Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Μετεωρολογίας (ΠΗΜ), που έχει θεσπιστεί στα πλαίσια του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (ΠΜΟ). Το 2023 το επίσημο θέμα του εορτασμού είναι: ‘’ Το μέλλον του καιρού, του κλίματος και του νερού δια μέσω των γενεών’’.
Ο ΠΜΟ ήθελε με αυτή την αφιέρωση να κάνει αναφορά στην εξέλιξη, στο μέλλον των ζητημάτων που σχετίζονται με τον καιρό, το κλίμα και το νερό (αντικείμενα του ΠΜΟ) και βέβαια τα συναφή θέματα προγνώσεων / προβλέψεων τους (συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής και της αναφερόμενης τα τελευταία χρόνια κλιματικής κρίσης!!!).
Και βέβαια, πως όλα αυτά έχουν εξελιχθεί μέσω των διαφόρων γενεών που ασχολήθηκαν και ενεπλάκησαν διαχρονικά και μάλιστα στο φόντο μιας τεράστιας εξέλιξης της επιστήμης της Μετεωρολογίας, Κλιματολογίας, Υδρολογίας και άλλων συναφών τμημάτων της ευρύτερης επιστήμης. Καταλυτικός είναι και ο ρόλος σε αυτές τις εξελίξεις και ιδιαίτερα στον επιχειρησιακό τομέα (αξιόπιστες και έγκαιρες προγνώσεις – έκδοση προειδοποιήσεων για επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, διερεύνηση κλιματικής μεταβλητότητας / αλλαγής κλπ.) της επιστήμης των Η/Υ και μάλιστα με τη διάθεση στις Μετεωρολογικές Υπηρεσίες (Μ.Υ) και στα σχετικά Ευρωπαϊκά (ECMWF) και Διεθνή Κέντρα, υπερ-υπολογιστών με τεράστια μνήμη και πολύ ισχυρούς πολύ-επεξεργαστές. Οι τελευταίοι συνέβαλλαν αποφασιστικά στην δυνατότητα προγνώσεων καιρού έως δέκα ημερών (με αυξημένη αξιοπιστία στις πρώτες ημέρες) και στην συνακόλουθη υποστήριξη τομέων της οικονομίας και λειτουργιών του κράτους και του ευρύτερου κοινού.
Όπως αναφέρει ο ΠΜΟ, ζούμε σε ένα διασυνδεδεμένο πλανήτη. Μοιραζόμαστε μια Γη, με μια ατμόσφαιρα και ένα ωκεανό. Ο καιρός και το κλίμα μας, καθώς και ο κύκλος του νερού δεν γνωρίζουν εθνικά και πολιτικά σύνορα. Δεν μπορεί κανένας να επηρεάσει την μεγάλη κυκλοφορία στην ατμόσφαιρα στα δύο ημισφαίρια, τη γένεση και τη δημιουργία μεγάλων ατμοσφαιρικών διαταραχών που ‘’ταξιδεύουν’’ σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας!!!. Παρεμβάσεις βέβαια μπορούν να γίνονται σε πολύ μικρές χωρικές και χρονικές κλίμακες, προκαλώντας ‘’τροποποιήσεις’’ του καιρού σε πρόσκαιρη χρονική κλίμακα και πολύ τοπικά. Οι ισχυροί του κόσμου της οικονομίας και της εξουσίας και των ΜΜΕ άμεσα δεν είναι σε θέση ευθέως να επηρεάσουν με παρεμβάσεις τους τον ‘’τρέχοντα’’ καιρό, επηρεάζουν όμως μακροπρόθεσμα με τις διαχρονικές δράσεις και επιλογές τους (και ζούμε ήδη τα αποτελέσματα τους) το κλίμα και συγκεκριμένα έχουν προκαλέσει την κλιματική αλλαγή και την αναφερόμενη τα τελευταία χρόνια ‘’κλιματική κρίση’’. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν δυστυχώς και το στρεβλό επικρατούν μοντέλο ανάπτυξης, σε συνδυασμό με τη επιβαρυντική αδιέξοδη περιβαλλοντική διαχείριση.
H παγκόσμια μετεωρολογική κοινότητα εμφορείται από την φιλοσοφία της κοινής προσπάθειας και συνεργασίας, τόσο στον ερευνητικό όσο και στον επιχειρησιακό τομέα της Μετεωρολογίας, από το 1873 και καθοδηγεί τη συνέχεια με τη ‘’μεταλαμπάδευση’’ της επιστήμης σε υπηρεσίες για την κοινωνία για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.
Η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και τις τελευταίες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου (λόγω καύσης των ορυκτών καυσίμων) έχουν προκαλέσει άνοδο της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1° Κελσίου, σε σύγκριση με πριν από 150 χρόνια. Οι καιρικές συνθήκες είναι πιο ακραίες, οι ωκεανοί είναι πιο όξινοι και ζεστοί, ενώ ανεβαίνει η μέση στάθμη της θάλασσας και λιώνουν οι πάγοι και οι παγετώνες!!!!
Ο ρυθμός με τον οποίο επισυμβαίνει η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται και υπάρχει επείγουσα ανάγκη για δράση, να μειώσουμε / περιορίσουμε δραστικά τις εκπομπές ώστε να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του πλανήτη μας και ότι οι γενιές που έρχονται θα μπορέσουν να επιβιώσουν και να ευδοκιμήσουν σε ένα κόσμο που αλλάζει και βρίσκεται διαρκώς σε κίνδυνο.
Η συνεργασία σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, η από κοινού κατοχή και χρήση συστημάτων παρατήρησης (μετ. σταθμοί, ραντάρ, δορυφόροι κλπ.) και προγραμμάτων και μοντέλων πρόγνωσης καιρού και κλιματικών προβλέψεων, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την αξιοποίηση όλων αυτών προς όφελος της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε.
Να σημειωθεί ότι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων (έδρα Μ. Βρετανία – περίχωρα Λονδίνου), που προγνωστικά του προϊόντα χρησιμοποιούνται επιχειρησιακά από τις Μετεωρολογικές Υπηρεσίες στην Ευρώπη για τις προγνώσεις καιρού έως 10 ημέρες, είναι το κορυφαίο στον κόσμο στον τομέα του. Να μια περιοχή επιστημονικού / επιχειρησιακού ενδιαφέροντος στον μετεωρολογικό τομέα, που η Ευρώπη πρωτοπορεί έναντι των ΗΠΑ.
Ο ΠΜΟ παρακινεί τις Εθνικές Μετεωρολογικές Υπηρεσίες για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη τους με σύγχρονα συστήματα παρατήρησης, την ενίσχυση τους και με σύγχρονο, πολύ καλά εκπαιδευμένο προσωπικό, τόσο επιστημονικό, όσο και τεχνικό και με ειδικότητες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Μια σύγχρονη Μετεωρολογική Υπηρεσία έχει ανάγκη μια ευρεία ‘’γκάμα’’ προσωπικού που θα στηρίζει τις δράσεις και δραστηριότητες της, προς όφελος της οικονομίας, της άμυνας και του κοινωνικού συνόλου.
Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία υλοποιεί ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης με προμήθεια αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών (επίγειων, ανώτερης ατμόσφαιρας και σε πλοία), καθώς και δημιουργία σύγχρονου site / Portal και για την επικοινωνία και ικανοποίηση χρηστών, αλλά και για παροχή υπηρεσιών ευρύτερου ενδιαφέροντος.
Η πολιτεία μέσω των θεσμικών οργάνων και διαδικασιών, αλλά και το πολιτικό σύστημα στο σύνολο του θα πρέπει να ‘’αφουγκραστεί’’ τις απαιτήσεις της κοινωνίας των πολιτών για σύγχρονες υπηρεσίες στον τομέα της πρόγνωσης καιρού και των προειδοποιήσεων για έκτακτα και ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά και σε άλλους τομείς εφαρμογών στον τουρισμό, στις μεταφορές, στην υγεία, στον αγροτικό τομέα, στον τομέα περιβάλλοντος (αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής / σύγχρονα κλιματικά μοντέλα) κλπ.
Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, που την ίδρυσε το 1931 ως Πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος χρειάζεται και θεσμικό εκσυγχρονισμό (Οργανισμός – κανονισμός λειτουργίας, θεσμικό πλαίσιο υπαγωγής κλπ.) και βέβαια άμεση ενίσχυση με προσωπικό, γιατί με τις συνταξιοδοτήσεις / αποχωρήσεις έχει εντελώς αποδυναμωθεί και λειτουργεί ‘’οριακά’’.
Οι καιροί ου μενετοί (Θουκυδίδης) / οι ευκαιρίες δεν περιμένουν!!!!
Νίκος Εμμ. Καραταράκης, DIC, MSc, MBA Μετεωρολόγος ΕΜΥ – Περιβαλλοντολόγος
Πρόεδρος Ένωσης Συντακτών Κρητικού Τύπου (ΕΣΚΤ)
