του Γιώργου Σαριδάκη
Αναρίθμητα είναι - στο πλαίσιο της καθημερινότητας - τα γεγονότα λεκτικών ή άλλων «επιθέσεων» εναντίον ατόμων που εμφανίζουν οιαδήποτε δυσλειτουργία (σωματική, πνευματική, ψυχική) ή τελούν υπό ιδιαίτερα γνωρίσματα και στοιχεία…δημιουργώντας συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού και εγκαθίδρυσης περιθωρίου.
Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η έκταση αυτών των επεισοδίων υπερβαίνει τα όρια - του κοινωνικού σχολιασμού - φτάνοντας σε σημείο να στιγματίζουν και να στοχοποιούν τις ανθρώπινες μονάδες που, απρόκλητα, γίνονται δέκτες κακόβουλων ενεργειών και πρόδηλων εχθρικών συμπεριφορών.
Ακριβέστερα, πρόκειται για συμβάντα με περιεχόμενο το οποίο σχετίζεται τόσο με σχόλια (επικριτικά, ειρωνικά, υποτιμητικά) που αφορούν την κατάσταση του θιγόμενου ατόμου όσο και συμπεριφορές που, ενίοτε, οδηγούν σε βίαιες πρακτικές…καθιστώντας το θύμα (της υπόθεσης) έρμαιο των όποιων ιδιότυπων διαθέσεων και μιας (υποβόσκουσας ή μη) ρατσιστικής και στερεότυπης αντίληψης.
Επιπρόσθετα, οι εν λόγω πράξεις τελούνται, διακριτά, είτε με τρόπο που φανερώνει πρόθεση να επιφέρουν, καθορισμένη, βλάβη στο πρόσωπο που απευθύνονται είτε ως τυχαία σημειολογία με άγνοια κινδύνου και συνεπειών, ενώ - κατά περίσταση - είναι δυνατόν να αναχθούν στο κοινό ποινικό δίκαιο… τεκμαίροντας, έτσι, το μέγεθος και τη σημαντικότητα του προβλήματος.
Ωστόσο, η εκδήλωση τέτοιων αντιδράσεων αποτελεί - σε μεγάλο βαθμό - έκφραση ατομικών πεποιθήσεων και ιδιοσυγκρασιακών προτύπων που συνδέονται, άμεσα, με τάσεις και κανονιστικές (άτυπες) νόρμες του ευρύτερου κοινωνικοπολιτισμικού περιβάλλοντος και, επιπλέον, προβάλλουν βαθύτερες επιρροές που αναπτύχθηκαν κατά τα πρώιμα στάδια διαπαιδαγώγησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης.
Στον αντίποδα, βαρύτατες είναι οι επιπτώσεις που προσμετρούνται στα άτομα που βιώνουν ιδιαίτερες και άσχημες εμπειρίες (όπως οι περιγραφόμενες ) τα οποία, αναίτια, βρίσκονται στο επίκεντρο μιας «νοσηρής» και αλλοπρόσαλλης νοοτροπίας με προκαλούμενες συναισθηματικές δυσμένειες και αρνητικές σκέψεις…θέτοντας, ταυτόχρονα, τον εαυτό τους (ως άμυνα) σε μια κατάσταση κοινωνικής απομόνωσης και καραντίνας ή, αντιθέτως, προχωρούν σ’ έναν διαρκή αγώνα ανάδειξης των ικανοτήτων και της αξιοσύνης τους ώστε να κερδίσουν την εκτίμηση των επικριτών τους.
Ως εκ τούτου, επιβεβλημένη θεωρείται η λήψη μέτρων και πρωτοβουλιών που θα εξομαλύνουν φαινόμενα διακρίσεων και ρατσιστικού ύφους δημιουργώντας προϋποθέσεις που θα υποστηρίζουν και θα προστατεύουν τα άτομο που πλήττεται (ειδικές νομικές ρυθμίσεις, υπηρεσίες ενθάρρυνσης και συμπαράστασης) και, ακόμα, θα προωθούν την ενσυναίσθηση, το σεβασμό, την αλληλεγγύη ως, άρρηκτα, στοιχεία ατομικής και κοινωνικής παιδείας.
Για το κλείσιμο, επιλέγω την αναφορά σ’ ένα περιστατικό που πληροφορήθηκα, προσφάτως, το οποίο και σημειώθηκε σε πολυσύχναστο δρόμο ελληνικής μεγαλούπολης όπου ένας πατέρας με το νεαρό σε ηλικία γιο του, ανεμπόδιστα, ακολουθούν τον περίπατο τους κοιτάζοντας - παράλληλα - τις βιτρίνες των καταστημάτων, ενώ την στιγμή που αντιλαμβάνεται (ο γονέας) ότι πλησιάζει κοντά τους ένα άτομο με κινητικές δυσκολίες, αμέσως, γυρίζει στο αγόρι και αποκρίνεται: «κάνε στην άκρη παιδί μου, να περάσει ο ανάπηρος».
Σαφώς, αρκετοί θα υποστηρίξουν ότι δεν τίθεται, καν, θέμα αφού η συγκεκριμένη ορολογία - ορθώς και επισήμως - χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση ατόμων που αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους λειτουργικά προβλήματα …επί της παρούσης, όμως, διαφωνώντας μ’ αυτές τις κρίσεις ή άλλες παρόμοιες, θα απαντήσω ευθέως: όχι κύριε, δεν είναι ανάπηρος…είναι ένας άνθρωπος με κάποιες δυσκολίες ή ιδιαιτερότητες, ένας άνθρωπος που, ουσιαστικά, δεν τον χαρακτηρίζει η αναπηρία αλλά η δύναμη ψυχής και η αξιέπαινη προσπάθεια…κάτι που, ενδεχομένως, ορισμένοι δεν αντιλαμβάνονται διότι μειονεκτούν, ποικιλοτρόπως, στον τομέα αυτό.
Ο Γιώργος Σαριδάκης
είναι Κοινωνικός Λειτουργός
