο και την κυκλοφορία των οχημάτων στους γύρω δρόμους.
Οι παρακρατικοί συγκεντρώνονται στο ισόγειο του κτηρίου και δεν επιτρέπουν την είσοδο σε κανέναν. Οι φοιτητές που έχουν συγκεντρωθεί στους άνω ορόφους του κτηρίου της Νομικής, το καταλαμβάνουν σχεδόν εξ ολοκλήρου και υψώνουν μεσίστια τη σημαία στην ταράτσα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σύλληψη και παραπομπή των έντεκα (11) φοιτητών. Ζητούν εγγυήσεις για τη σωματική τους ακεραιότητα σε περίπτωση αποχώρησης από το κτήριο.
Ο πρύτανης Τούντας έρχεται σε επαφές για την αποχώρηση των φοιτητών. Το απόγευμα ανοίγει η πόρτα της οδού Σίνα και αρχίζουν να αποχωρούν οι φοιτητές. Παρακρατικοί και ασφαλίτες σπεύδουν προς την πλευρά εκείνη του κτηρίου και επιτίθενται εναντίον τους.
Στις 16 Φεβρουαρίου (την ίδια μέρα με τα γεγονότα στη Νομική) ανακοινώνεται η στράτευση πενήντα επτά (57) φοιτητών.
Στις 17 Φεβρουαρίου φοιτητές της Ιατρικής πραγματοποιούν συγκέντρωση έξω από τη σχολή τους και αποφασίζουν αποχή για τις τρεις (3) επόμενες ημέρες.
Στις 17 Φεβρουαρίου αρχίζει η δίκη των έντεκα (11) φοιτητών.
Στις 19 Φεβρουαρίου εκδίδεται η απόφαση για τους έντεκα (11) φοιτητές. Αθωώνονται τρεις (3) και καταδικάζονται οκτώ (8) σε ποινές 8-11 μηνών με αναστολή. Υποβάλλει και γραπτά την παραίτησή της η σύγκλητος του ΕΜΠ και πραγματοποιείται παμφοιτητική συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο.
Στις 20 Φεβρουαρίου η σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθήνας καλεί σε απολογία δυο (2) φοιτητές προκειμένου να απαγορεύσει την προσέλευσή τους στις εξετάσεις. Οι δύο φοιτητές είχαν καταδικαστεί σε διάφορες ποινές για παράβαση του αναγκαστικού νόμου 509 από το έκτακτο στρατοδικείο της Αθήνας.
Στις 21 Φεβρουαρίου γίνεται συνέλευση της Φυσικομαθηματικής σχολής στο Χημείο, εκδίδεται ψήφισμα που αποφασίζει αποχή επ’ αόριστον από τα μαθήματα. Πολλοί φοιτητές πηγαίνουν στην Νομική σχολή όπου υπάρχει προγραμματισμένη συγκέντρωση των φοιτητών της Νομικής και της Φιλοσοφικής. Φοιτητές κατακλύζουν το κτήριο της Νομικής, ενώ στους γύρω δρόμους και στην Ακαδημίας γίνονται διαδηλώσεις που με την επέμβαση των αστυνομικών διαλύονται. Όσοι βρίσκονται στη Νομική αρχίζουν να φωνάζουν συνθήματα και να ρίχνουν χειρόγραφες προκηρύξεις στους διερχόμενους και σε όσους συγκεντρώνονται στους γύρω δρόμους. Από την ταράτσα του κτιρίου οι φοιτητές καλούν το λαό της Αθήνας να συμπαρασταθεί στον αγώνα τους για δημοκρατικές ελευθερίες. Οι πρυτανικές αρχές ανέχονται σιωπηρά την κατάληψη, χωρίς να ζητήσουν την επέμβαση της αστυνομίας.
Στις 22 Φεβρουαρίου, το βράδυ, άρχισε η αποχώρηση των καταληψιών, με την κάλυψη χιλιάδων διαδηλωτών, που κατέκλυσαν τους δρόμους γύρω από τη Νομική. Ωστόσο, υπήρξαν συγκρούσεις με αστυνομία και παρακρατικούς, με αποτέλεσμα να υπάρξουν τραυματισμοί και συλλήψεις διαδηλωτών. Η κατάληψη της Νομικής αποτέλεσε μια ποιοτική αναβάθμιση του φοιτητικού κινήματος που αιφνιδίασε τους χουντικούς.
Στις 23 Φεβρουαρίου η επιτροπή κατάληψης της Νομικής δημοσιοποιεί καθυστερημένα την ανακοίνωση για την αποχώρηση από τη Σχολή.
Την 1 Μαρτίου ο καθηγητής Ν. Αθανασιάδης τίθεται σε εξάμηνη διαθεσιμότητα επειδή είχε διαχωρίσει τη θέση του για την εισβολή στο Πολυτεχνείο, στις 14 Φεβρουαρίου παραπέμπεται στο στρατοδικείο και καταδικάζεται σε φυλάκιση 18 μηνών.
Αρχές Μαρτίου πραγματοποιούνται απόπειρες συγκεντρώσεων στη Νομική και στο Χημείο με σκοπό την κατάληψη των κτηρίων, που αντιμετωπίζονται με κλείσιμο των σχολών και συλλήψεις. Στα μέσα του ίδιου μήνα γίνονται συνελεύσεις στη Νομική, στο Χημείο, στο Πολυτεχνείο και στην Ιατρική και η ασφάλεια συλλαμβάνει τριάντα έξι (36) άτομα.
Στις 2 Μαρτίου ο Γ. Παπαδόπουλος καλεί τις Συγκλήτους όλων των πανεπιστημίων της χώρας στην αίθουσα της Βουλής και εκφωνεί μια αλήστου μνήμης ομιλία, κατά την οποία καθιστά σαφές στους καθηγητές ότι δεν μπορούν ως δημόσιοι λειτουργοί να διαφωνούν, τους παραχωρεί την αυτοτέλεια των πανεπιστημίων και μεταθέτει σε αυτούς την ευθύνη για τη διασφάλιση της τάξης. Στην κατάφωρα προσβλητική και θρασεία αυτή ομιλία κανείς δε βρίσκει το κουράγιο να απαντήσει είτε με αποχώρηση είτε με παραίτηση. Δυο ώρες αργότερα, ο δικτάτορας απευθύνεται, από την ίδια αίθουσα, στις «Διοικήσεις» των φοιτητικών συλλόγων όλης της χώρας που είχαν αναδειχτεί τον Νοέμβριο του 1972 από τις εκλογές- παρωδία. Στην ομιλία του θεωρεί τις ταραχές τεχνητές και τις αποδίδει σε μια ελάχιστη μειοψηφία.
Στις 20 Μαρτίου γίνεται προσπάθεια κατάληψης της Νομικής. Ανεβαίνουν φοιτητές στην ταράτσα φωνάζοντας συνθήματα και ρίχνοντας χειρόγραφες προκηρύξεις. Η Σύγκλητος δίνει προθεσμία να αποχωρήσουν μέχρι το απόγευμα και στην συνέχεια δίνει την άδεια στην αστυνομία να μπει στη Νομική Σχολή. Οι αστυνομικοί μπαίνουν από την ταράτσα με σκάλα και ακολουθεί άγριος ξυλοδαρμός των φοιτητών.
Δεκάδες οι τραυματίες και πάνω από εκατό (100) συλλήψεις. Τελικά οι φοιτητές αποχωρούν από το κτήριο και στη συνέχεια, μαζί με χιλιάδες κόσμου που είχε συγκεντρωθεί συγκροτούν μία πρωτοφανή σε μαζικότητα και παλμό διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας με αντιχουντικά συνθήματα. Ακολουθούν συγκρούσεις με την αστυνομία και τραυματίζονται δεκάδες άτομα.
Στις 25 Μαΐου ο κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Βέλος», Νίκος Παππάς και το πλήρωμά του, αποχωρούν από άσκηση του ΝΑΤΟ και καταφεύγουν στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, καταγγέλλοντας τη χούντα των συνταγματαρχών και ζητώντας πολιτικό άσυλο.
Την 1 Ιουνίου με Συντακτική Πράξη εγκαθιδρύεται το πολίτευμα της προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας με προσωρινό πρόεδρο τον Παπαδόπουλο.
Στις 12 Ιουνίου προκηρύχτηκε δημοψήφισμα για την Κυριακή 29 Ιουλίου
Στις 1 Ιουλίου αναγγέλλεται γενική αμνηστία.
Στις 29 Ιουλίου πραγματοποιείται το δημοψήφισμα με σκοπό την εκλογή προέδρου και αντιπροέδρου της Δημοκρατίας για θητεία 8 ετών, έγκριση της πολιτειακής αλλαγής και την κατάργηση της βασιλείας.
Στις 15 Αυγούστου οι στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ αποσύρονται από το Βιετνάμ.
Στις 21 Αυγούστου αποφυλακίζεται ο Αλέκος Παναγούλης με ειδικό διάταγμα χάριτος αρνούμενος την αμνηστία.
Στις 11 Σεπτεμβρίου ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ ανέτρεψε τον πρόεδρο της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, ένα πραξικόπημα που καταγράφηκε από τις κάμερες καρέ-καρέ.
Τον Οκτώβριο ξεσπάει νέος αραβο-ισραηλινός πόλεμος. Τον ίδιο μήνα οι χώρες του ΟΠΕΚ τριπλασιάζουν την τιμή του πετρελαίου και εκδηλώνεται η πρώτη πετρελαϊκή κρίση. Στις 14 Οκτωβρίου 1973 εξεγείρονται οι φοιτητές στην Ταϋλάνδη κατά τις δικτατορικής κυβέρνησης η οποία παραιτείται.
Στις 1 Οκτωβρίου ο Σταύρος Ξαρχάκος και οι συνεργάτες του διοργάνωσαν συναυλία στο γεμάτο από κόσμο γήπεδο του Παναθηναϊκού, στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας, που έμεινε στην ιστορία ως «Κοντσέρτο ’73». Μετά το τέλος της συναυλίας ο κόσμος βγαίνει στην Λ.Αλεξάνδρας, τραγουδώντας την «Ξαστεριά», φωνάζοντας συνθήματα κατά της χούντας με την αστυνομία να επεμβαίνει διαλύοντας τους διαδηλωτές.
Στις 8 Οκτωβρίου ορκίζεται πρωθυπουργός ο Μαρκεζίνης στα πλαίσια της ελεγχόμενης φιλελευθεροποίησης και ο Παπαδόπουλος αναλαμβάνει καθήκοντα προέδρου της Δημοκρατίας. Πραγματοποιούνται διαδηλώσεις στα Μέγαρα.
Στις 26 Οκτωβρίου και στις 31 Οκτωβρίου πραγματοποιούνται παμφοιτητικές συγκεντρώσεις στο Χημείο.
Στις 1 Νοεμβρίου και ενώ οι στρατεύσεις των φοιτητών συνεχίζονται (όχι λόγω αποχής από τα μαθήματα αλλά λόγω αντεθνικής δράσης και παραβίασης των άρθρων 181 και 191 του Ποινικού Κώδικα) ο υπουργός Παιδείας ανακοινώνει την ανάκληση του μέτρου της στράτευσης αλλά όχι την ακύρωση του νόμου.
Στις 4 Νοεμβρίου τελείται το ετήσιο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου, με συνθήματα από χιλιάδες κόσμου κατά της δικτατορίας να ηχούν στο κέντρο της Αθήνας, με δεκάδες συλλήψεις και τραυματισμούς. Από τους συλληφθέντες δεκαεπτά (17) παραπέμφθηκαν σε δίκη.
Στις 13 Νοεμβρίου πραγματοποιούνται ογκώδεις συνελεύσεις φοιτητών σε ΑΣΟΟΕ, Φιλοσοφική και σε σχολές του Πολυτεχνείου.
Στις 14 Νοεμβρίου εξεδόθη η απόφαση του αυτόφωρου τριμελούς πλημμελειοδικείου Αθηνών στο οποίο δικάζονταν οι δέκα επτά (17) συλληφθέντες από το μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου. Σύμφωνα με την απόφαση δώδεκα (12) αθωώνονται και πέντε (5) καταδικάζονται σε ποινές από έξη (6) μήνες έως δυο (2) έτη.
ΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΕΙΣΒΟΛΗ
Στις 14 Νοεμβρίου ημέρα Τετάρτη πραγματοποιείται παμφοιτητική συγκέντρωση στη Νομική και πραγματοποιούνται συνελεύσεις στο Πολυτεχνείο με θέμα τις φοιτητικές εκλογές. Η ΑΣΟΕΕ κλείνει «λόγω εργασιών ανακαίνισης». Από τις 10 το πρωί συγκεντρώνονται φοιτητές στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Πραγματοποιούνται διαδηλώσεις σε δρόμους γύρω από το Πολυτεχνείο. Αρχίζει να λειτουργεί ο πολύγραφος εντός του Πολυτεχνείου και να εκδίδονται ανακοινώσεις.
Στις 15 Νοεμβρίου ημέρα Πέμπτη λειτουργεί ο ραδιοφωνικός σταθμός. Έρχονται μαθητές και εργάτες. Πραγματοποιείται εργατική συνέλευση και μαθητική συνέλευση. Οι φοιτητές φωνάζουν συνθήματα κατά της χούντας και μοιράζονται αυτοσχέδιες προκηρύξεις προς τους περαστικούς. Η κατάληψη λειτουργεί ως καταλύτης για τους κατοίκους της Αθήνας. Βοηθάει να εκδηλωθεί η οργή των πολιτών κατά της χούντας και παίρνει χαρακτήρα λαϊκού ξεσηκωμού και εξέγερσης.
Στις 16 Νοεμβρίου ημέρα Παρασκευή οι συγκεντρωμένοι μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο τις πρωινές ώρες ξεπερνούν τις 20.000. Καλούνται από το συντονιστικό οι ανταποκριτές εφημερίδων σε συνέντευξη τύπου, πραγματοποιούνται διαδηλώσεις στους δρόμους της Αθήνας. Προσέρχονται κάτοικοι από τα Μέγαρα.
Καταγγέλλονται δύο θάνατοι από πυροβολισμούς στην πλατεία Κλαυθμώνος από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Πολυτεχνείου. Διαδηλώσεις πραγματοποιούνται στους δρόμους γύρω από το Πολυτεχνείο. Διαδηλωτές πολιορκούν το κτήριο του υπουργείου Δημοσίας Τάξης στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου.
Γίνεται ρίψη δακρυγόνων και πυρών από ελεύθερους σκοπευτές μέσα στο Πολυτεχνείο. Τραυματίζονται φοιτητές και κάποιοι από αυτούς πολύ σοβαρά. Πραγματοποιείται αποκλεισμός του οικοδομικού τετραγώνου του Πολυτεχνείου από την αστυνομία.
Στις 17 Νοεμβρίου 1973 ξημερώματα Σαββάτου μισή ώρα μετά τις 12.00 η ίλη των τανκς παίρνει εντολή να ετοιμαστεί για έξοδο από το Γουδί. Ώρα 01.15 τα τανκς φτάνουν στην διασταύρωση Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Κατεβαίνουν την Λ.Αλεξάνδρας παραμερίζοντας τα οδοφράγματα.
Ο σκληρός ήχος των ερπυστριών επάνω στο οδόστρωμα.
Ώρα 02.00 το πρωί το ένα από τα τάνκς σταματάει μπροστά στη κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου με το πυροβόλο στραμμένο στους φοιτητές.
Ο ραδιοφωνικός σταθμός εξακολουθεί να εκπέμπει.
Ένας προβολέας φωτίζει απειλητικά το κτήριο και τους φοιτητές, διαπερνώντας την θολή ατμόσφαιρα από τα δακρυγόνα και τους καπνούς.
ΛΟΚατζήδες οπλισμένοι στέκονται παρατεταγμένοι κατά μήκος του δρόμου.
Δυο εκπρόσωποι της συντονιστικής επιτροπής μεταβαίνουν στη πύλη με ένα λευκό ύφασμα, εξέρχονται για να διαπραγματευτούν με τον επικεφαλής αξιωματικό.
Οι τρείς αξιωματικοί του στρατού δεν δέχονται καμία διαπραγμάτευση και κανένα όρο και οι φοιτητές συλλαμβάνονται..
Μια παράξενη και απειλητική σιωπή.
Στις 02.45 δίδεται εντολή από τον υπίλαρχο τεθωρακισμένων να εισβάλει το άρμα από την κεντρική είσοδο.
Το άρμα στρέφει το πυροβόλο προς τα πίσω, κινείται αργά και πέφτει επάνω στη σιδερένια πόρτα τραυματίζοντας φοιτητές, υποχωρεί λίγο, κινείται πάλι προς τα εμπρός, περνάει επάνω από τα ερείπια και από ένα αυτοκίνητο και σταματάει.
Τα πόδια της κοπέλας συντρίβονται κάτω από τα σίδερα της σιδερένιας πόρτας.
Κάποιοι τραυματίζονται.
Οι φοιτητές υποχωρούν προς το κτήριο.
Εισβάλλουν άντρες των ΛΟΚ και αστυνομικοί.
Βία και πανικός.
Όλη η γύρω από το Πολυτεχνείο περιοχή γεμάτη από αστυνομικούς, παρακρατικούς, ΕΚΟΦήτες και ελεύθερους σκοπευτές στις ταράτσες των κτηρίων.
Πυροβολισμοί, φωνές και κραυγές, επιθέσεις από παρακρατικούς με καδρόνια, ήχοι από ριπές, ατμόσφαιρα πνιγμένη στα δακρυγόνα, φοιτητές που τρέχουν να σωθούν, κλούβες αστυνομίας, συλλήψεις, τραυματίες και πόρτες ανοιχτές στις πολυκατοικίες να κρυφτούν οι κυνηγημένοι φοιτητές.
Στις 3.30 ξημερώματα Σαββάτου η εκκένωση του Πολυτεχνείου λήγει.
Στις 11.00 το πρωί του Σαββάτου κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος.
ΥΓ. Τα γεγονότα που προηγήθηκαν της εξέγερσης του Πολυτεχνείου δεν έχουν συστηματικά και επαρκώς ερευνηθεί και καταγραφεί:
-το φοιτητικό κίνημα στις άλλες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Γιάννενα, Πάτρα),
-η συμπεριφορά των πανεπιστημιακών καθηγητών,
-ο ρόλος των τοπικών φοιτητικών ενώσεων,
- ο πλήρης κατάλογος όσων στρατεύθηκαν και η αντιμετώπισή τους στα στρατόπεδα υποδοχής,
-η αυτοοργάνωση των φοιτητών και η δημιουργία της αίσθησης του καθήκοντος και της αξιοπρέπειας πως όφειλαν να αγωνιστούν για την αποκατάσταση της δημοκρατίας,
-οι πολιτιστικές δραστηριότητες (συναυλίες, κινηματογράφος κ.α.) που συνέβαλλαν στην πολιτικοποίησή τους,
-η συμβολή του ραδιοσταθμού που λειτούργησε εντός του Πολυτεχνείου, τα αντιχουντικά συνθήματα που μπήκαν για πρώτη φορά στα σπίτια της Αθήνας αλλά και στα σπίτια όλης της χώρας από αναμεταδόσεις ερασιτεχνικών ραδιοσταθμών και η πολιτική δυναμική που το γεγονός αυτό δημιούργησε,
- η σημασία της σύγκρουσης του φοιτητικού κινήματος με το χουντικό καθεστώς που ανέτρεψε σχεδιασμούς «πολιτικών λύσεων» υπό την «εποπτεία» του στρατού, ξεκινώντας από το «πείραμα» Μαρκεζίνη, δηλαδή ενός επιτηρούμενου, καθοδηγούμενου και ελεγχόμενου κοινοβουλευτισμού.
