Tης Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Η αγάπη αποτελεί το κύριο θέμα της ποίησης, των μυθιστορημάτων, των θεατρικών έργων, των φιλοσόφων, των ψυχολόγων και των κοινωνιολόγων. Από τα πανάρχαια χρόνια όλοι προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν το νόημα της, και να ερμηνεύσουν τις γραφές της. Μπορεί να έχουν συσταθεί πολλές θεωρίες όμως ο καθένας από εμάς έχει σχηματίσει την δική του άποψη και έχει καταλήξει στα δικά του αποστάγματα.
Μια ενδιαφέρουσα θεωρία είναι αυτή που έρχεται από τον Ρόμπερτ Στέρνμπεργκ, και ονομάζεται η Τριγωνική θεωρία της Αγάπης. Εδώ ούτε λίγο ούτε πολύ ο Στέρνμπεργκ υποστηρίζει ότι μπορούμε να κατανοήσουμε την αγάπη με βάση τρία βασικά συστατικά στοιχεία: την οικειότητα, το πάθος και τη απόφαση-δέσμευση.
Με τον όρο «οικειότητα» αναφέρεται στο αίσθημα, της ζεστασιάς, της κατανόησης και της φροντίδας. Όταν το στοιχείο της οικειότητας υπάρχει μέσα σε μία σχέση, το άτομο αισθάνεται την επιθυμία ν αγωνίζεται για το αγαπημένου του πρόσωπο, καθώς διαθέτει υψηλή εκτίμηση γι’ αυτόν. Η οικειότητα φέρνει συναισθήματα υποστήριξης, αμοιβαίας κατανόησης και την αίσθηση της εγγύτητας που αισθάνονται δύο άτομα όταν καλλιεργείται ανάμεσα τους ένας δεσμός που τους ενώνει.
Το πάθος αναφέρεται στην ερωτική έλξη που υπάρχει μεταξύ του ζευγαριού. Με τον όρο «πάθος» μιλάμε για τη φυσική έλξη, τη σεξουαλική επιθυμία αλλά και στην έμφυτη ανάγκη ν ανήκουμε κάπου. Το τρίτο συστατικό η «απόφαση – δέσμευση» αναφέρεται στην απόφαση των δυο συντρόφων να παραμείνουν στην σχέση και να δεσμευτούν μεταξύ τους.
Ο συνδυασμός λοιπόν της οικειότητας, του πάθους αλλά και της δέσμευσης μπορεί να μας δώσει πολλές μορφές αγάπης καθώς η ανάμειξη των τριών αυτών στοιχείων, μας προσφέρει τα διαφορετικά είδη της αγάπης.
Αρχικά λοιπόν θα συναντήσουμε την Προτίμηση ή συμπάθεια. Σε αυτό το είδος σχέσης, θα βρούμε άτομα που θα νοιώθουν μεταξύ τους μια ζεστασιά, και μια αίσθηση ενότητας όμως θα απουσιάζει το πάθος και η αφοσίωση. Θα μπορούσαμε δηλαδή αυτή την μορφή να τη βρούμε και σε μια βαθιά φιλία. Αμέσως μετά περνάμε στο ξεμυάλισμα ή ερωτική τρέλα. Εδώ θα συναντήσουμε αγάπη με την πρώτη ματιά που περιέχει μόνο πάθος, και καταλήγει συχνά σε απογοήτευση αν δεν αναπτυχθούν συνάμα η οικειότητα και η δέσμευση της αγάπης. Οι σχέσεις αυτές στηρίζονται στην εξιδανίκευση του άλλου και όχι στην αυτογνωσία του συντρόφου και για αυτό ακριβώς τον λόγο δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της ζωής.
Μέσα σ αυτά τα είδη αγάπης θα συναντήσουμε και την κενή αγάπη. Εδώ ένα ή και τα δύο μέλη του ζευγαριού μπορεί να συνεχίσει την σχέση χωρίς να υπάρχει πια πάθος και οικειότητα. Συνήθως αυτές οι σχέσεις έχουν κλείσει τον κύκλο τους αλλά μένουν πιστές στην δέσμευση που είχαν δώσει για τους δικούς τους λόγους ο καθένας( παιδιά, οικονομικοί και κοινωνικοί λόγοι). Ακριβώς απέναντι θα βρούμε την ρομαντική αγάπη. Είναι η τυπική μορφή ενός μεγάλου έρωτα όπως αυτός έχει χαραχτεί στο μυαλό μας από βιβλία λογοτεχνικά και από τον κινηματογράφο. Εδώ θα συναντήσουμε σχέσεις πάθους και οικειότητας που συνήθως όμως εμποδίζονται από εξωτερικούς παράγοντες για να δεσμευτούν.
Η συντροφική ή πλατωνική αγάπη είναι η περίπτωση μιας σχέσης που μπορεί μετά από διάρκεια να καταλήξει σε γάμο. Εδώ μπορεί να έχουμε την ένωση της οικειότητας και της δέσμευσης χωρίς απαραίτητα όμως να υπάρχει πάθος.
Στον αντίποδα της συντροφικής αγάπης έρχονται οι ανόητες αγάπες. Όταν μιλάμε για ανόητες αγάπες δεν αναφερόμαστε σε κάποιο σχήμα λόγου αλλά στο είδος αγάπης που κυβερνάει τα δυο μέλη της σχέσης έντονο πάθος και επιχειρούν την δέσμευση χωρίς όμως ν΄ υπάρχει οικειότητα αλλά ούτε και γνώση ο ένας για τον άλλον. Εδώ θα συναντήσουμε γρήγορους και παρορμητικούς γάμους που στηρίζονται σε αποφάσεις της στιγμής.
Για το τέλος υπάρχει η ολοκληρωμένη αγάπη ή αγάπη ζωής. Προφανώς είναι η αγάπη που ο κάθε ένας ονειρεύεται αλλά είναι δύσκολο να βρει, καθώς στηρίζεται και στα τρία αυτά συστατικά (πάθος, οικειότητας και δέσμευση).
Το πιο σημαντικό βέβαια είναι ότι μέσα από την τριγωνική θεωρία της αγάπης μπορούμε να επιλέξουμε όποια μορφή χρειαζόμαστε για να καλύψουμε τις ανάγκες μας, κι αυτό γιατί η δυναμική της σχέσης εξελίσσεται με τον χρόνο και επομένως διαφοροποιούνται και τα είδη αγάπης μεταξύ του ζευγαριού.
Το μέγεθος της αγάπης που βιώνει κάποιος εξαρτάται από την ένταση του στοιχείου που κάθε ένας από εμάς επιλέγει και από τον τρόπο που επιθυμεί να δεσμευτεί. Μπορεί ο συνδυασμός της ναναι δύσκολος αλλά όχι και αδύνατος ..καθώς η έννοια της αγάπης μπορεί πάντοτε να ερμηνευθεί με συγκεκριμένα μοτίβα, και αν όχι, με στοιχεία που καθορίζουν και διαφοροποιούν τις ποικίλες εκφάνσεις της.
Αυτό που μας απομένει λοιπόν για να την βιώσουμε πραγματικά είναι να κρατήσουμε ζωντανά τα χαρακτηριστικά της(τα οποία μπορούν να χαθούν με την πάροδο του χρόνου) και φυσικά να διατηρήσουμε ζωντανή την φλόγα της, από τα δύσκολα σημεία των καιρών. Εμείς απλά δεν έχουμε τίποτα άλλο από το να αφεθούμε στα χέρια της!
